Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ đã thành lập Đoàn Thanh tra liên ngành với sự tham gia của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ban dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiểm tra, xem xét lại tranh chấp đất giữa gia đình ông Nguyễn Hữu Định và bà Lê Thị Loan tại thôn 2, xã Thạch Đà, huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc.

Theo báo cáo kết luận của Thanh tra Chính phủ, diện tích đất tranh chấp có nguồn gốc là một phần đất ao trong diện tích 5 sào ao của cụ Nguyễn Thị Tít (mẹ chồng cụ Phùng Thị Hưởng). Năm 1955, diện tích ao đã được Ủy ban hành chính tỉnh Vĩnh Phúc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu ruộng đất số 98, nhưng không có sơ đồ trích lục thửa đất. Sau khi cụ Tít mất, cụ Hưởng (mẹ ông Nguyễn Hữu Định) tiếp tục quản lý, sử dụng.

Năm 1975, cụ Hưởng chuyển quyền sử dụng một phần diện tích ao có vị trí sát đường làng và một phần nhỏ diện tích đất vườn liền thổ cho bà Lê Thị Loan làm nhà ở. Khi chuyển nhượng, cụ Hưởng, bà Loan không báo cáo chính quyền địa phương nên không xác định rõ diện tích và mốc giới.

Sau đó, cụ Hưởng đã tát ao để bà Loan đào đất đắp thành nền với diện tích khoảng ½ diện tích ao mà cụ đã chuyển nhượng. Năm 1978, gia đình bà Loan xây dựng một căn nhà 4 gian trên diện tích đất vườn liền thổ. Trong thời gian này, 6 hộ dân tranh chấp đất công thuộc đường cái cũ (trong đó có gia đình cụ Hưởng, bà Loan). Ngày 15/2/1978, UBND xã Thạch Đà đã lập biên bản, giải quyết cho phép gia đình bà Loan được sử dụng một phần diện tích đất công, tính từ giọt chảy đằng sau nhà. Phần diện tích đất công cũng không được xác định rõ.

Năm 1980, gia đình bà Loan xây tường diện tích đất ao đã đắp thành nền, ngăn với diện tích đất ao của cụ Hưởng. Gia đình cụ Hưởng trực tiếp chứng kiến và không có thắc mắc khiếu kiện. Tiếp đó, gia đình bà Loan tiến hành đổ đất, san lấp diện tích ao còn lại và xây dựng tiếp nối thẳng đến ao của Hợp tác xã. Gia đình cụ Hưởng cũng không khiếu kiện.

Năm 1993, ông Định xem bản đồ địa chính năm 1986 của xã thấy diện tích đất của gia đình bà Loan là 692m², tăng 214m² so với diện tích đất được thể hiện tại bản đồ địa chính năm 1978 nên cho rằng gia đình bà Loan đã lấn chiếm diện tích đất ao của gia đình ông để bán. UBND xã đã tổ chức hòa giải nhưng không thành.

Thanh tra huyện Mê Linh đã kiểm tra, xem xét, làm việc với một số nhân chứng liên quan trực tiếp đến việc đào đất, san nền cho gia đình bà Loan. Ngày 6/5/1996, Thanh tra huyện Mê Linh báo cáo kết luận: Ông Định nêu gia đình chỉ cho bà Loan 1 sào, diện tích tăng lên là lấn chiếm của gia đình ông là chưa đủ cơ sở pháp lý; ông Định căn cứ vào diện tích đất của 2 bản đồ năm 1978 và năm 1986 cho rằng gia đình bà Loan lấn chiếm đất ao là không phù hợp vì bản đồ năm 1978 có sai số rất lớn so với Giấy chứng nhận năm 1955 và thực địa.

Ngày 21/10/1996, UBND huyện Mê Linh đã ra Quyết định số 170/QĐ-UB giữa nguyên ranh giới hiện tại giữa gia đình ông Định, bà Loan. Không nhất trí, ông Định tiếp tục khiếu nại. Năm 1998, UBND tỉnh Vĩnh Phúc ra Quyết định số 817/QĐ-UB khẳng định việc giải quyết tranh chấp đất của UBND huyện là đúng pháp luật, phù hợp với thực tế và quá trình sử dụng đất của 2 gia đình.

Theo Thanh tra Chính phủ, ông Định căn cứ vào 2 bản đồ năm 1978 và năm 1986 thấy có sự chênh lệch 214m² và cho rằng bà Loan lấn chiếm đất ao của gia đình là không có cơ sở. Vì đây là 2 bản đồ can không được nghiệm thu, công nhận theo quy định của Nhà nước, cũng như không có bản đồ gốc để đối chiếu. Hơn nữa, bản đồ can giải thửa năm 1978 có sai số lớn về diện tích thiếu chính xác; bản đồ can giải thửa năm 1989 thể hiện không đúng hình thể diện tích đất ao, không đúng thực tế về đường ranh giới trong diện tích ao giữa 2 gia đình. Xét thời điểm quản lý, 2 bản đồ này và sổ theo dõi đã ghi nhận thực tiễn việc quản lý, sử dụng diện tích đất liên tục của gia đình ông Định và bà Loan.

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo giải quyết vụ việc theo hướng công nhận Quyết định số 817/QĐ-UB ngày 23/2/1998 của UBND tỉnh Vĩnh Phúc; giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất gia đình ông Định và bà Loan; bác đơn khiếu nại của Định cho rằng bà Loan lấn chiếm diện tích đất ao của gia đình ông.

Thảo Nguyên