(Thanh tra) - Sáng ngày 20/9/2025, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh (ULAW) và Viện Nghiên cứu Phát triển TP Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Khung pháp lý về Trung tâm Tài chính Quốc tế: Kinh nghiệm nước ngoài và tham khảo cho TP Hồ Chí Minh”.
Sự kiện có sự tham dự của 200 khách mời là các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế, nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo các trường đại học, đại diện các tổ chức kinh tế tài chính.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư Pháp Phan Chí Hiếu cho biết, Nghị quyết 222/2025/QH15 về Trung tâm Tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam có hiệu lực từ ngày 1/9/2025, đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng để thành lập các TTTCQT tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Ông nhấn mạnh rằng TP Hồ Chí Minh, với vai trò là trung tâm kinh tế hàng đầu của cả nước, đang phối hợp chặt chẽ với Trung ương, các bộ, ngành, tổ chức và chuyên gia trong và ngoài nước để triển khai các bước chuẩn bị, từ việc rà soát pháp lý, xây dựng bộ máy tổ chức, phát triển cơ sở hạ tầng, đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Hội thảo này, theo Thứ trưởng, mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi tạo ra một diễn đàn để trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và thảo luận các vấn đề pháp lý chưa từng có tiền lệ, như thể chế, cơ chế vận hành và giải quyết tranh chấp của TTTCQT. Đây là tiền đề để xây dựng một khung pháp lý đồng bộ, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam.
TS. Lê Trường Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh rằng hội thảo là cơ hội để nhìn lại các mô hình TTTCQT thành công trên thế giới, đồng thời thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp để hiện thực hóa Nghị quyết 20/2025 của Quốc hội khóa XV. Ông khẳng định rằng, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ, các TTTCQT không chỉ đóng vai trò huy động và phân bổ vốn, mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, quản trị rủi ro và kết nối toàn cầu. Với lợi thế là cửa ngõ của Đông Nam Á, TP Hồ Chí Minh hoàn toàn có tiềm năng trở thành một TTTCQT tầm cỡ nếu có chiến lược đúng đắn, khung pháp lý phù hợp và cơ chế vận hành hiện đại.
Hội thảo thu hút sự quan tâm lớn với 43 bài tham luận được gửi về, trong đó 33 bài được tuyển chọn đăng trong kỷ yếu và 8 tham luận tiêu biểu được trình bày trực tiếp. Các học giả và chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước đã mang đến những góc nhìn đa chiều và kinh nghiệm thực tiễn từ các TTTCQT nổi tiếng trên thế giới.
Ông Richard D. McClellan - Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn VN-IFC Đà Nẵng đề xuất rằng Việt Nam cần áp dụng cơ chế ba bên, bao gồm TTTCQT, tòa án quốc tế và các cơ quan trong nước, để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư một cách minh bạch và hiệu quả. Các chính sách ưu đãi rõ ràng, cùng với việc áp dụng luật quốc tế, sử dụng tiếng Anh và công nghệ tài chính hiện đại, sẽ tạo môi trường thuận lợi và hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng lòng tin lâu dài thông qua sự minh bạch và nhất quán trong chính sách, đồng thời học hỏi kinh nghiệm từ các TTTCQT thành công như Dubai, Singapore và Hong Kong. Theo ông, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cần chủ động chuẩn bị từ sớm về cơ chế và nguồn nhân lực để đảm bảo quá trình triển khai diễn ra suôn sẻ.
Ông Olivier Vigna, Phó Tổng Giám đốc Điều hành Bộ phận Vận động và Quan hệ Công chúng Paris Europlace khuyến nghị Việt Nam cần có thêm các chính sách thu hút nguồn vốn dài hạn, quản lý tài sản và vốn cổ phần tư nhân hiệu quả hơn.
Ông Vigna cũng lưu ý rằng quy mô và tính thanh khoản của thị trường chứng khoán là yếu tố then chốt để thu hút nhà đầu tư. Đồng thời, Việt Nam cần đảm bảo một thị trường lao động đủ lớn và chất lượng cao, với các trường đại học có xếp hạng tốt để tăng sức hấp dẫn. Ông đề xuất cần tăng cường tham vấn và trao đổi với các doanh nghiệp tư nhân, xây dựng một hệ sinh thái tài chính lớn hơn để mang lại nhiều cơ hội cho nhà đầu tư. Ngoài ra, môi trường sống, bao gồm nhà ở và hệ thống trường học, cũng cần được chú trọng để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và gia đình của họ.
Ông Michael Chin, Thành viên Ban Giám đốc Độc lập Hội đồng Quản trị Line Man Wongnai, đã chia sẻ kinh nghiệm xây dựng TTTCQT tại Seoul, Hàn Quốc. Là một chuyên gia về tài chính, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của một khung pháp lý rõ ràng, cho phép nhà đầu tư thu hồi lợi nhuận một cách nhất quán. Hàn Quốc đã thành công trong việc xây dựng khung pháp lý hỗ trợ các dịch vụ tài chính ba bên: chứng khoán, ngân hàng và tín dụng. Ông khuyến nghị Việt Nam cần đảm bảo tính cạnh tranh công bằng giữa các định chế tài chính để thu hút đầu tư.
GS. TS Lê Hồng Hạnh đã đặt ra một số câu hỏi pháp lý quan trọng liên quan đến cơ chế vận hành của TTTCQT. Ông đặt vấn đề liệu TTTCQT sẽ có tòa án chuyên biệt hay chỉ là một bộ phận của tòa án TP Hồ Chí Minh, và quan hệ tố tụng trong tòa án chuyên biệt sẽ được tổ chức ra sao. Ngoài ra, ông cũng đặt câu hỏi về việc trung tâm trọng tài quốc tế sẽ do ai quản lý, trực thuộc Bộ Tư pháp hay TTTCQT. Theo ông, nếu những vướng mắc này không được giải quyết, hiệu quả vận hành của TTTCQT sẽ bị hạn chế. Ông nhấn mạnh rằng một khung pháp lý hiện đại và phù hợp là yếu tố cốt lõi để TTTCQT tại TP Hồ Chí Minh trở thành trung tâm tài chính quốc tế thực sự, thay vì chỉ tồn tại “trên giấy”.
Trong phần thảo luận, PGS. TS Lê Nguyễn Gia Thiện, Phó Trưởng Khoa Luật tại Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG TP Hồ Chí Minh, đã nêu câu hỏi về việc liệu các giao dịch trong TTTCQT có bắt buộc sử dụng tòa án hoặc trọng tài của Trung tâm hay không. Ông khẳng định rằng, dựa trên nguyên tắc tôn trọng sự thỏa thuận của các bên, nếu các bên chọn một trọng tài hoặc tòa án cụ thể (ví dụ, trọng tài ở Anh), thì thẩm quyền của cơ quan đó sẽ được công nhận, miễn là không vi phạm quy định pháp luật.
Việc xây dựng một khung pháp lý minh bạch, hiện đại và phù hợp với thông lệ quốc tế sẽ là nền tảng quan trọng để hiện thực hóa tham vọng này, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam.
