(Thanh tra) - Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II Lê Đình Thăng chia sẻ thực tế, có những dự án hàng nghìn ha đất nhưng 20 năm không triển khai, Nhà nước cũng không thu được thuế.
Ngày 6/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát với chủ đề Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển. Thảo luận về giám sát thực hiện Ngân sách nhà nước, ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II đặt vấn đề, liệu các chính sách đã tạo điều kiện để kiến tạo phát triển chưa?
Dẫn ví dụ chính sách thuế, ông Thăng nói, vừa rồi có thông tin thu thuế từ đất trong 6 tháng đã gần đạt dự toán của cả năm 2025. Song, theo ông Thăng, cần phải làm rõ các khoản thu có khả năng tái tạo và khoản thu một lần chiếm tỷ lệ bao nhiêu.
“Nếu chúng ta dựa vào khoản thu một lần thì tính bền vững của ngân sách sẽ ra sao?", ông Thăng đặt vấn đề và cho rằng cần phân tích việc này để nhìn nhận chính sách thuế.
Ông Thăng cho răng, như thuế nhà đất, một căn nhà của người dân 30m2, 50m2, hàng năm vẫn thu thuế sử dụng đất. Tuy nhiên, có những dự án hàng nghìn ha nhưng 20 năm không triển khai, từ một nhà đầu tư trở thành một nhà đầu cơ nhưng Nhà nước không thu được thuế.
“Dạo quanh Hà Nội hoặc TPHCM, chúng ta sẽ thấy có những dự án cỏ mọc tốt, 20 năm nay hoặc thậm chí hơn không triển khai, nhưng đám đất đó Nhà nước đã giao rồi. Cách đây 20 năm chỉ mấy nghìn tỷ, đến hiện nay hàng trăm tỷ nhưng Nhà nước không có quyền lợi gì ở chỗ này”, ông Thăng nói.
Quyền lợi của Nhà nước, theo ông Thăng, có chăng khi chủ đầu tư xây dựng, giao dịch làm gia tăng giá giao dịch và người mua nhà phải nộp thêm thuế. Điều này, lại góp phần làm gia tăng giá nhà, tạo ra một vòng luẩn quẩn.
Vì vậy, ông Thăng cho rằng, với chính sách thuế, cần phải xác định giám sát sâu chứ không thể nói chung chung.
“Quan điểm của chúng tôi là giám sát của Quốc hội phải đi sâu để kiến tạo chính sách, mở đường cho chính sách sát thực mới", Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II nhấn mạnh.
Đề cập đến tài chính ngân sách với giáo dục, y tế, ông Thăng nói, Luật Ngân sách Nhà nước vẫn còn mâu thuẫn. Bởi, các đơn vị giáo dục, y tế là đơn vị sự nghiệp công lập, không sử dụng ngân sách nhưng luật vẫn yêu cầu phải duyệt quyết toán.
“Có những điểm nghẽn như vậy, nhưng vừa rồi sửa Luật Ngân sách chúng ta vẫn chưa tháo được", ông Thăng kiến nghị, phải có chuyên đề giám sát sâu, với sự tham gia của các đơn vị sự nghiệp công lập, các chuyên gia, các nhà khoa học mới có thể tháo gỡ được.
Cần giám sát thường xuyên toàn bộ quá trình thực hiện ngân sách
TS Bùi Tiến Hanh, Trưởng khoa Tài chính công, Học viện Tài chính cho rằng, dù kế hoạch tài chính - ngân sách Nhà nước 3 năm đã được ban hành, nhưng các dự báo cơ bản chưa đủ vững chắc để làm căn cứ xây dựng mức trần và dự toán trung hạn đảm bảo độ tin cậy.
Dự toán ngân sách năm chưa nhất quán với dự toán trung hạn của năm trước đó, sự khác biệt giữa các năm chưa được giải trình và đối chiếu đầy đủ.
Từ đó, TS Hanh cho rằng, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả và hiệu lực giám sát có ý nghĩa quyết định nâng cao chất lượng quyết định ngân sách Nhà nước của Quốc hội và hiệu quả hoạt động quản lý ngân sách nhà nước.
Theo ông, nếu kết quả giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội với những phát hiện, thảo luận thấu đáo về những điểm nghẽn, điểm bất cập trong các văn bản pháp luật có liên quan sẽ là cơ sở để hoàn thiện các quy định pháp luật trúng hơn, đúng hơn với thực tiễn.
Ông Hanh kiến nghị tăng cường giám sát thường xuyên hơn đối với toàn bộ quá trình thực hiện ngân sách nhằm kịp thời chấn chỉnh quá trình thực hiện ngân sách Nhà nước, như giám sát thực hiện ngân sách nhà nước thông qua các báo cáo tình hình thực hiện ngân sách quý, 6 tháng, hàng năm.
Cùng đó, thực hiện giám sát chuyên đề có lựa chọn với những lĩnh vực, vấn đề có rủi ro trong thực hiện ngân sách nhà nước như đầu tư công, chuyển nguồn, các chương trình và dự án lớn…; giám sát thực hiện ngân sách nhà nước gắn với tình hình kết quả thực hiện nhiệm vụ.
“Giám sát thực hiện ngân sách Nhà nước không chỉ giám sát tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm mà cần giám sát cả tình hình thực hiện ngân sách được chuyển nguồn từ các năm trước”, TS Bùi Tiến Hanh nhấn mạnh.
