Quốc hội biểu quyết thông qua Luật BHXH. Ảnh: P.Thắng

Sáng ngày 29/6, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật BHXH sửa đổi với 454/465 đại biểu có mặt tán thành. Trước khi biểu quyết toàn văn, Quốc hội biểu quyết riêng về quy định rút BHXH một lần.

6 trường hợp được rút BHXH một lần

Theo đó, luật quy định, người tham gia BHXH bắt buộc chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc 1 trong 6 trường hợp sau:

- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH.

Trường hợp người lao động không hưởng BHXH một lần thì có thể lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của Luật BHXH.

- Ra nước ngoài để định cư;

- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;

- Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;

- Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm;

- Người là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ nghĩa vụ công an nhân dân; dân quân thường trực…. khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

Kết quả biểu quyết riêng về quy định rút BHXH một lần. Ảnh: P.Thắng

Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đã chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì cũng được hưởng BHXH một lần

Đáng chú ý, luật quy định mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng và căn cứ đóng BHXH nhưng không bao gồm số tiền ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, cứ mỗi năm được tính như sau:

- 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH đối với năm đóng trước năm 2014.

Trường hợp có thời gian đóng BHXH trước và sau năm 2014 mà thời gian đóng trước năm 2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ năm 2014 trở đi để tính mức hưởng BHXH một lần;

- 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH đối với năm đóng từ năm 2014 trở đi;

- Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng bằng số tiền đã đóng nhưng không quá 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Thời điểm tính hưởng BHXH một lần là thời điểm cơ quan BHXH ban hành quyết định hưởng BHXH một lần.

Chính phủ được giao quy định chi tiết về hưởng BHXH một lần.

Hạn chế xáo trộn, hạn chế 1 người nhiều lần hưởng BHXH một lần

Trước khi Quốc hội biểu quyết, hưởng BHXH một lần là vấn đề có nhiều ý kiến khác nhau.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho hay, ngày 18/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo lấy phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội về nội dung này.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh. Ảnh: P.Thắng

Căn cứ kết quả xin ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin phép Quốc hội cho tiếp thu, chỉnh lý như luật được Quốc hội thông qua.

Phương án này, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nhiều ưu điểm hơn, như: Bảo đảm tính kế thừa quy định hiện hành, không làm ảnh hưởng nhiều đến gần 18 triệu người đang tham gia BHXH, hạn chế gây xáo trộn trong xã hội.

Cạnh đó, thể chế hóa đúng tinh thần của Nghị quyết số 28 “giảm tình trạng hưởng BHXH một lần theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí” và hạn chế được tình trạng một người tham gia BHXH có nhiều lần hưởng BHXH một lần thời gian qua.

Quy định trên cũng hướng tới tiếp cận theo tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế về BHXH và góp phần thích ứng với tốc độ già hóa dân số rất nhanh hiện nay ở nước ta.

“Về lâu dài, người tham gia mới sẽ chỉ còn hưởng BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt nên sẽ góp phần gia tăng số người ở lại hệ thống để được thụ hưởng các chế độ của BHXH từ chính quá trình tích lũy khi tham gia BHXH của mình và giảm gánh nặng cho cả xã hội, ngân sách Nhà nước”, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nhấn mạnh.

Luật quy định về việc hưởng BHXH một lần. Nhưng theo bà Thúy Anh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không mong muốn người lao động yêu cầu nhận BHXH một lần, người lao động cần tiếp tục tham gia BHXH để bảo đảm an sinh xã hội lâu dài.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức lưu ý Chính phủ trong thời gian tớt có giải pháp căn cơ, lâu dài để hỗ trợ người lao động tham gia BHXH gặp khó khăn trước mắt trong cuộc sống như có chính sách tín dụng phù hợp; tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về lao động, việc làm; đẩy mạnh truyền thông để người lao động hiểu được lợi ích của việc hưởng lương hưu hằng tháng và những bất lợi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần…

Luật BHXH mới có 141 điều, hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.