(Thanh tra) - Ngày 31/7, Bộ Nội vụ thông tin hướng dẫn một một số vướng mắc khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, được nhiều tỉnh, thành phố quan tâm trong quá trình vận hành mô hình mới từ ngày 1/7.
Hướng dẫn thực hiện chế độ, chính sách và tinh giản biên chế
Một điểm đáng chú ý là việc giải thích rõ cách thức áp dụng Nghị định số 178/2024/NĐ-CP và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP đối với các địa phương.
Bộ Nội vụ cho biết, tại điểm c, khoản 5, Văn bản số 4177/BNV-TCBC ngày 23/6/2025 của Bộ Nội vụ, việc xác định số biên chế có mặt thấp hơn khung biên chế theo quy định để xem xét, giải quyết chế độ, chính sách chỉ áp dụng đối với cấp xã sau sắp xếp, hợp nhất. Điều này để bảo đảm đủ nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ được giao cho cấp xã mới sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Đối với các đơn vị chưa sử dụng hết số biên chế được giao, địa phương cần thực hiện theo đúng hướng dẫn tại Văn bản số 4177/BNV-TCBC ngày 23/6/2025 và Văn bản số 09/CV-BCĐ ngày 30/5/2025 của Ban Chỉ đạo Chính phủ.
Đối với đối tượng là công chức, viên chức lãnh đạo, quản lý công tác tại các cơ quan, đơn vị chịu tác động trực tiếp của việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhưng tổng số lượng cán bộ, công chức, viên chức lãnh đạo, quản lý cùng cấp cao hơn so với quy định thì thuộc trường hợp được xem xét giải quyết chế độ, chính sách theo quy định tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 67/2025/NĐ-CP).
Bộ Nội vụ cũng có hướng dẫn cụ thể về thời gian công tác để tính trợ cấp đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
Căn cứ quy định khoản 4, khoản 5, Điều 5 của Nghị định số 154/2025/NĐ-CP để hướng dẫn, thời gian công tác để tính trợ cấp cho người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã là tổng thời gian công tác ở chức danh người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thời gian công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc ở các vị trí việc làm khác trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cấp xã và lực lượng vũ trang nhưng chưa hưởng trợ cấp thôi việc hoặc chưa hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần hoặc chưa hưởng chế độ phục viên, xuất ngũ.
Các đối tượng đã tinh giản biên chế, nếu được bầu cử, tuyển dụng lại vào các cơ quan, tổ chức, đơn vị hưởng lương từ ngân sách Nhà nước hoặc bố trí làm người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố trong thời hạn 60 tháng kể từ ngày thực hiện tinh giản biên chế thì phải hoàn trả lại số tiền trợ cấp đã nhận (căn cứ khoản 6, Điều 3 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP).
Trường hợp phó chỉ huy trưởng khi giải quyết chế độ theo Nghị định số 154/2025/NĐ-CP, nếu bố trí qua vị trí dân quân thường trực thì không phải hoàn trả lại tiền được hưởng theo Nghị định số 154/2025/NĐ-CP.
Đang xây dựng dự thảo nghị định về thôn, tổ dân phố
Một trong những nội dung được đề cập là tổ chức thôn, tổ dân phố trong bối cảnh sau sắp xếp đơn vị hành chính, nhiều địa bàn không còn đủ số hộ dân theo quy định.
Theo Bộ Nội vụ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn, tổ dân phố của HĐND cấp xã.
Tại Văn bản số 4168/BNV-CQĐP ngày 23/6/2025, Bộ Nội vụ đã hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã (mới), việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn và việc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên.
Hiện nay, bộ cũng đang xây dựng dự thảo nghị định về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, trong đó có quy định về chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách, trình Chính phủ xem xét ban hành.
Bên cạnh đó, quy trình bầu cử trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố được quy định tại Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Các quy định này đang có hiệu lực thi hành và vẫn còn phù hợp khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Phó chỉ huy trưởng quân sự cấp xã là công chức
Đáng chú ý, Bộ Nội vụ cũng làm rõ nội dung liên quan đến chức danh phó chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã - vốn là chức danh không chuyên trách trước đây.
Theo Luật số 98/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về quân sự, quốc phòng, trong đó có Luật Dân quân tự vệ, đã quy định thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định bổ nhiệm các chức vụ phó chỉ huy Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã; đồng thời quy định chức danh nêu trên là công chức cấp xã. Do đó, việc miễn nhiệm phó chỉ huy trưởng cấp xã sẽ thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ quy định vị trí việc làm đối với chỉ huy trưởng, phó chỉ huy trưởng, trợ lý; số lượng phó chỉ huy trưởng, trợ lý; tiêu chuẩn, định mức trang thiết bị làm việc của Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã theo thẩm quyền được giao tại Luật số 98/2025/QH15 nêu trên.
