Theo ghi nhận của phóng viên, ngày 4/12/2024, vẫn có hoạt động "san lấp" trong khuôn viên Nhà máy tinh bột sắn xuất khẩu Elmaco. Ảnh: Thành Nam

Theo thông tin từ UBND huyện Nho Quan, Nhà máy Tinh bột sắn xuất khẩu Elmaco được UBND tỉnh Ninh Bình chấp thuận dự án tại Quyết định số 1047/QĐ-UBND ngày 6/5/2004 và được Sở Tài nguyên và Môi trường ký hợp đồng thuê hơn 253 nghìn m² đất tại Hợp đồng số 09/HĐ-TĐ ngày 14/5/2005 với thời hạn 40 năm, tại xã Sơn Lai, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình.

Trong quá trình hoạt động, công tác bảo vệ môi trường của nhà máy phát sinh nhiều vấn đề khiến cử tri của xã Sơn Lai băn khoăn, lo lắng, bức xúc do nhiều lần nhà máy để xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường nước, môi trường không khí làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân.

Đến ngày 14/9/2024, sau khi nhận được thông tin của UBND xã Sơn Lai về việc cá của hộ gia đình ông Phạm Như Long (thôn Xát, xã Sơn Lai) bị chết với số lượng lớn, nghi ngờ do ô nhiễm nguồn nước, UBND huyện đã chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nho Quan ký hợp đồng với Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Bình (thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường) để lấy mẫu nước thải của nhà máy và mẫu nước mặt trong đầm nuôi cá ở thôn Xát, xã Sơn Lai.

Theo Phiếu kết quả phân tích số 225/2024/QTMT ngày 30/9/2024 của Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường, kết quả phân tích mẫu nước có chất lượng rất xấu, vượt quá quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường.

Mẫu nước tại hồ sinh học của nhà máy có hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS) có giá trị 46,24mg/l, vượt tiêu chuẩn cho phép QCVN 63: 2017/BTNMT quy chuẩn kỹ thuật quốc gia 1,24 lần.

Mẫu nước tại nước mặt chảy tràn trên bề mặt trong nhà máy, trước khi chảy ra mương thoát nước đường 38B và chảy về khu dân cư, trong nước có thông số tổng N là 11,49 mg/l, vượt tiêu chuẩn nước trung bình theo QCVN 08:2023/BTNMT 9,99 mg/l, vượt thông số chất lượng nước rất xấu theo QCVN 08:2023/BTNMT 9,49 mg/l và thông số tổng P là 1,07mg/l, vượt tiêu chuẩn nước trung bình theo QCVN 08:2023/BTNMT 0,77 mg/l, vượt thông số chất lượng nước rất xấu theo QCVN 08:2023/BTNMT 0,57 mg/l.

Mẫu nước tại nước mặt đầm nuôi cá của ông Phạm Như Long, trong nước có thông số tổng N là 10,65 mg/l, vượt tiêu chuẩn nước trung bình theo QCVN 08:2023/BTNMT 9,15 mg/l, vượt thông số chất lượng nước rất xấu theo QCVN 08:2023/BTNMT 8,65 mg/l và thông số tổng P là 0,97mg/l, vượt tiêu chuẩn nước trung bình theo QCVN 08:2023/BTNMT 0,67 mg/l, vượt thông số chất lượng nước rất xấu theo QCVN 08:2023/BTNMT 0,47 mg/l.

Gần đây nhất, vào ngày 25/11/2024, người dân của các thôn Xát, Me, Tân Sơn, Lược, xã Sơn Lai đã tập trung đông người tại khu vực cửa nhà máy để phản đối, yêu cầu dừng sản xuất do công tác môi trường chưa đảm bảo theo quy định.

Thực hiện chỉ đạo của UBND huyện Nho Quan, cơ quan chuyên môn và UBND xã Sơn Lai tổ chức kiểm tra tại hiện trường của nhà máy, kết quả kiểm tra cho thấy những sai phạm như sau:

Công ty đã chở chất thải vỏ cáy, bã sắn lên khu vực đồi cao (thuộc đất của nhà máy) để cải tạo đất trồng cây gây phát tán mùi hôi, thối cho các khu dân cư gần khu vực nhà máy. Việc tự ý sử dụng chất thải là vỏ, bã sắn là không đúng với nội dung đề án bảo vệ môi trường chi tiết của dự án đã được Sở Tài nguyên và Môi trường phê duyệt năm 2015.

Công ty chưa xây dựng khu vực lưu giữ chất thải rắn, bãi thải theo đề án bảo vệ môi trường chi tiết, chưa ký hợp đồng với đơn vị có chức năng để vận chuyển xử lý chất thải.

Bã thải sắn, vỏ cáy tại vụ sản xuất trước đang tập kết tại các khu vực trong nhà máy không được che đậy, phủ bạt, lót đáy, phát tán ra mùi hôi, thối, ảnh hưởng đến môi trường không khí của khu vực dân cư xung quanh.

Nguồn nước mặt trong khu vực sản xuất chưa được công ty xây dựng hệ thống thu gom, xử lý riêng mà vẫn thoát chung với rãnh thoát nước của Quốc lộ 38B và chảy xuống mương tưới phục vụ sản xuất của xã Sơn Lai và chảy về một số khu dân cư gần khu vực nhà máy, trong quá trình hoạt động sản xuất, việc xử lý môi trường của nhà máy chưa đảm bảo đúng quy định, đã gây ra nhiều tác động xấu về chất thải, nước thải, khí thải... ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của Nhân dân khu vực xung quanh.

Cùng ngày 25/11/2024, tại hội nghị đối thoại với lãnh đạo công ty và đại diện cử tri 4 thôn (Xát, Me, Tân Sơn, Lược), xã Sơn Lai, người dân đã phát biểu nhiều ý kiến bức xúc, yêu cầu nhà máy dừng sản xuất, chuyển đổi sang các ngành nghề khác ít ô nhiễm với môi trường.

Lãnh đạo UBND huyện Nho Quan đã tiếp thu kiến nghị của cử tri để báo cáo cấp có thẩm quyền, đồng thời đã yêu cầu Nhà máy tinh bột sắn xuất khẩu Elmaco phải tạm dừng sản xuất để khắc phục, hoàn thiện hồ sơ thủ tục, hệ thống xử lý môi trường theo đúng đề án bảo vệ môi trường chi tiết đã được phê duyệt năm 2015.

Khẩn trương hoàn thiện hồ sơ cấp giấy phép môi trường trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, thời gian xong trước ngày 1/1/2025 (theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020). Nhà máy chỉ đi vào hoạt động sản xuất khi được cấp có thẩm quyền cấp phép.

Tuy nhiên, đến ngày 26/11/2024, nhà máy tiếp tục vận chuyển sắn tươi tập kết về khu vực nhà máy để chuẩn bị sản xuất, dẫn đến người dân lại tiếp tục bức xúc, tụ tập lập lán trước cổng để phản đối nhà máy không được sản xuất.

Trao đổi với phóng viên, đại diện UBND huyện Nho Quan cho biết, ngày 29/11/2024, UBND tỉnh Ninh Bình đã có văn bản yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Xây dựng, Công an tỉnh, UBND huyện Nho Quan và các đơn vị có liên quan kiểm tra hoạt động bảo vệ môi trường của Nhà máy Tinh bột sắn xuất khẩu Elmaco, đồng thời xử lý nghiêm theo quy định đối với những vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, báo cáo kết quả về UBND tỉnh trước ngày 10/12/2024.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin về sự việc.