(Thanh tra) - Theo Thông tư mới, Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, có tư cách pháp nhân riêng. Vị trí này khẳng định tính độc lập tương đối và chuyên nghiệp hóa của Thanh tra tỉnh, chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ Chủ tịch UBND cùng với hướng dẫn chuyên môn từ Thanh tra Chính phủ.
Thông tư số 03/2025/TT-TTCP của Thanh tra Chính phủ vừa được ban hành ngày 30/7/2025, hứa hẹn sẽ tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động của Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Với những quy định chi tiết về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn, Thông tư không chỉ củng cố vị thế của cơ quan thanh tra mà còn nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, đặc biệt trong các lĩnh vực phòng, chống tham nhũng và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Theo Thông tư mới, Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi tắt là Thanh tra tỉnh) được xác định là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng. Vị trí này khẳng định tính độc lập tương đối và chuyên nghiệp hóa của Thanh tra tỉnh trong bộ máy hành chính. Cơ quan này chịu sự chỉ đạo, điều hành trực tiếp từ Chủ tịch UBND cấp tỉnh, đồng thời chịu sự hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ từ Thanh tra Chính phủ.
Với người đứng đầu là Chánh Thanh tra, cùng với các Phó Chánh Thanh tra và thanh tra viên, Thanh tra tỉnh gánh vác sứ mệnh kép: Vừa là bộ phận tham mưu đắc lực cho chính quyền địa phương, vừa là cánh tay nối dài của cơ quan thanh tra cấp trên, đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả trong toàn bộ hệ thống Thanh tra nhà nước.
Thông tư 03/2025/TT-TTCP tập trung chi tiết hóa các nhiệm vụ quan trọng của Thanh tra tỉnh trong lĩnh vực quản lý nhà nước. Thanh tra tỉnh có trách nhiệm tham mưu cho UBND cấp tỉnh trong việc xây dựng các văn bản chỉ đạo, chương trình, kế hoạch về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
Đặc biệt, Thanh tra tỉnh còn tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc các cấp dưới thực hiện đúng quy định pháp luật trong các lĩnh vực này. Điều này cho thấy vai trò của Thanh tra tỉnh không chỉ dừng lại ở việc phát hiện sai phạm mà còn chủ động kiến tạo một môi trường quản lý minh bạch, hiệu quả ngay từ khâu xây dựng chính sách đến thực thi.
Các hoạt động như nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động thanh tra cũng được đề cao, góp phần nâng cao năng lực và hiện đại hóa công tác thanh tra.
Thanh tra tỉnh xây dựng dự thảo kế hoạch thanh tra, trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét, cho ý kiến; sau khi được UBND tỉnh đồng ý về mặt chủ trương thì ban hành và tổ chức thực hiện.
Thanh tra tỉnh có thẩm quyền thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc UBND cấp tỉnh; UBND cấp xã; đơn vị, cá nhân thuộc cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, UBND cấp xã; thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh; thanh tra quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp do UBND tỉnh làm chủ sở hữu (trừ trường hợp do Thanh tra Chính phủ thực hiện); thanh tra vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc theo yêu cầu của Chủ tịch UBND tỉnh.
Ngoài ra, Thanh tra tỉnh còn Thanh tra đối với vụ việc thuộc thẩm quyền khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật; thanh tra vụ việc khác khi được Chủ tịch UBND cấp tỉnh giao.
Đối với công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, Thanh tra tỉnh không chỉ hướng dẫn UBND cấp xã, các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện việc tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo; mà còn thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với UBND cấp xã, cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc UBND cấp tỉnh; đồng thời, xác minh, báo cáo kết quả xác minh và kiến nghị biện pháp giải quyết vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp tỉnh khi được giao.
Quy định này khẳng định vai trò then chốt của Thanh tra tỉnh trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cũng như đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình giải quyết các vụ việc phức tạp.
Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được xem là một nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt của Thanh tra tỉnh theo Thông tư mới. Thanh tra tỉnh được giao nhiệm vụ thực hiện các quy định pháp luật về lĩnh vực này, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tư pháp như Viện Kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, Tòa án nhân dân để điều tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi tham nhũng.
Việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai, công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tham nhũng, lãng phí cũng nằm trong phạm vi trách nhiệm của Thanh tra tỉnh, cho thấy một cách tiếp cận toàn diện, không chỉ "chống" mà còn "phòng" ngừa từ gốc rễ các vấn nạn này.
Thông tư 03/2025/TT-TTCP, có hiệu lực từ ngày ký và thay thế Thông tư 02/2023/TT-TTCP, là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động thanh tra. Văn bản này không chỉ là cẩm nang nghiệp vụ cho các cơ quan thanh tra mà còn là cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc xây dựng một nền hành chính liêm chính, minh bạch và hiệu quả, phục vụ tốt hơn quyền và lợi ích của người dân và doanh nghiệp.
