ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP Hồ Chí Minh)

Sáng nay (12/11), QH thảo luận tại hội trường về Báo cáo nghiên cứu khả thi về dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1.

Làm không tốt sẽ thành dự án “trùm mềm, đắp chiếu”

Góp ý kiến, ĐB Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, cử tri, nhân dân và ĐB đều đồng ý phải xây dựng sân bay Long Thành càng sớm càng tốt. Vấn đề là, việc thực hiện chủ trương này như thế nào?

“Sân bay Long Thành là dự án hạ tầng giao thông gồm bốn yếu tố: Kinh tế, xã hội, kỹ thuật, công nghệ và có ý nghĩa hệ trọng đối với an toàn kinh tế cũng như an ninh, quốc phòng của đất nước ta, ít nhất là cho đến hết thế kỷ này.

Dự án này phải tạo động lực cho Việt Nam cất cánh, vươn cao, thoát bẫy thu nhập trung bình. Nếu làm không tốt, nó sẽ đè nặng lên đôi cánh phát triển của đất nước như một số dự án trùm mền, đắp chiếu đang tồn tại”, ông Nghĩa nói.

Vì vậy, theo ĐB dự án này phải bảo đảm gia tăng bốn tiêu chí là: tăng hiệu quả kinh tế; tăng ổn định xã hội; tăng cơ sở hạ hạ tầng kỹ thuật; tăng trình độ công nghệ.

“Dự án này phải là một phần thưởng quý báu, không thể là một di sản "bỏ thì thương, vương thì tội" trên vai các thế hệ mai sau”, ĐB đoàn TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh một lần nữa.

Đi vào vấn đề cụ thể, bày tỏ tán thành chủ trương giao cho các nhà đầu tư trong nước, nhưng theo ông Nghĩa, cần có một chủ trương, chính sách cụ thể, thông minh và chặt chẽ về huy động, quản lý các nguồn vốn đối với dự án này.

“Chúng ta thu hút không khéo thì toàn bộ lợi nhuận về tay tư nhân hết và lỗ thì Nhà nước gánh. Nếu có chủ trương hợp lý, minh bạch, tạo được niềm tin thì hoàn toàn có thể huy động vốn nhàn rỗi rất lớn của người dân ở trong nước và hải ngoại. "Khó vạn lần dân liệu cũng xong" là bài học lớn của nước ta trong mọi thời kỳ lịch sử”, ĐB Nghĩa phân tích.

Ông cũng nhấn mạnh, một số nguyên tắc nhất thiết phải bảo đảm là pháp luật nghiêm minh, không tham nhũng, lãng phí, không bị lợi ích nhóm và lợi ích sân sau chi phối. Đồng thời nhắc lại kinh nghiệm từ dự án đường dây 500KV, một bộ trưởng đã phải đi tù vì pháp luật rất nghiêm minh.

Vị ĐB đoàn TP Hồ Chí Minh còn lưu ý, Long Thành là sân bay trung chuyển của khu vực, phải cạnh tranh rất mạnh với các sân bay khác trong khu vực nếu không sẽ lỗ nặng.

“Cần khuyến khích cạnh tranh lành mạnh bên cạnh vấn đề thực hiện nhanh và nếu Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đủ lực thì cũng không ngại cạnh tranh lành mạnh”, ông Nghĩa nêu rõ.

Chỉ có 8/21 cảng hàng không của ACV thu đủ bù chi và có lãi

Trong khi đó, ĐB Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hóa) băn khoăn khi ACV phải huy động 4,194 tỷ USD để đầu tư vào dự án, nhưng có khoảng 2,628 tỷ USD sẽ đi vay.

ĐBQH Mai Sỹ Diến

Theo Luật Quản lý nợ công, dự án sân bay Long Thành thuộc đối tượng bảo lãnh của Chính phủ, khoản vay phải tính vào nợ công.

“ACV là doanh nghiệp do Nhà nước chi phối, trong trường hợp huy động vốn dưới bất cứ hình thức nào, Nhà nước vẫn có trách nhiệm xử lý khi có rủi ro đối với phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp”, ĐB đoàn Thanh Hoá nói.

Do đó, ĐB cho rằng, cần giám sát chặt chẽ hoạt động vay, sử dụng vốn vay của ACV để đảm bảo minh bạch, hiệu quả.

“Thực hiện cơ chế giám sát đặc thù đối với dự án có hoạt động đặc biệt của quốc gia, không để mất vốn, mất uy tín, mất cán bộ như một số dự án trọng điểm trong thời gian vừa qua.

Giám sát việc lựa chọn nhà thầu theo phương thức chỉ định, không để chọn nhà thầu như một số dự án chậm tiến độ, nhất là không đảm bảo, thất thoát đang được dư luận quan tâm bức xúc”, ĐB Diến nhấn mạnh.

ĐB Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) cũng băn khoăn rằng, hồ sơ dự án nêu AVC có năng lực tài chính lành mạnh, có nguồn thu sẵn sàng của 21 cảng hàng không để bù đắp thiếu hụt dòng tiền.

“Nhưng, hiện chỉ có 8/21 cảng hàng không thu đủ chi, có lãi, 13 cảng còn lại phải bù lỗ, chưa thể đóng góp nguồn vốn cho ACV trong tương lai gần”, ông Thành nói.

Băn khoăn nữa được ĐB đoàn Lạng Sơn đặt ra là khả năng huy động hơn 11 tỉ USD cho giai đoạn tiếp theo của dự án. Vì nếu không làm rõ sẽ dẫn đến chậm tiến độ cả công trình và ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.

ĐB Thành còn đưa ra thông tin so sánh tổng mức đầu tư 2 sân bay hiện đại nhất thế giới mới vừa vận hành 2019 là Đại Hưng (Bắc Kinh) và Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) với Long Thành.

Theo ông, sân bay Đại Hưng có diện tích 4.700 ha, tương đương với Long Thành, thiết kế 7 đường băng, công suất 100 triệu hành khách/năm và 4 triệu tấn hàng hóa có vốn đầu tư chỉ có 11,5 tỉ USD; sân bay Istanbul 4 đường băng, 90 triệu lượt hành khách, vốn đầu tư chỉ có 12 tỉ USD, so với Long Thành chỉ có 2 đường băng, 100 triệu lượt hành khách, 5 triệu tấn hàng hóa/năm mà vốn đầu tư là 16 tỉ USD.

“Tôi cho rằng rất cần được xem xét, so sánh”, ĐB Thành nói.

“Nhà đầu tư nước ngoài hoàn toàn yên tâm hỗ trợ ACV”

Giải trình, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể cho hay, hơn 1 năm qua, liên danh tư vấn Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Việt Nam đã tập trung cao độ để hoàn thành dự án.

Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể

“Hội đồng nghiệm thu Nhà nước đã thuê một tư vấn độc lập nước ngoài để thẩm tra”, ông Thể nói và xin tiếp thu các ý kiến để rà soát, đảm bảo tổng mức đầu tư sát với tình hình thực tế, không có lãng phí cũng như trượt giá như những dự án khác.

Về năng lực của ACV, Bộ trưởng Thể cho hay, doanh nghiệp này có khoảng 25 nghìn tỷ đồng để làm sân bay Long Thành.

“Tình hình tài chính của ACV tương đối tốt. Dù quản lý 21 sân bay, chỉ có 8 sân bay có lãi nhưng sau khi trừ chi phí nộp thuế, ACV có một khoản lợi nhuận mỗi năm khoảng 10.000 tỷ đồng”, Tư lệnh ngành Giao thông phát biểu.

Cũng theo Bộ trưởng Thể, kế hoạch từ nay đến 2025, ACV dự kiến sẽ bố trí vốn tự có được 36.607 tỷ đồng, tương đương 1,566 tỷ USD, chiếm 37% tổng vốn đầu tư. Với phần vốn còn lại, ACV đã làm việc với 12 tổ chức trong và ngoài nước, các tổ chức này sẵn sàng cho ACV vay khoảng 5 tỷ USD và không thế chấp

“Hiệu quả kinh tế của dự án này rất cao. Do đó, các nhà đầu tư nước ngoài yên tâm hỗ trợ ACV”, Bộ trưởng nhấn mạnh đồng thời cũng khẳng định sẽ tiếp thu ý kiến của ĐBQH để huy động các nguồn lực trong trước.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cam kết sẽ cố gắng tối đa để đảm bảo tiến độ, chất lượng dự án.

“Chúng tôi sẽ làm việc với ACV xin cơ chế thuê chuyên gia, tổ chức quốc tế để tăng cường công tác hỗ trợ cho ACV và tăng cường kiểm tra giám sát, đảm bảo chất lượng công trình tốt nhất”, Bộ trưởng hứa.

Hương Giang