Khai trường khai thác quặng Apatit Mỏ Cóc tại xã Tả Phời, TP Lào Cai, với nhiều sai phạm, vi phạm nhưng chưa được khắc phục. Ảnh: ND

Nhiều sai phạm được chỉ ra

Cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai đã có kết luận về việc chấp hành chính sách pháp luật của Nhà nước đối với Cty Apatit.

Bên cạnh các ưu điểm đã đạt được, việc chấp hành các quy định của Nhà nước tại Cty Apatit vẫn còn một số tồn tại.

Khai thác, sử dụng quặng Apatit loại I tại khai trường 20-22 vượt quá tổng sản lượng theo giấy phép khai thác. Tuy nhiên, công suất khai thác hàng năm (năm 2020 - 2021) không vượt giấy phép khai thác và các năm trước đã bị Tổng cục Địa chất khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT)) xử phạt.

Cty Apatit sử dụng quặng Apatit loại III tại kho lưu khi cơ quan có thẩm quyền chưa cho phép. Nhiều khai trường không có bãi đổ thải (do chưa thực hiện được giải phóng mặt bằng hoặc bị thu hồi lại đất bãi thải), đang đổ thải trong lòng khai trường; quản lý hồ sơ xây dựng cơ bản mỏ không đầy đủ.

Hoạt động chế biến khoáng sản còn vi phạm trong hoạt động bảo vệ môi trường (đã được các đoàn kiểm tra, giám sát chỉ ra trước đây).

Trách nhiệm thuộc Cty Apatit, Sở TNMT, Sở Công thương và UBND TP Lào Cai, giai đoạn 2020 - 2021.

Về chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai: Đổ thải trên diện tích đất chưa được thuê; công tác giải phóng mặt bằng thực hiện chậm, chưa quyết liệt; việc chậm khắc phục tồn tại, hạn chế được chỉ ra qua công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát không đảm bảo tiến độ theo chỉ đạo của UBND tỉnh Lào Cai.

Công tác bảo vệ môi trường của nhiều dự án khai thác, chế biến khoáng sản còn những tồn tại, vi phạm (đã được các đoàn kiểm tra, giám sát chỉ ra trước đây). Công tác khai thác khoáng sản còn xảy ra tình trạng đổ thải vượt cao độ thiết kế, đổ thải trong lòng moong khai trường tại một số khai trường không đúng quy định. Nhiều công trình về công tác bảo vệ môi trường tại các bãi thải chưa được xây dựng do vướng mắc về giải phóng mặt bằng. Hồ sơ xây dựng cơ bản công trình bảo vệ môi trường không lưu trữ đầy đủ, đúng quy định.

Trách nhiệm thuộc Cty Apatit, Sở TNMT, UBND TP Lào Cai, huyện Bát Xát, Bảo Thắng, giai đoạn 2020-2021. Tuy nhiên, UBND tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo xử lý vi phạm, nên cơ quan chức năng không đề nghị xử lý trách nhiệm.

Về việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách địa phương, qua kiểm tra xác định đơn vị đã kê khai thiếu số tiền thuế, phí phải nộp là hơn 35,2 tỷ đồng. Trách nhiệm thuộc Giám đốc Cty Apatit và các phòng, ban, cá nhân có liên quan tham mưu trong giai đoạn 2020-2021.

Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm Chủ tịch Hội đồng Thành viên, Tổng Giám đốc Cty Apatit

Cơ quan chức năng yêu cầu Cty Apatit nộp số tiền do chưa kê khai và nộp thiếu phát hiện qua kiểm tra, thanh tra còn phải thực hiện theo các quyết định thu hồi 24,9 tỷ đồng.

Chấn chỉnh ngay công tác quản lý, điều hành đối với hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản; quản lý sử dụng đất đai và bảo vệ môi trường đảm bảo đúng các quy định pháp luật, đúng điều kiện tình hình thực tế; khẩn trương thực hiện và phối hợp với cơ quan liên quan khắc phục kịp thời các tồn tại, hạn chế, vi phạm đã được chỉ ra qua việc thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát của cơ quan có thẩm quyền và các văn bản chỉ đạo khắc phục tồn tại của UBND tỉnh Lào Cai, trong tất cả lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản, đất đai, môi trường.

Rà soát lại các khối lượng quặng được phép khai thác của từng khai trường đang sản xuất theo các giấy phép khai thác nhằm đảm bảo khai thác đúng trữ lượng, công suất, chủng loại khoáng sản theo giấy phép được cấp.

Dừng khai thác tại khai trường 20-22, hoàn thành hồ sơ xin thăm dò bổ sung và đánh giá lại trữ lượng khoáng sản đối với quặng Apatit loại 1 theo quy định.

Rà soát báo cáo UBND tỉnh đăng ký nhu cầu sử dụng đất các khai trường theo quy định để đảm bảo cho hoạt động khai thác khoáng sản; chủ động phối hợp với các ngành, địa phương trong đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, hoàn thiện thủ tục thuê đất, nhằm đưa các dự án khai thác chế biến khoáng sản đang chậm tiến độ vào thực hiện đúng quy định.

Rà soát, xin thuê đất bổ sung, xin gia hạn thời hạn thuê đất đối với những hợp đồng thuê đất đã hết hạn tại các khai trường như đã nêu trên, nhằm đảm bảo thực hiện đúng quy định pháp luật về đất đai.

Khẩn trương kiểm tra đánh giá và có biện pháp xử lý đối với các bãi đổ thải vượt quá cao độ thiết kế tại các khai trường Mỏ Cóc, Ngòi Đum - Đông Hồ (báo cáo với cơ quan chức năng cho ý kiến và giám sát) nhằm đảm bảo an toàn các bãi thải, không để xảy ra sự cố; kịp thời thực hiện giải pháp khắc phục việc đổ thải tại lòng moong các khai trường Mỏ Cóc, khai trường 10, Ngòi Đum - Đông Hồ; khẩn trương thực hiện các giải pháp cấp bách cũng như lâu dài để đảm bảo việc xả thải an toàn cho Nhà máy tuyển quặng Tăng Lỏong; giám sát theo dõi chặt chẽ, đảm bảo vận hành an toàn các nhà máy tuyển quặng.

Thực hiện đầy đủ quy định hoạt động đầu tư, xây dựng cơ bản theo quy định pháp luật, lưu trữ hồ sơ đầy đủ.

Yêu cầu Cty Apatit phối hợp với UBND TP Lào Cai và các sở, ngành liên quan tham mưu triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng cơ bản mỏ đối với các khai trường 18, 19 và Cam Đường 2; nếu không triển khai đề nghị UBND tỉnh kiến nghị Bộ TNMT thu hồi các giấy phép khai thác đã cấp cho các khai trường theo quy định tại điểm a, khoản 1, Điều 58, Luật Khoáng sản 2010.

Làm rõ và kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân trong công ty để xảy ra các vi phạm về khai thác chế biến khoáng sản, cũng như việc chậm thực hiện khắc phục tồn tại, hạn chế theo Văn bản số 4717/UBND-KT ngày 01/10/2021 và  Văn bản 511/UBND-KT ngày 10/02/2022 của UBND tỉnh Lào Cai. Báo cáo số lượng, mức độ xử lý về UBND tỉnh Lào Cai.

Đề nghị Tập đoàn Hóa chất Việt Nam chỉ đạo Cty Apatit và các bộ phận có liên quan khẩn trương khắc phục vi phạm, thực hiện đầy đủ các kiến nghị tại kết luận.

Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của Chủ tịch Hội đồng Thành viên, Tổng Giám đốc Cty Apatit về các sai phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản xảy ra tại Cty Apatit trong giai đoạn 2020-2021.

Cơ quan chức năng cũng kiến nghị UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo Sở Nội vụ chủ trì, phối hợp với Văn phòng UBND tỉnh tham mưu kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan về các sai phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản xảy ra tại Cty Apatit Việt Nam trong giai đoạn 2020-2021 theo các nội dung tồn tại nêu trên là Sở TNMT, Sở Công thương và UBND TP Lào Cai.