(Thanh tra) - Mạng xã hội là môi trường mở, cho phép người dùng tự do chia sẻ, kết nối và bày tỏ quan điểm. Tuy nhiên, đối với học sinh, sinh viên, đây vừa là cơ hội học tập, giao tiếp, vừa tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, do độ tuổi này còn non nớt về khả năng nhận thức, kiểm chứng và tự kiểm soát cảm xúc.
Không gian mạng xã hội là nơi tràn lan những thông tin thiếu kiểm chứng, thậm chí bóp méo sự thật hoặc mang tính giật gân. Học sinh, sinh viên, với khả năng chọn lọc thông tin còn hạn chế, rất dễ bị ảnh hưởng, dẫn đến nhận thức sai lệch về đạo đức, xã hội hoặc pháp luật.
Những nguy cơ đã được cảnh báo
Việc sử dụng mạng xã hội quá nhiều còn gây ra tình trạng nghiện dopamine, làm giảm khả năng tập trung, mất ngủ và giảm hiệu quả học tập. Đồng thời, khiến giới trẻ dần xa rời các mối quan hệ thật, dễ rơi vào trạng thái tự cô lập và trầm cảm.
Trên không gian mạng, rất nhiều vụ việc xúc phạm, tung tin thất thiệt, làm nhục người khác… gây ra những hậu quả nặng nề, tổn thương tâm lý, có trường hợp đi đến tự tử. Nhiều bạn trẻ trở thành nạn nhân hoặc kẻ bắt nạt mà không ý thức được hậu quả pháp lý. Học sinh, sinh viên do còn thiếu kỹ năng bảo mật, nên dễ bị lừa đảo tài chính, dụ dỗ vào các hành vi phạm pháp hoặc bị xâm hại tình dục qua mạng.
Theo Bà Phạm Thị Tú Anh, Giám đốc Trung tâm tư vấn tâm lý và trí tuệ cảm xúc, các nguy cơ từ các trang mạng xã hội hiện nay có thể kể đến như: Việc chia sẻ thông tin quá chi tiết, cụ thể trên mạng xã hội; nhiều thông tin mang tính kích động, thôi thúc người đọc làm theo; sự chủ quan và tâm lý hiếu kỳ, tò mò của con trẻ…
Khi thông tin đưa ra quá chi tiết, phản ánh quá cụ thể những vụ việc đã xảy ra, sẽ gián tiếp tác động đến người đọc, đặc biệt là với con trẻ - những đối tượng rất dễ bị tác động và có nguy cơ thực hiện theo những phương thức, thủ đoạn của những hành vi thực hiện trước đó, bà Tú Anh cho biết.
Theo Đại úy Hoàng Quốc Khánh, giảng viên Học viện Cảnh sát nhân dân, có nhiều vụ việc bắt đầu từ việc những tài khoản mạng xã hội liên lạc, chia sẻ thông tin tưởng chừng như vô hại, tác động đến người dùng, dẫn đến những hậu quả, sự việc đáng tiếc.
Điển hình như đầu năm 2025, Đỗ Ngọc Minh kết bạn với tài khoản xã hội Facebook của cháu N. (SN 2013), nhắn tin tình cảm yêu đương nam nữ với nhau và Minh ngỏ ý, hẹn gặp N..
Sáng 28/7/2025, Minh đi xe máy đến Lạng Sơn đặt nhà nghỉ rồi dụ dỗ N. quan hệ tình dục 2 lần với cháu N..
Sau đó, Minh cùng bàn bạc và dẫn N. về nhà riêng ở thôn Văn Quán 1, xã Mê Linh, Hà Nội và tiếp tục quan hệ tình dục với nhau nhiều lần.
Ngày 29/7/2025, N. trở về nhà, gia đình phát hiện nạn nhân có dấu hiệu trầm cảm, hoảng loạn nên gặng hỏi, khi kiểm tra điện thoại của cháu N. thì phát hiện sự việc kể trên, Đại úy Khánh kể về 1 trong rất nhiều vụ việc đau lòng bắt nguồn từ mạng xã hội.
Điều đặc biệt nguy hiểm là nạn nhân trong rất nhiều vụ việc đang trong độ tuổi học sinh, chưa được trang bị những kiến thức cơ bản trong việc khai thác, tìm kiếm và sử dụng các tài khoản trên mạng xã hội, dẫn đến những hậu quả, sự việc đáng tiếc xảy ra, Đại úy Khánh chia sẻ.
Giải pháp ứng phó và định hướng giáo dục
Theo Đại úy Lương Văn Tú - Giảng viên Khoa Nghiệp vụ cơ bản, Học viện Cảnh sát nhân dân, để ngăn ngừa hiểm họa đến từ không gian mạng đối với học sinh, sinh viên, cần phải tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kỹ năng về an toàn trên không gian mạng. Bởi đây là nhóm đối tượng dễ bị các đối tượng xấu tác động, lôi kéo vào các con đường vi phạm pháp luật hoặc bị khống chế thực hiện theo các hành vi bạo lực, đồi trụy.
Do đó, nhà trường cần tăng cường công tác phối hợp không chỉ với Công an các đơn vị, địa phương, mà cả các chuyên gia trong lĩnh vực an ninh, an toàn thông tin mạng để từng bước nâng cao kỹ năng phòng tránh các nguy cơ từ không gian mạng cho học sinh.
Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác phối hợp giữa trường học, gia đình và các cơ quan chức năng, khi phát hiện học sinh, sinh viên có biểu hiện bất thường, cần nhanh chóng thông báo cho các cơ quan chức năng để kịp thời xử lý, ngăn chặn.
Cần tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn kỹ năng ứng phó chủ động cho học sinh, sinh viên khi tham gia trên không gian mạng: Không sử dụng các tài khoản trên mạng xã hội vào mục đích không lành mạnh, có tính chất bạo lực, thách thức hoặc tham gia các hội nhóm mang tính chất kích động những hành vi đồi trụy, khiêu dâm, lôi kéo vào con đường phạm tội; không thực hiện theo các hành vi bạo lực, tiêu cực trên mạng xã hội, không chia sẻ các nội dung không lành mạnh, các hiện tượng xã hội tiêu cực; không truy cập vào các đường link lạ, tương tác với tin nhắn từ người lạ trên mạng xã hội.
Cùng với đó, các thành viên trong gia đình cũng cần nâng cao cảnh giác, không cung cấp hình ảnh, thông tin cá nhân, thông tin gia đình cho bất kỳ người lạ trên mạng xã hội; cảnh giác với người lạ xưng danh cơ quan, tổ chức như: Công an, Viện Kiểm sát nhân dân yêu cầu cung cấp thông tin hoặc đóng góp, nộp phạt các khoản tiền mà chính cá nhân người được yêu cầu cũng không biết mình bị xử lý, Đại úy Tú nhấn mạnh.
