Tổng Kiểm toán Nam Phi Kimi Makwetu. Ảnh: BUSINESS DAY

Sau khi dịch bệnh do virus corona bùng phát ở Nam Phi, Chính phủ đã công bố gói cứu trợ trị giá 500 tỷ ZAR để ứng phó với vấn đề chăm sóc sức khỏe và tình trạng khó khăn về kinh tế do phải thực hiện các giải pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus.

Gói cứu trợ đã được đưa ra thông qua việc đánh giá lại ngân sách Chính phủ năm 2020 - 2021 và bảo đảm các khoản vay.

Theo yêu cầu của Tổng thống Nam Phi Ramaphosa, Văn phòng Tổng Kiểm toán của ông Kimi Makwetu đã tiến hành kiểm tra đối với 16 trong số các sáng kiến quan trọng ứng phó với Covid-19 do Chính phủ đưa ra và việc quản lý 147,4 tỷ ZAR trong số quỹ dành cho các sáng kiến này.

Báo cáo kiểm toán cho thấy, hệ thống công nghệ thông tin được sử dụng trong các cơ quan Chính phủ không đủ nhanh nhạy để đáp ứng những thay đổi cần thiết. Ngoài ra, "những khiếm khuyết còn tồn tại từ trước" trong các quy trình chuỗi cung ứng của Chính phủ, chẳng hạn như tham nhũng, đã được "khuếch đại".

“Dựa trên những gì đã được kiểm toán cho đến nay, cho thấy có dấu hiệu rõ ràng về việc định giá quá cao, quy trình không công bằng, gian lận tiềm ẩn và Luật Quản lý chuỗi cung ứng đang bị bỏ qua...

Bên cạnh đó, lẽ ra đã có thể tránh được sự chậm trễ và những lo ngại về chất lượng trong việc cung cấp thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) thông qua việc lập kế hoạch và quản lý các nhà cung cấp tốt hơn", báo cáo nêu.

Dưới đây là một số trường hợp nghiêm trọng được nêu ra trong báo cáo:

Gói trợ cấp TERS

Một hệ thống mới được triển khai cho TERS đã tính toán không chính xác các khoản trợ cấp cho giai đoạn phong tỏa đầu tiên (từ ngày 27/3 đến 30/4) bằng cách không tính đến thời gian không hoạt động thực tế và phần tiền lương mà người sử dụng lao động chi trả, dẫn tới việc trả quá mức đáng kể.

Một số lượng lớn các khoản thanh toán đã bị gắn cờ yêu cầu điều tra. Chúng bao gồm những khoản thanh toán cho người dưới độ tuổi lao động hợp pháp, đã qua đời, đang làm việc trong cơ quan Chính phủ, nhận trợ cấp xã hội hoặc sinh viên được tài trợ bởi chương trình hỗ trợ tài chính sinh viên quốc gia.

Thông qua rà soát các khiếu nại và đối chiếu với dữ liệu thanh toán đã xác định những khoản thanh toán thừa, thanh toán thiếu, các khoản thanh toán trùng lặp và chênh lệch như phê duyệt những khoản thanh toán được thực hiện trước ngày nộp đơn.

Sự yếu kém trong việc kiểm soát đầu vào và xác thực trên hệ thống mới cũng như quy trình gửi yêu cầu còn thủ công diễn ra trong 2 tuần đầu tiên triển khai càng làm gia tăng nguy cơ thông tin xác nhận quyền sở hữu không hợp lệ hoặc bị thao túng.

Gói trợ cấp xã hội R350

Một nguy cơ là gói trợ cấp xã hội R350 đang được chi trả cho những người không gặp nạn. Quá trình đăng ký bao gồm xác minh rất hạn chế để xác định xem người nộp đơn có đang nhận thu nhập khác hay không và tạo cơ hội cho những người như sinh viên hoặc học giả trên 18 tuổi cũng được tiếp cận với khoản trợ cấp.

Tổng Kiểm toán nói rằng, cơ sở dữ liệu của Chính phủ để kiểm tra xem người nộp đơn có các nguồn thu nhập thay thế không đủ, và cơ quan kiểm toán đã gắn cờ các khoản thanh toán cho hơn 30.000 người thụ hưởng cần được điều tra thêm. Chúng bao gồm các khoản thanh toán cho những người thụ hưởng làm việc trong Chính phủ hoặc đã nhận các nguồn thu nhập khác như trợ cấp xã hội khác, lương hưu của Chính phủ, thanh toán UIF và tiền trợ cấp từ các quỹ cứu trợ khác.

Gói cứu trợ nông dân

Qua kiểm toán đã xác định việc lưu trữ hồ sơ và đối chiếu không đầy đủ của các chứng từ được phê duyệt, phân phối và mua lại. Điều này làm tăng nguy cơ thiếu tin cậy trong bộ phận báo cáo và gian lận hoặc sai sót không bị phát hiện.

Cơ quan kiểm toán đã đặt ra mối quan ngại về quy trình không đầy đủ và không công bằng trong việc lựa chọn các nhà cung cấp được sử dụng để đổi phiếu quà tặng và người thụ hưởng có thể không đủ điều kiện để nhận các phiếu quà tặng này.

Quỹ cứu trợ thể thao, nghệ thuật và văn hóa

Bộ Thể thao, Nghệ thuật và Văn hóa đã thành lập quỹ cứu trợ trị giá 235 triệu ZAR để hỗ trợ các nghệ sỹ, vận động viên và nhân viên kỹ thuật bị ảnh hưởng bởi việc hủy bỏ các sự kiện thể thao, nghệ thuật và tài trợ cho các giải pháp kỹ thuật số.

Tiến độ phân phối tiền đã bị chậm với một số lượng lớn các đơn đăng ký bị từ chối ban đầu và hiện đang được đánh giá lại. Đến ngày 3/7, chỉ 39 triệu ZAR được thanh toán.

Cơ quan kiểm toán xác định rằng, các tiêu chí ban đầu được sử dụng để đánh giá các đơn xin trợ cấp là không đủ cụ thể để ngăn chặn việc bị trùng lặp 2 lần và các sửa đổi sau đó có thể dẫn đến một quy trình không công bằng.

Hỗ trợ cho vay thông qua Tổng Công ty Phát triển Công nghiệp

Tổng Công ty Phát triển Công nghiệp đã huy động khoản vốn 2,5 tỷ ZAR để cung cấp các khoản vay cho khách hàng của họ và những doanh nghiệp khác hoạt động trong các lĩnh vực được ủy nhiệm.

Cơ quan kiểm toán xác định rằng, các tiêu chí cụ thể cho việc cung cấp khoản vay đã được thiết lập và có đủ biện pháp kiểm soát phòng ngừa.

Tuy nhiên, đến ngày 15/7, vẫn chưa có khoản vay nào được chấp thuận do các doanh nghiệp không đáp ứng được các tiêu chí để đủ điều kiện.

Mua sắm thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE)

Một số vấn đề chính còn tồn tại được xác định trong mua sắm PPE bao gồm:

- Có sự chậm trễ trong việc phân phối PPE;

- PPE không phải lúc nào cũng được mua theo giá thị trường;

- Tồn tại những thiếu sót và không tuân thủ trong quy trình mua sắm PPE;

- Không có đủ các biện pháp kiểm soát để bảo đảm chất lượng của PPE khi giao nhận và giá cả khi thanh toán.

Hoài Phương