Luật sư Nguyễn Anh Tuấn. Ảnh: Diệu Anh

Nhận định về vụ việc này, luật sư Nguyễn Anh Tuấn - Giám đốc Công ty Luật Đại Nam, Đoàn Luật sư Hà Nội đã có cuộc trao đổi với phóng viên để làm rõ những nội dung liên quan đến góc độ pháp lý.

+ Liên quan đến vụ việc ở huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, mặc dù đã có Bản án số 112 của Tòa Cấp cao TP HCM nhưng UBND huyện Long Điền vẫn kháng nghị, không thi hành án. Luật sư đánh giá như thế nào về sự việc này?

- Bản án phúc thẩm của Toà Cấp cao TP HCM đã có hiệu lực. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật các đương sự vẫn có quyền đề nghị xem xét theo trình tự giám đốc thẩm hoặc tái thẩm (đây chỉ là đề nghị chứ không phải quyền kháng nghị). Vì bản án đã có hiệu lực nên đương sự vẫn phải thi hành án (trừ trường hợp có văn bản xin hoãn thi hành án với lý do chính đáng và được tòa chấp nhận).

 Việc thi hành án nếu đương sự không tự nguyên, căn cứ vào Nghị định số 71/2016/NĐ-CP , người được thi hành án có quyền đề nghị tòa án đã xét xử ra quyết định buộc thi hành án hành chính.

Trong trường hợp tòa án đã xét xử sơ thẩm ra quyết định buộc thi hành án hành chính mà đương sự vẫn không chịu thi hành án thì trách nhiệm trực tiếp thuộc Chủ tịch UBND huyện Long Điền và trách nhiệm liên đới là Chủ tịch UBND  tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Các cá nhân này phải chịu trách nhiệm trước tổ chức và phải đền bù các thiệt hại do việc chậm thi hành án gây ra.

+ Theo luật sư, khi người bị thiệt hại là gia đình ông Nguyễn Kim Hoàn đã xác định được giá trị thiệt hại vật chất do quyết định cưỡng chế trái luật của UBND huyện Long Điền ban hành là hơn 1 tỷ đồng, người dân có nên yêu cầu khởi tố vụ án hình sự hay không?

- Nếu có căn cứ cho rằng cá nhân nào đó trong vụ việc này tùy theo trách nhiệm của mình mà lợi dụng chức vụ hoặc cố ý làm trái hay cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ việc thì có căn cứ để yêu cầu khởi tố vụ án hình sự.

+ Nếu khởi tố vụ án hình sự thì dựa vào những căn cứ nào theo luật định?

- Để khởi tố vụ án phải có hành vi phạm tội của cá nhân nào đó vi phạm vào các tội được quy định trong Bộ luật Hình sự như: Cố ý làm trái hay cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ việc, thiếu tinh thấn trách nhiệm… Đây là các căn cứ để xem xét và xử lý.

+ Thưa luật sư, như ông Hoàn trình bày trong Đơn Khiếu nại thì gia đình đã nuôi trồng thuỷ sản canh tác ổn định 17 năm nay trên thửa đất ở khu vực Mũi Tàu - Chùa Mõ, không tranh chấp với ai và có xác nhận của UBND xã Phước Tỉnh từ năm 1988, có Thông báo số 92 của UBND xã Phước Tỉnh ra tháng 6/2010 miễn thu thuế đất nông nghiệp đối với mảnh đất của gia đình ông Hoàn. Như vậy, gia đình ông Hoàn có được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay không?

- Đây là đất nuôi trồng thủy sản, ngoài các thông tin trên thì để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn cần phải xem xét thêm các yếu tố khác như quy hoạch, hạn mức và nghề nghiệp hộ khẩu. Nếu gia đình ông là người trực tiếp nuôi trồng thủy sản, có hộ khẩu tại địa phương; đất đó phù hợp với quy hoạch và diện tích nằm trong hạn mức quy định thì đủ điều kiện để Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất.

+ Việc UBND huyện Long Điền để doanh nghiệp quây rào khu đất của gia đình ông Hoàn mà không ra văn bản thu hồi đất, bồi thường, xin luật sư cho biết quy trình thu hồi đất được quy định trong Luật Đất đai 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành như thế nào? Áp dụng cụ thể vào trường hợp của ông Nguyễn Kim Hoàn ra sao?

- Về nguyên tắc doanh nghiệp chỉ được phép quây rào khu đất chỉ khi được cấp có thẩm quyền giao đất và trước khi giao đất cho tổ chức cá nhân nào thì UBND tỉnh, huyện phải có các quyết định thu hồi đất; quyết định phê duyệt phương án đền bù. Việc UBND huyện theo thẩm quyền của mình không ban hành các quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án đền bù đồi với diện tích đất gia đình ông Hoàn đang quản lý và sử dụng là sai với các quy định trong pháp luật về đất đai.

+ Việc gửi Đơn Kháng nghị đề nghị giám đốc thẩm của UBND huyện Long Điền có đúng theo luật định không? Khi bản án có hiệu lực pháp luật mà UBND huyện Long Điền đưa ra các lý do kéo dài việc thi hành án thì sẽ bị xử lý trách nhiệm như thế nào? Trong trường hợp này, ông Hoàn nên làm gì để vụ việc được giải quyết dứt điểm?

- Đề nghị giám đốc thẩm của UBND huyện Long Điền là quyền chính đáng của họ. Tuy nhiên, bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật sau khi tuyên nên dù có đề nghị giám đốc thẩm cũng vẫn phải thi hành án. Việc không thi hành án về quy trình cũng như trách nhiệm tôi đã trình bày ở trên.

+ Xin chân thành cảm ơn ông!

Diệu Anh