Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: N.T

Ngày 26/10, Quốc hội thảo luận báo cáo công tác của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao; các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; thi hành án và công tác phòng, chống tham nhũng năm 2020.

Vi phạm, sai sót trong điều tra, truy tố giảm dần

Trình bày báo cáo trước Quốc hội, Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, năm 2020 công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật đạt được kết quả tích cực.

Từ đó, đã bảo đảm vững chắc an ninh quốc gia, làm thất bại nhiều âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động; đấu tranh làm giảm 2,76% số vụ phạm pháp hình sự, tỷ lệ điều tra khám phá án đạt 85,69% (vượt chỉ tiêu Quốc hội giao), triệt phá được nhiều băng nhóm tội phạm nguy hiểm, các vụ án gây bức xúc dư luận đều được khẩn trương điều tra làm rõ…

Báo cáo công tác, Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí cũng cho biết, toàn ngành đã thực hiện nhiều giải pháp nâng chất lượng truy tố, chống oan, sai và bỏ lọt tội phạm.

Một trong những kết quả nổi bật là, Viện KSND các cấp đã kiểm sát 100% việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, ban hành hơn 103.100 văn bản yêu cầu kiểm tra, xác minh…

Viện KS đã trực tiếp quyết định khởi tố 22 vụ án, tăng 4,7%; huỷ 72 quyết định không khởi tố vụ án và 62 quyết định khởi tố vụ án…

Đáng chú ý, ngành KS đã không phê chuẩn 717 lệnh, quyết định bắt, tạm giữ, tạm giam và huỷ 716 quyết định tạm giữ thiếu căn cứ, trái pháp luật, yêu cầu bắt tạm giam 58 bị can, yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố điều tra 816 bị can…

Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm. Ảnh: TN

“Chất lượng công tác điều tra, truy tố được nâng lên, vi phạm, sai sót giảm dần”, Viện trưởng Lê Minh Trí nhấn mạnh.

Viện trưởng Lê Minh Trí cũng thừa nhận “còn một số hạn chế, tồn tại chưa được khắc phục triệt để”. Cụ thể, là còn để một số bị can phải đình chỉ do không phạm tội, toà án tuyên bị cáo không phạm tội; tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng dù tăng 5,2% nhưng vẫn chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao…

Phát hiện vi phạm về chức vụ, tham nhũng chưa tương xứng với thực tế

Cơ bản tán thành các đánh giá, cơ quan thẩm tra là Uỷ ban Tư pháp nhận thấy, công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đạt nhiều chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội.

“Tuy nhiên, kết quả phát hiện vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực vẫn chưa tương xứng với tình hình trên thực tế, nhất là vi phạm pháp luật và tội phạm về lĩnh vực tài nguyên môi trường, hàng giả, buôn lậu, gian lận thương mại; tội phạm, vi phạm pháp luật về chức vụ, tham nhũng”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga nói.

Tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố chưa đạt yêu cầu của Quốc hội. Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam còn nhiều vi phạm.

“Còn 18 trường hợp cơ quan điều tra phải đình chỉ bị can do không có sự việc phạm tội, hành vi không cấu thành tội phạm hoặc hết thời hạn điều tra không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp cho hay.

Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí. Ảnh: TN

Với báo cáo của Viện trưởng Viện KSND Tối cao, theo Uỷ ban Tư pháp, “công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự của Viện KSND các cấp tiếp tục được tăng cường và đạt nhiều kết quả tích cực”.

Song cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, vẫn còn 60 trường hợp bị oan liên quan đến trách nhiệm của Viện KS; 3 trường hợp Viện KS truy tố oan dẫn đến tòa án cấp sơ thẩm tuyên không phạm tội; 95 trường hợp truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt.

Cạnh đó, tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm giảm 13,3%, chưa đạt chỉ tiêu theo yêu cầu của Quốc hội.

“Đáng lưu ý, tỷ lệ giải quyết án rất nghiêm trọng, án đặc biệt nghiêm trọng là 63%, chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao là trên 90%”, bà Nga nêu.

Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, một số Viện KSND chưa kịp thời phát hiện vi phạm trong quản lý người bị tạm giữ, tạm giam dẫn đến tình trạng người bị tạm giữ, tạm giam trốn, tự sát, phạm tội mới cao hơn năm trước. Công tác kiểm sát án có điều kiện thi hành án và án chưa có điều kiện thi hành án hành chính, dân sự trong một số trường hợp chưa chặt chẽ.

23 phạm nhân bỏ trốn khỏi cơ sở giam giữ

Đánh giá về công tác thi hành án hình sự, Uỷ ban Tư pháp cho rằng năm 2020, số người bị kết án phạt tù và số người chấp hành án tại các cơ sở giam giữ, cũng như số người bị kết án tử hình tăng mạnh.

“Các trại giam không để xảy ra tình trạng phạm nhân tập trung gây rối, chống đối tập thể; tỷ lệ phạm nhân được xếp loại cải tạo khá tăng lên. Việc tổ chức thi hành án tử hình và giải quyết cho thân nhân người bị thi hành án nhận tử thi, tro cốt về cơ bản bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp nói.

Tuy nhiên, còn xảy ra 23 trường hợp phạm nhân bỏ trốn khỏi cơ sở giam giữ, trong số đó có vụ phạm nhân trốn khỏi trại giam của Bộ Quốc phòng phạm tội mới, gây hoang mang trong dư luận nhân dân.

Ngoài ra, số phạm nhân chết do tự sát tăng so với cùng kỳ năm 2019, nhất là 3 trường hợp người bị kết án tử hình và bị can bị bắt về hành vi phạm tội về ma túy tự sát tại trại tạm giam.

Phát hiện 313 vụ phạm tội về tham nhũng và chức vụ

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2020, đã điều tra, làm rõ 40.026 vụ phạm pháp về trật tự xã hội, đạt tỷ lệ 85,69%; triệt phá 3.070 băng, nhóm tội phạm hình sự các loại; các vụ án nổi cộm, gây bức xúc dư luận đều được khẩn trương điều tra làm rõ...

Toàn quốc xảy ra 46.710 vụ phạm pháp về trật tự xã hội, giảm 2,76%, hầu hết các loại tội phạm nghiêm trọng đều giảm, một số loại tội phạm tăng như giết người, hiếp dâm,chống người thi hành công vụ, tội phạm liên quan đến cờ bạc...

Các cơ quan cũng phát hiện 22.105 vụ phạm tội và vi phạm pháp luật về trật tự quản lý kinh tế (nhiều hơn 38,56%), 313 vụ phạm tội, vi phạm pháp luật về tham nhũng và các vi phạm khác về chức vụ (ít hơn 2,49%).

Cạnh đó, đã phát hiện 25.256 vụ vi phạm pháp luật về môi trường (tăng 12,07%) với 3.093 tổ chức và 22.560 cá nhân vi phạm; cơ quan điều tra đã khởi tố 425 vụ, 432 bị can