(Thanh tra) - Thời gian gần đây liên tiếp xảy ra các vụ bạo lực học đường với tính chất nguy hiểm, nghiêm trọng hơn. Những vụ việc đau lòng xảy ra thực sự trở thành hồi chuông cảnh báo cho gia đình, nhà trường và cả xã hội, nhắc nhở chúng ta cần quan tâm và có biện pháp thích hợp để đẩy lùi vấn nạn này.
Bạo lực học đường… “leo thang”
Bạo lực học đường đang trở thành vấn đề nhức nhối và ngày càng nghiêm trọng cả ở trong và ngoài nhà trường. Từ những mâu thuẫn nhỏ nhặt, tình trạng "nắm đấm thay lời nói" đã leo thang đến mức độ nghiêm trọng, gây ra thương tích nặng nề, thậm chí là án mạng thương tâm cho học sinh. Thực trạng bạo lực học đường thời gian gần đây đã vượt ra ngoài khuôn khổ của những vụ xô xát thông thường và trở thành những vụ án hình sự đáng báo động.
Chỉ trong đầu tháng 11/2025, dư luận đã liên tiếp bàng hoàng trước loạt vụ việc bạo lực học đường nghiêm trọng trên cả nước. Tại Thanh Hóa, ngày 5/11, một học sinh lớp 10 đã tử vong sau nhiều ngày điều trị, do bị nhóm học sinh lớp 11 cùng trường hành hung ngay trong lớp học. Nạn nhân bị chảy máu não nghiêm trọng, rơi vào hôn mê sâu sau khi bị bạn đánh bất tỉnh trên sàn. Công an địa phương đã vào cuộc, xác định có 4 học sinh tham gia đánh bạn và đang điều tra làm rõ nguyên nhân vụ việc.
Trước đó, cũng tại Thanh Hóa, trong tháng 10/2025 đã xảy ra vụ việc đặc biệt nghiêm trọng. Do mâu thuẫn bộc phát hai nam sinh lớp 11 và 12 Trường THPT Đặng Thai Mai (xã Quảng Bình) đã xô xát, một học sinh lớp 12 đã tử vong sau khi bị bạn dùng dao tấn công.
Điều đáng nói, theo lãnh đạo nhà trường, các học sinh trực tiếp tham gia vụ xô xát không thuộc diện học sinh cá biệt, đều có học lực đạt và hạnh kiểm khá. Ngày 13/11, lãnh đạo Trường THPT Đặng Thai Mai cho biết, em học sinh lớp 11 đã bị Công an tỉnh Thanh Hóa khởi tố bị can, bắt tạm giam để điều tra về tội “Giết người”.
Không chỉ ở Thanh Hoá, tại phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai, ngày 5/11 vừa qua, một nam sinh lớp 8 dùng dao tấn công bạn học rồi đẩy xuống hồ nước, chỉ vì mâu thuẫn cá nhân. Hình ảnh vụ việc này đã gây phẫn nộ sâu sắc trong dư luận.
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Lào Cai nhận định, hành vi của nam sinh lớp 8 thể hiện tính chất quyết liệt nhằm tước đi mạng sống của nạn nhân, có dấu hiệu của tội “Giết người” theo quy định của Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, do học sinh này chưa đủ 14 tuổi nên không thuộc độ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự.
Những vụ việc trên, dù nguyên nhân ban đầu là mâu thuẫn cá nhân, ghen ghét, hay đơn giản là "nhìn đểu", đã phản ánh một thực tế đáng sợ: Tính chất bạo lực ngày càng tàn nhẫn, sử dụng hung khí và cả sự vô cảm đáng báo động của một bộ phận giới trẻ.
Khảo sát của Viện Nghiên cứu Thanh thiếu niên Việt Nam cho thấy, khoảng 25-30% học sinh từng trải qua ít nhất một hình thức bạo lực học đường, từ bắt nạt lời nói, cô lập đến hành vi xâm hại thân thể. Nhiều em chịu đựng trong im lặng vì sợ bị trả thù hoặc xấu hổ khi kể với người lớn…
Cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ
Chuỗi vụ việc đau lòng liên tiếp cho thấy bạo lực học đường vẫn đang là vấn đề nhức nhối, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ. Các chuyên gia tâm lý - xã hội đều cho rằng, bạo lực học đường xuất phát từ sự thiếu hụt và đứt gãy trong sự phối hợp của ba trụ cột: Gia đình - nhà trường - xã hội. Do vậy, để ngăn chặn tình trạng này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa “3 nhà”.
Ở góc độ gia đình, cha mẹ phải là "máy dò bạo lực" đầu tiên. Theo bà Vũ Diễm, chuyên gia tâm lý giáo dục, Trường Phổ thông quốc tế Kinh Bắc (tỉnh Bắc Ninh), trẻ bị bắt nạt thường có những thay đổi rõ rệt về hành vi, cảm xúc và sinh hoạt hàng ngày. "Khi trẻ bỗng trở nên trầm lặng, thu mình, không muốn đến trường hoặc lo sợ mỗi sáng đi học, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Đây có thể là tín hiệu cho thấy con đang gặp vấn đề trong môi trường học tập".
Ngoài ra, trẻ có thể dễ cáu gắt, mất ngủ, chán ăn, hay than đau đầu, đau bụng không rõ nguyên nhân, hoặc thường xuyên làm mất đồ dùng cá nhân mà không dám nói lý do. Một số em còn xuất hiện vết thương nhỏ trên cơ thể nhưng giấu giếm, né tránh khi được hỏi. “Cha mẹ hãy dành thời gian lắng nghe, thấu hiểu và chia sẻ cùng con, chú ý đến những thay đổi bất thường để kịp thời can thiệp”, chuyên gia tâm lý lưu ý.
Về phía nhà trường, có thể thấy, thời gian qua, mặc dù các trường đã có nhiều nỗ lực, nhưng công tác giáo dục kỹ năng sống, quản lý cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn trong nhà trường vẫn còn nhiều hạn chế và bị xem nhẹ.
Là người sáng lập Trường THPT Đinh Tiên Hoàng - ngôi trường nổi tiếng vì tiếp nhận học sinh "cá biệt" trên địa bàn thành phố Hà Nội, TS Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Việt Nam chia sẻ, bạo lực học đường ngày càng nguy hiểm, nhưng lại chưa có cơ quan nào đủ thẩm quyền để xử lý khách quan các vụ việc. Hiện nay, xã hội đổ lỗi cho nhà trường, nhà trường trách gia đình, còn gia đình lại chỉ trích xã hội. Cái vòng đổ lỗi ấy vẫn luẩn quẩn suốt bao năm.
Nhìn nhận vấn nạn bạo lực học đường từ kinh nghiệm thực tiễn, TS Nguyễn Tùng Lâm khẳng định, muốn giải quyết tận gốc bạo lực học đường, phải đồng thời thay đổi 3 trụ cột là giáo dục - quản lý - pháp chế.
“Giáo dục phải đi trước luật pháp. Nếu học sinh được dạy sống có giá trị, biết yêu thương, biết tôn trọng và kiềm chế cảm xúc, thì bạo lực sẽ tự giảm”, ông nói, đồng thời cho rằng, gia đình đóng vai trò đầu tiên và quan trọng nhất. Nếu con vi phạm, cha mẹ cũng phải chịu trách nhiệm, ít nhất là về mặt hành chính. Không thể cứ phạt nhà trường mà bỏ qua gốc là gia đình.
Đối với các nhà trường, giáo dục đạo đức phải được thực hiện hàng ngày, bằng những việc nhỏ, chứ không chỉ khi xảy ra vụ việc mới nói. "Giáo dục không phải là bài diễn thuyết mà là quá trình sống cùng học trò", ông nhấn mạnh.
Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, bạo lực học đường là hành vi vi phạm pháp luật, không thể chỉ xử lý bằng kiểm điểm hay xin lỗi mà cần bằng pháp luật, nhưng pháp luật phải có tính giáo dục. Không phải cứ xử phạt nặng là tốt. Luật phải biết "nâng học sinh dậy", không phải dồn các em vào ngõ cụt".
Bạo lực học đường với những vết thương hữu hình và vô hình đã và đang là tiếng chuông báo động không thể ngó lơ. Đã đến lúc chúng ta phải chấm dứt vòng luẩn quẩn của sự đổ lỗi mà cần sự chung tay hành động để mỗi trường học thực sự là một ngôi nhà tri thức, tràn ngập yêu thương và sự tôn trọng, nơi mọi học sinh đều được phát triển toàn diện trong sự an toàn tuyệt đối.
