Ông Chakwera đã nói ông sẽ giải quyết nạn tham nhũng. Ảnh: Amos Gumulira/AFP

Sau lời tuyên bố sẽ giải quyết tận gốc tham nhũng trong Chính phủ, tân Tổng thống của Malawi đang bắt đầu nhiệm kỳ của mình bằng cách tăng mức lương tối thiểu của đất nước trong một nỗ lực để giành sự tín nhiệm của cả những người từng nghi ngờ ông và các nhà tài trợ quốc tế.

Trong một cuộc phỏng vấn với Tờ Guardian, ông Lazarus Chakwera, người đã giành chiến thắng lịch sử trước ông Peter Mutharika vào cuối tháng 6, đã kêu gọi người dân Malawi hãy tin tưởng rằng ông sẽ thực hiện được lời hứa của mình.

“Chúng tôi sẽ thực hiện lời hứa của mình ngay lập tức. Chúng tôi đang xem xét việc thiết lập các hệ thống và đảm bảo chúng hoạt động trơn tru. Như đã nói trong bài phát biểu của mình, một phần công việc chúng tôi phải làm là giải quyết tận gốc tham nhũng,” ông nói.

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống 65 tuổi đã mở cuộc điều tra một số thỏa thuận được Chính phủ tiền nhiệm thông qua.

Cảnh sát đã bắt giữ vệ sĩ của ông Mutharika, ông Norman Chisale, và Phó Tổng Thanh tra Tổng cục Thuế Malawi, ông Roza Mbilizi, do liên quan đến một thỏa hợp đồng sản xuất xi măng. Ông Mbilizi đã bị sa thải.

Trong lúc đó, rất nhiều sĩ quan cảnh sát và cựu quan chức Chính phủ đã bị bắt giữ vì những cáo buộc về các hành vi bạo lực.

Ông Chakwera đã giành được 59% tổng số phiếu bầu. Đây là lần đầu tiên một Tổng thống đương nhiệm ở châu Phi bị phe đối lập đánh bại trong một cuộc bỏ phiếu lại. Các thẩm phán vào hồi tháng Hai đã lật ngược kết quả của cuộc bầu cử tháng 5 năm 2019, do có những dấu hiệu bất thường.

Ông trùm kinh doanh Thom Mpinganjira hiện đang được tại ngoại sau khi đối mặt với cáo buộc cố gắng hối lộ các thẩm phán để xét xử theo hướng có lợi cho Đảng Dân chủ Tiến bộ. Ông Mpinganjira phủ nhận mọi hành vi sai trái.

Ông Chakwera nói rằng ông không muốn là mục tiêu của các đối thủ trên chính trường chỉ vì nỗ lực chống tham nhũng của mình. Thay vào đó, ông nói: “Chúng tôi muốn tạo ra một môi trường trong đó mọi tổ chức hoạt động tự do, độc lập và chúng tôi đang thực hiện điều đó.

“Chúng tôi muốn đảm bảo rằng các bộ được đánh giá đúng về hiệu quả công việc và chúng tôi đang trong quá trình thực hiện điều đó. Chúng tôi muốn đảm bảo rằng chúng tôi có thể kết nối được với những người làm trong ngành dịch vụ công có năng lực thực hiện những cải cách cần thiết, và tình hình hiện tại rất khả quan.

Ông nói thêm: “Tôi muốn các tổ chức có thể tự do thực hiện công việc của mình, điều tra và nếu họ có bằng chứng về bất kỳ hành vi phạm pháp nào, thì họ nên tuân theo bất cứ điều gì luật pháp quy định.”

Ông Chakwera đã bị chỉ trích vì cơ cấu Nội các của mình, 70% trong số họ đến từ miền Trung đất nước, “sân nhà” của tân Tổng thống. Trong đó bao gồm sáu bộ trưởng có liên quan tới nhau - mặc dù không phải với Tổng thống.

Nhưng ông Chakwera hy vọng ngân sách tạm thời của mình sẽ chiếm được sự tín nhiệm của những người nghi ngờ ông.

Khoảng 3,5 triệu hộ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sẽ được hưởng lợi từ chương trình phân bón do Chính phủ trợ cấp, giúp chi phí cho 50kg phân bón, giảm đến 75% so với trước kia.

Ngưỡng miễn thuế cũng sẽ được tăng lên và mức lương tối thiểu cũng vậy, mặc dù cả hai đều phải được sự chấp thuận của Quốc hội vào năm tới.

Một sáng kiến được bắt đầu dưới thời Chính phủ tiền nhiệm với mục tiêu khuyến khích nhiều phụ nữ và thanh niên bắt đầu kinh doanh sẽ được nhân rộng. Chính phủ sẽ dồn nhiều tiền hơn cho chương trình này để hỗ trợ cho việc thành lập 200.000 doanh nghiệp, dự kiến sẽ tạo ra hơn 600.000 việc làm.

Tân Tổng thống Lazarus Chakwera chào đón những người ủng hộ mình ở Lilongwe vào tháng trước. Ảnh: Thoko Chikondi/AP

Ông Chakwera lên nắm quyền trong bối cảnh Malawi đang oằn mình chống chọi với Covid-19. Ông cho biết, đang đàm phán với tỷ phú, doanh nhân và nhà từ thiện người Zimbabwe, ông Strive Masiyiwa, người đã hứa sẽ cung cấp máy thở và vốn đầu tư cho Malawi.

“Đây là một thử thách rất lớn,” theo lời ông Chakwera. Đây là điều mà ông đã nhanh chóng chỉ ra rằng có thể sẽ ảnh hưởng đến khả năng giữ lời hứa trong ngắn hạn.

Ông Chakwera cũng cần thu hút sự hỗ trợ từ các nhà tài trợ quốc tế. Khoảng một nửa dân số Malawi ở dưới mức nghèo khổ, trong đó có khoảng 20% sống ở mức cực kì nghèo.

Do bị phụ thuộc rất nhiều vào nông nghiệp, ngành cung cấp 80% việc làm tại quốc gia này, nên nền kinh tế dễ bị tổn thương bởi khủng hoảng khí hậu.

Chính phủ tiền nhiệm rất coi trọng mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc. Malawi có một sân vận động thể thao, một khách sạn năm sao, hệ thống đường xá, tòa nhà Quốc hội và trung tâm mua sắm lớn, đều nhờ các khoản vay và trợ cấp từ Bắc Kinh.

Ông Chakwera không thể biết liệu có tiếp tục thúc đẩy mối quan hệ hay không nhưng cho biết, sẵn sàng làm việc với bất kỳ quốc gia nào có chung tầm nhìn với mình.

“Chúng tôi có các chương trình nhằm trao quyền cho thanh niên, phụ nữ và các hộ nông dân sản xuất nhỏ để họ thoát khỏi cuộc sống mưu sinh. Chúng tôi sẽ trình bày những chương trình với các đối tác phát triển và những người muốn hỗ trợ cho tầm nhìn đó,” ông nói.

“Chúng tôi nhận thấy trách nhiệm phát triển quốc gia này nằm trong tay chúng tôi. Vì vậy, tầm nhìn ấy là chính sách của tôi. Hãy để các đối tác giúp đỡ thực hiện tầm nhìn ấy.”

Ông nói thêm: “Lời cầu xin và lời cầu nguyện của tôi là mọi người sẽ cho chúng tôi cơ hội và tin tưởng chúng tôi và để chúng tôi làm những gì chúng tôi tin là tốt nhất. Nhưng họ cũng phải nói lên những điều mà họ nghĩ chúng ta có thể làm tốt hơn và mối quan hệ đó sẽ tăng cường khả năng phục vụ người dân Malawi của chúng tôi rất nhiều.

Chúng tôi muốn đảm bảo rằng các nguyên tắc dân chủ của chúng tôi sẽ mang đến cho người Malawi phẩm giá và sự thịnh vượng mà họ xứng đáng có được, bởi vì hai điều này liên quan mật thiết với nhau, và giúp Malawi trở thành một nơi mà người dân có thể phát triển.”