(Thanh tra) - Sáng 15/7, tại Hà Nội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tổ chức Hội nghị định hướng nội dung phản biện xã hội đối với dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) sửa đổi. Hội nghị do TS. Nguyễn Quỳnh Liên – Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và phản biện xã hội, Ủy viên Đoàn Chủ tịch và GS.TS Trần Ngọc Đường – Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật chủ trì.
Tham dự hội nghị có đại diện các cơ quan của Quốc hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các tổ chức chính trị - xã hội, nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, thành viên Hội đồng Tư vấn của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.
Dự thảo Luật GDNN (sửa đổi) gồm 9 chương với khoảng 50 điều, được xây dựng trên cơ sở kế thừa Luật hiện hành, đồng thời cập nhật các chủ trương lớn của Đảng, Hiến pháp và phù hợp với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Dự thảo cụ thể hóa 5 chính sách đã được Chính phủ thông qua, trong đó đáng chú ý là đổi mới cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp; tăng cường vai trò của doanh nghiệp; đẩy mạnh hợp tác quốc tế; đổi mới cơ chế quản lý; huy động nguồn lực xã hội.
Một trong những điểm nhấn là dự thảo đã mạnh dạn cắt giảm 32/74 thủ tục hành chính (chiếm hơn 43%), đơn giản hóa hồ sơ, giấy tờ đối với các hoạt động như thành lập, đăng ký đào tạo, liên kết với nước ngoài… Việc này nhằm tiết kiệm chi phí xã hội, tăng năng suất và hiệu quả công việc, đồng thời chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm.
Về quản lý nhà nước, dự thảo thể hiện rõ tinh thần phân cấp, phân quyền. Theo đó, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ quy định điều kiện hoạt động GDNN; Chính phủ tiếp tục phân cấp cho Bộ GD&ĐT và các cơ quan chuyên môn ban hành các quy định cụ thể như chuẩn chương trình đào tạo, cấp văn bằng chứng chỉ, danh mục ngành nghề…
Đặc biệt, dự thảo nhấn mạnh quyền tự chủ toàn diện của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp về hoạt động chuyên môn và quản trị nội bộ, yêu cầu các cơ sở phải công khai, minh bạch, giải trình trước cơ quan quản lý, người học và xã hội.
Phát biểu định hướng tại hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường nhận định: Dự thảo luật là bước cụ thể hóa các Nghị quyết lớn của Trung ương như Nghị quyết 57, 59, 66 và 68 của Bộ Chính trị – những định hướng chiến lược về đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế, cải cách pháp luật và phát triển kinh tế tư nhân. Do đó, việc xây dựng luật không chỉ đảm bảo hành lang pháp lý mà còn phải tạo được động lực phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ công cuộc chuyển đổi số và hiện đại hóa đất nước.
PGS.TS Hoàng Xuân Lâm – Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho rằng dự thảo lần này được chuẩn bị công phu, bố cục hợp lý, nội dung rõ ràng và tiếp cận sát với thực tiễn. Tuy nhiên, ông đề nghị bổ sung quy định về quyền tự chủ mở ngành đào tạo với các cơ sở GDNN có đủ điều kiện và vượt qua kiểm định chất lượng. Đồng thời, cần có điều riêng quy định về “nhà đầu tư” trong các cơ sở GDNN xã hội hóa, nhằm minh bạch hóa quyền lợi, trách nhiệm và tránh mâu thuẫn trong điều hành.
Ông Nguyễn Hồng Sơn – đại diện Hội Khuyến học Việt Nam nhấn mạnh: Doanh nghiệp cần được nhìn nhận không chỉ là nơi tuyển dụng lao động mà còn là một “trụ cột” tham gia trực tiếp vào quá trình đào tạo. Nếu không có quy định đủ mạnh và rõ ràng trong luật, nguy cơ doanh nghiệp thiếu gắn kết hoặc tham gia hình thức sẽ vẫn tồn tại. Theo ông, cần có cơ chế phối hợp thực chất, lâu dài giữa nhà trường và doanh nghiệp để chia sẻ trách nhiệm trong đào tạo.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Phương – Phó Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Việt Nam đề nghị điều chỉnh lại điều 5 để nói rõ hơn vai trò của doanh nghiệp trong hệ sinh thái GDNN. Ông Phương cũng nhấn mạnh rằng, phân luồng học sinh sau THCS, THPT hiện vẫn còn khó khăn do chưa có đầu tư đủ mạnh cho hệ thống trường trung cấp nghề, trường phổ thông hướng nghiệp. Việc ban hành luật cần đi kèm với việc ban hành quy chuẩn cụ thể về cơ sở vật chất, đội ngũ, chương trình, nhất là tiêu chuẩn hóa trình độ giáo viên dạy nghề.
Bên cạnh các ý kiến cụ thể, nhiều đại biểu tại hội nghị bày tỏ băn khoăn về tính liên thông giữa các hệ đào tạo, giữa giáo dục nghề nghiệp với giáo dục phổ thông và giáo dục đại học. Đây là vấn đề quan trọng nhằm bảo đảm quyền học tập suốt đời của công dân và tạo ra động lực học tập, rèn luyện nghề nghiệp lâu dài.
Ông Trần Ngọc Đường kết luận: Ban soạn thảo cần tiếp thu đầy đủ các góp ý, đặc biệt là về cơ chế phân cấp, việc thiết lập mô hình phối hợp giữa các bên liên quan và quy định rõ vai trò của doanh nghiệp. Đồng thời, cần đảm bảo tính liên kết giữa các chương trình luật hiện hành, Hiến pháp và thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng.
“Dự thảo luật phải góp phần định hình một hệ thống giáo dục nghề nghiệp linh hoạt, hiện đại, đủ sức đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việc thu hút, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao phải trở thành nội dung trọng tâm xuyên suốt của luật lần này”, ông nhấn mạnh.
