Năm 2000, gia đình bà Phạm Thị Thiềng (thôn 1, xã Hải Xuân, TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh) lấn chiếm phần diện tích sân phơi của HTX Hồ Nam (cũ), tự ý xây tường rào bao quanh vào cùng thửa đất thổ cư của gia đình minh. Sau khi xử phạt vi phạm hành chính, UBND xã Hải Xuân không xử lý việc lấn chiếm mà lại tự ý đổi đất sân phơi để lấy 280m2 đất nông nghiệp của gia đình bà Thiềng để xây dựng Nhà văn hóa thôn 1.

Đến khi xây dựng công trình Nhà văn hóa thôn 1, lại chưa có quyết định thu hồi phần diện tích đất nông nghiệp tại thửa số 288, diện tích 232 của gia đình bà Thiềng vi phạm trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng cơ bản.

Trong thời gian này, ông Trần Phú Hộ (chồng bà Thiềng) lập di chúc chia đất cho các con. Nhưng bản di chúc không được công chứng, chứng thực. Năm 2004, khi ông Hộ đã chết, bà Thiềng mới xin UBND xã Hải Xuân xác nhận di chúc. Đáng nói, UBND xã đã lấy thời điểm xác nhận là ngày 26/10/1999 và tự vẽ thêm sơ đồ đất thừa kế vào bản di chúc.

Tiếp đó, UBND xã lập hồ sơ để hợp thức hóa, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng (GCNQSD) 5 lô đất cho các con bà Thiềng (các ông, bà Trần Văn Minh, Trần Văn Hưng, Trần Thị Hải, Trần Thị Yến, Trần Thị Thu). Trong khi 5 lô đất này vẫn là đất vườn đang trồng cây, thuộc thửa đất thổ cư cũng chưa được cấp GCNQSD đất của bà Thiềng

Hồ sơ hợp thức hóa QSD đất của các con bà Thiềng còn phản ánh không trung thực, không đúng hiện trạng sử dụng đất, không đúng với diện tích theo giấy tờ ông Hộ để lại thửa kế. 5 biên bản kiểm tra thực địa xác định diện tích đất gồm 2 loại “đất ở đang sử dụng và đất vườn tạp đề nghị chuyển mục đích sử dụng”, đồng thời mô tả hiện trạng sử dụng đều có nhà ở. Nhưng trên thực tế đều không có nhà ở và các công trình kiến trúc, toàn bộ diện tích hợp thức, gia đình bà Thiềng đang sử dụng để trồng khoai lang.

Năm 2008, UBND TP Móng Cái đã ra Quyết định số 1926/QĐ-UBND hủy bỏ quyết định hợp thức hóa đất ở cho 5 người con bà Thiềng và thu hồi lại GCNQSD đất đã cấp cho ông Trần Văn Hưng; thoái thu ngân sách, trả lại tiền sử dụng đất cho ông Hưng; kiểm điểm trách nhiệm của tập thể và các cá nhân có sai phạm. Song bà Thiềng không đồng ý tiếp tục gửi đơn khiếu nại.

Theo Thanh tra tỉnh, UBND xã Hải Xuân giải quyết lấn chiếm đất đối với bà Thiềng chưa đúng quy định pháp luật; tự ý đổi đất sân phơi HTX để lấy đất nông nghiệp là trái thẩm quyền, vi phạm Điều 21, khoản 2 Điều 24 Luật Đất đai năm 1993.

Cũng theo Thanh tra tỉnh, 5 ô đất của các con bà Thiềng không đủ điều kiện để được hợp thức hóa, phải thu hồi lại GCNQSD đất đã cấp để làm thủ tục cấp lại theo quy định. Để xảy ra những vi phạm trên, trước hết trách nhiệm thuộc về Tổ chuyên môn của Hội đồng đăng ký đất đai xã Hải Xuân, UBND xã và Phòng Tài nguyên Môi trường TP Móng Cái.

UBND tỉnh đã giao UBND TP Móng Cái hoàn thiện các thủ tục thu hồi thửa đất nông nghiệp, lập phương án bồi thường thiệt hại; thu hồi diện tích sân phơi của HTX mà bà Thiềng lấn chiếm; hủy bỏ kết quả hợp thức hóa đất ở đối với 5 người còn bà Thiềng; kiểm tra xác định diện tích thửa đất thổ cư gia đình bà Thiềng đang sử dụng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đỗ Thông đã giao UBND TP Móng Cái tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân có sai phạm trong công tác quản lý đất đai, hợp thức hóa, cấp GCNQSD đất.

Hồng Hà