Từ khi gia nhập, Việt Nam đã tham gia đầy đủ, sâu rộng vào tất cả các lĩnh vực và có những đóng góp quan trọng cho sự trưởng thành và lớn mạnh của ASEAN. Ảnh: Thảo Nguyên

Tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định

Nhìn lại vai trò của Việt Nam đối với trụ cột an ninh - chính trị, Phó Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao Nguyễn Đức Thắng cho biết, Việt Nam luôn đi đầu, chủ động thúc đẩy và tích cực tham gia thực hiện các biện pháp xây dựng lòng tin, xây dựng, chia sẻ các chuẩn mực chung trong ứng xử giữa các quốc gia, phát huy các công cụ và cơ chế hợp tác chính trị - an ninh hiện có của khu vực.

Việt Nam cũng tích cực tham gia các hoạt động hợp tác ứng phó các thách thức an ninh phi truyền thống (chống khủng bố, ma túy, buôn người..), các hoạt động ngăn ngừa xung đột (thiết lập đường dây nóng, thúc đẩy cơ chế “cảnh báo sớm”), tìm kiếm cứu nạn, hỗ trợ nhân đạo... Không chỉ vậy, chúng ta còn tích cực thúc đẩy quan hệ giữa ASEAN với các đối tác quan trọng như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Nga, Úc... để tạo dựng một môi trường hòa bình, an ninh tại khu vực.

Đặc biệt, “Việt Nam đã khéo léo lồng thép thúc đẩy vấn đề Biển Đông, tranh thủ được sự ủng hộ quốc tế để bảo vệ chủ quyền và quyền chủ quyền của ta ở Biển Đông”, ông Nguyễn Đức Thắng nói. Trong nhiều năm qua, nhất là khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trên thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, tiến hành cải tạo quy mô lớn các đảo/đá, vấn đề Biển Đông nổi lên trở thành chủ đề hàng đầu tại các Hội nghị ASEAN và ASEAN mở rộng.

Cắt giảm, xóa bỏ thuế

Trong trụ cột kinh tế, theo ông Nguyễn Sơn, Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập kinh tế quốc tế, Bộ Công thương, ngay từ khi ra nhập, Việt Nam đã thực hiện việc cắt giảm thuế nhập khẩu trong ASEAN. Chúng ta đã đưa thuế suất về 0 - 5% đối với khoảng 90% số dòng thuế. Và từ nay đến năm 2018, Việt Nam tiếp tục giảm 7% dòng thuế nữa về mức 0 - 5%, trong đó có những mặt hàng như đường (đường tinh luyện, đường thô), muối, trứng gia cầm, thuốc lá nguyên liệu.

Về dịch vụ, đầu tư, chúng ta đã ký với ASEAN 9 cam kết và đang đàm phán cam kết thứ 10, tạo ra một thể chế đầu tư tự do, thuận lợi, đem lại lợi ích cho toàn xã hội, tăng phúc lợi, hiệu quả sản xuất. “Việc cắt giảm thuế rõ ràng tất cả chúng ta đều được hưởng lợi từ những sản phẩm nhập khẩu rẻ hơn. Nền sản xuất trong nước nếu sản xuất không hiệu quả sẽ bị phá sản. Nhưng đó chỉ là đối tượng nhỏ. Chúng ta phải nhìn vào lợi ích chung của xã hội”, ông Sơn nói.

Hợp tác văn hoá - xã hội cũng trải rộng đan xen, đa ngành trên nhiều lĩnh vực như: Lao động, phúc lợi xã hội, phụ nữ và trẻ em, thanh niên, lao động di cư, người cao tuổi, người khuyết tật, y tế, giáo dục... Cấp độ ngày càng nâng cao và đi vào thực chất, góp phần thúc đẩy và làm sâu sắc quá trình hội nhập, liên kết ASEAN, hình thành và nâng cao ý thức hợp tác, phối hợp ở cấp độ khu vực và quốc tế để giải quyết các vấn đề nảy sinh và cùng ứng phó với các thách thức chung của khu vực.

Cơ hội và thách thức

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung tổng kết, Việt Nam là một trong những nước có tỉ lệ thực hiện cao nhất các biện pháp trong lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN. Đối với các biện pháp ưu tiên thực hiện cho đến hết 2015, Việt Nam và Singapore là hai nước có tỉ lệ cao nhất, đạt 93,5%. Điều này thể hiện sự nghiêm túc và nỗ lực của Việt Nam.

Cuối năm 2015, cộng đồng ASEAN có hiệu lực sẽ là bước ngoặt đánh dấu sự hòa nhập sâu rộng, toàn diện, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng lắm thách thức đan xen đối với Việt Nam. Ông Nguyễn Đức Thắng dẫn chứng như Việt Nam sẽ có được môi trường khu vực hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Chúng ta có được sự ủng hộ, hỗ trợ đáng kể về vấn đề Biển Đông dù lập trường chung và vai trò của ASEAN còn có mức độ. Song, ta sẽ gặp khó khăn khi đẩy hợp tác này đi vào chiều sâu.

Về kinh tế - xã hội, cũng giúp Việt Nam mở ra một thị trường chung rộng lớn, thống nhất với hơn 600 triệu người, tổng GDP hàng năm gần 3.000 tỷ USD. Ở đó, hàng hóa, dịch vụ, vốn, công nghệ và lao động có tay nghề sẽ được tự do lưu chuyển mà không chịu sự phân biệt đối xử. Thách thức lại là khả năng cạnh tranh của quốc gia, doanh nghiệp và người lao động…

“Việt Nam có bộ ngành nào, ASEAN có hợp tác đó. Nếu chúng ta không biết tận dụng cơ hội đó, đương nhiên chúng ta mất tiền, mất của, cử người đi tham dự nhưng không mang về được lợi ích gì cho quốc gia”, bà Hà Thị Minh Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - đầu mối trụ cột cộng đồng văn hóa - xã hội ASEAN nhận định.

Thảo Nguyên