Thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, Tổng Thanh tra Lê Minh Khái sẽ trình bày báo cáo PCTN năm 2020 trước Quốc hội. Ảnh: TN

Theo chương trình kỳ họp 10, hôm nay (26/10), Quốc hội sẽ nghe và thảo luận báo cáo của Chính phủ về công tác PCTN 2020.

Trong báo cáo gửi tới Quốc hội, Chính phủ nhận định, tham nhũng được kiềm chế, từng bước ngăn chặn và có chiều hướng thuyên giảm; góp phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, kinh tế - xã hội, nâng cao uy tín và vị thế của nước ta trên trường quốc tế.

“Công tác PCTN không những không “chững lại” hay “chùng xuống” mà tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh, khẳng định mạnh mẽ quyết tâm chống tham nhũng “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” của Đảng, Nhà nước, được cán bộ, đảng viên, Nhân dân, dư luận quốc tế đồng tình ủng hộ, đánh giá cao.”, Chính  phủ khẳng định

Tuy nhiên, “tình hình tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp, có biểu hiện tinh vi hơn và khó phát hiện. Vụ,việc tham nhũng được phát hiện, xử lý chưa tương xứng với tình hình tham nhũng đang diễn ra hiện nay”, báo cáo nêu.

12 người đứng đầu, cấp phó bị xử hình sự

Báo cáo Chính phủ cho thấy, năm 2020, có 82 người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu bị kết luận thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng, trong đó có 69 người đã bị xử lý kỷ luật (tăng 39 người so với năm 2019) và 12 người bị xử lý hình sự.

Bình Thuận là địa phương có số lượng người đứng đầu, cấp phó bị xử lý kỷ luật nhiều nhất (23 người). Về phía bộ, ngành thì Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng đứng đầu danh sách, mỗi bộ có 4 người bị xử lý kỷ luật.

Cạnh đó, đã kịp thời tạm đình chỉ công tác nhiều cán bộ để phục vụ điều tra các vụ án, trong đó có cả cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Để chứng minh, báo cáo dẫn chứng trường hợp cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung hay Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Trần Vĩnh Tuyến…

Các cơ quan chức năng đã chủ động, tập trung xác minh, truy tìm và triển khai có hiệu quả các biện pháp để thu hồi triệt để tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát đạt tỷ lệ cao, nhiều vụ thu hồi 100% số tiền thiệt hại.

Với vụ án hình sự về kinh tế tham nhũng nói chung đã thi hành xong hơn 3.600 việc (đạt tỉ lệ 84,13% số vụ việc có điều kiện thi hành). Số tiền thu được hơn 15.017 tỷ đồng (đạt tỉ lệ 43,42% số có khả năng thi hành)

Còn các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN theo dõi, chỉ đạo thì có 15 vụ việc đã tổ chức thi hành xong, 43 vụ đang tổ chức thi hành. Tổng số tiền phải thi hành án là hơn 74.539  tỷ đồng, số đã thi hành xong là 19.261 tỷ đồng, còn phải thi hành là hơn 55.278 tỷ đồng.

Trong kỳ báo cáo, các bộ, ngành, địa phương cũng đã tiến hành kiểm tra việc thực hiện quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức tại 4.646 cơ quan, tổ chức, đơn vị (tăng 58,9% so với năm 2019). Qua đó, phát hiện, chấn chỉnh các sai phạm và xử lý 192 cán bộ, công chức, viên chức vi phạm quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp (tăng 40,6% so với năm 2019).

“Có 8 trường hợp bị đình chỉ, tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao do có xung đột lợi ích”, báo cáo cho hay.

Còn có biểu hiện “nhóm lợi ích”, bảo kê cho vi phạm

Thẩm tra báo cáo nói trên, Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội đánh giá, “với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, công tác đấu tranh PCTN trong thời gian qua tiếp tục có những chuyển biến tích cực cả về phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng”.

Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra, công tác phòng ngừa tham nhũng trong một số ngành, lĩnh vực, địa phương vẫn còn những hạn chế nhất định. Như việc thực hiện quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát xung đột lợi ích trên một số lĩnh vực còn chưa thực sự chuyển biến.

“Qua công tác thanh tra, kiểm tra và qua phản ánh của dư luận, cử tri và báo chí cho thấy còn nhiều trường hợp thực hiện quy tắc ứng xử chưa nghiêm, có biểu hiện “nhóm lợi ích”, móc ngoặc giữa người có chức vụ, quyền hạn trong khu vực nhà nước và doanh nghiệp; tình trạng người có chức vụ, quyền hạn “bảo kê”, bao che cho các hành vi vi phạm pháp luật vẫn diễn ra...”, báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Cán bộ, công chức, viên chức lợi dụng vị trí công tác, lợi dụng sơ hở về cơ chế, chính sách, pháp luật để nhũng nhiễu, gây phiền hà nhằm vụ lợi khi giải quyết công việc liên quan đến người dân, doanh nghiệp vẫn xảy ra khá phổ biến.

Toàn cảnh kỳ họp 10 ở Nhà Quốc hội. Ảnh: TN

Thậm chí, có những trường hợp lợi dụng tình hình dịch bệnh để thực hiện hành vi tham nhũng như vụ án “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội)…

Cơ quan thẩm tra lưu ý, việc bổ nhiệm cán bộ, công chức, giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, kể cả đối với vị trí chủ chốt ở một số bộ, ngành, địa phương trong một số trường hợp còn chưa thật sự phù hợp, dẫn đến còn có trường hợp người đứng đầu bị xử lý kỷ luật, thậm chí phải xử lý hình sự.

“Qua giám sát, phản ánh của dư luận cử tri và báo chí cho thấy vừa qua còn có một số trường hợp bổ nhiệm “thần tốc”; bổ nhiệm cán bộ không đủ điều kiện, tiêu chuẩn, thiếu minh bạch… gây phản cảm, hoài nghi trong dư luận”, báo cáo của Uỷ ban Tư pháp nêu.

Phát hiện tham nhũng qua kiểm tra nội bổ vẫn là khâu yếu

Theo nhận định của Uỷ ban Tư pháp, “số vụ án tham nhũng được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử còn chưa phản ánh đúng thực trạng tình hình tham nhũng”. Cùng với đó, việc phát hiện tham nhũng thông qua công tác tự kiểm tra nội bộ, kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới là khâu yếu tồn tại nhiều năm, nhưng vẫn chưa được khắc phục.

Hoạt động của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu; số vụ việc, vụ án tham nhũng do cơ quan điều tra chuyên trách phát hiện, khởi tố, điều tra còn ít…

“Vẫn còn đối tượng phạm tội tham nhũng bỏ trốn gây khó khăn cho công tác điều tra, xử lý, gây bức xúc trong dư luận”, báo cáo dẫn chứng vụ bị can Bùi Quang Huy (Tổng Giám đốc Công ty Nhật Cường) bị truy nã quốc tế về các tội buôn lậu và vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; bị can Hồ Thị Kim Thoa bị khởi tố về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí, khi bị khởi tố không có mặt tại Việt Nam...

Báo cáo thẩm tra cũng lưu ý, còn tình trạng tham nhũng ngay trong chính các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp, cơ quan có chức năng chống tham nhũng.

“Điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công tác đấu tranh PCTN, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật”, Uỷ ban Tư pháp nêu và dẫn con số nêu trong báo cáo của Viện trưởng Viện KSND Tối cao cho thấy trong năm 2020, cơ quan điều tra Viện KSND Tối cao đã thụ lý điều tra 50 vụ/36 bị can, trong đó có 25 vụ/26 bị can về tội tham nhũng, chức vụ trong hoạt động tư pháp.

Theo cơ quan thẩm tra, đây là những vấn đề cần được Chính phủ, Viện KSND Tối cao, TAND Tối cao đánh giá đúng về thực trạng và có giải pháp khắc phục.

Những con số đáng chú ý:

 - Toàn ngành Thanh tra đã triển khai gần 6.900 cuộc thanh tra hành chính và hơn 210.000 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Qua thanh tra phát hiện vi phạm về kinh tế hơn 119.500 tỷ đồng, hơn 9.000 ha đất; kiến nghị thu hồi hơn 44.500 tỷ đồng và trên 1.400 ha đất; kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính hơn 2.650 tập thể và nhiều cá nhân.

Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo, cơ quan hành chính Nhà nước các cấp đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân 42,1 tỷ đồng, 72,7 ha đất; khôi phục, đảm bảo quyền lợi cho 1.020 tập thể, cá nhân; kiến nghị xử lý vi phạm 541 người (đã xử lý 386 người), chuyển cơ quan điều tra 12 vụ, 13 đối tượng.

- Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính hơn 54.770 tỷ đồng; chuyển hồ sơ 4 vụ việc có dấu hiệu tội phạm…

- TAND các cấp đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 436 vụ với 1.175 bị cáo; đã xét xử sơ thẩm 269 vụ/645 bị cáo phạm các tội tham nhũng. Trong đó có 8 bị cáo bị tuyên phạt tù chung thân hoặc tử hình; xét xử phúc thẩm 158 vụ, 326 bị cáo.