Để gỡ nút thắt thiếu hụt tài nguyên đất, cát, Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa sẽ tham mưu cho UBND tỉnh đưa ra đấu giá các mỏ đất đã được thăm dò. Ảnh: VT

Nhhững mỏ khoáng sản đã thăm dò sẽ được tổ chức đấu giá

Lý giải về việc giá nguyên vật liệu khan hiếm, tăng cao trong thời gian qua, ông Nguyễn Thế Hùng, Trưởng phòng Tài nguyên khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) nói: Việc khan hiếm nguyên vật liệu một phần là do những khó khăn, vướng mắc về quy định của pháp luật hiện hành về trình tự, thủ tục cấp phép hoạt động khoáng sản đang quy định chung cho tất cả các loại khoáng sản, chưa quy định cụ thể cho một loại khoáng sản đặc thù như đất làm vật liệu san lấp, dẫn đến việc thực hiện cấp phép thăm dò, khai thác các mỏ làm vật liệu san lấp mất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến việc cung cấp vật liệu thi công các dự án trên địa bàn, nhất là các dự án trọng điểm quốc gia.

Về giải phóng mặt bằng khu vực mỏ, theo pháp luật về đất đai khi đấu giá xong, đơn vị trúng đấu giá phải tự thỏa thuận bồi thường với các chủ đất, nhiều trường hợp không thỏa thuận được nên dự án chậm triển khai. Đấu giá quyền khai thác khoáng sản trong mỏ mới được đánh giá ở cấp tài nguyên dự báo nên nhiều trường hợp khi thăm dò xong nhưng trữ lượng không có hoặc quá ít không đủ để lập dự án đầu tư khai thác.

Khan hiếm đất, cát làm vật liệu xây dựng, nhiều dự án trọng điểm ở Thanh Hóa chậm tiến độ. Cơ quan chức năng đang vào cuộc tìm cách gỡ khó khăn. Ảnh: VT

Bên cạnh đó, số lượng mỏ tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản còn ít, chưa đấu giá quyền khai thác mỏ đá, mỏ đất. Nhiều doanh nghiệp khai thác khoáng sản thực hiện chưa nghiêm việc xuất hóa đơn khi bán hàng, kê khai thuế không đúng với chủng loại khoáng sản, kê khai chậm so với thời gian quy định, gây thất thu cho ngân sách.

Một số doanh nghiệp chưa lắp đặt trạm cân, camera để kiểm soát sản lượng khai thác khoáng sản thực tế, chưa xây dựng đầy đủ các công trình phục vụ khai thác mỏ, công trình bảo vệ môi trường; khai thác ngoài mốc giới; chưa lập, phê duyệt thiết kế mỏ; lập báo cáo giám sát chất lượng môi trường chưa đầy đủ; khai thác vượt quá công suất, không đúng thiết kế được phê duyệt, để mất mốc giới khai thác... nên khi bị lực lượng công an “sờ” đã vướng vào vòng lao lý hoặc xử phạt hành chính nặng nên đã dẫn đến việc khan hiếm, tăng giá nguyên vật liệu.

Hiện nay, một số dự án đường giao thông đang thiếu nguồn vật liệu hoặc phải lấy từ các mỏ ở xa, trước mắt để gỡ “nút thắt” này, Sở TN&MT sẽ căn cứ quy định của pháp luật, đề xuất đấu giá các mỏ nằm trong danh sách 102 mỏ đã được cấp phép thăm dò, phê duyệt trữ lượng để sớm có vật liệu phục vụ các dự án, do các mỏ này đã được phê duyệt trữ lượng, việc hoàn thiện hồ sơ để khai thác sẽ nhanh hơn các mỏ chưa thăm dò - ông Hùng cho hay.

Tổ liên ngành vào cuộc tìm cách tháo gỡ khó khăn                           

Trao đổi với phóng viên Báo Thanh tra về hướng tháo gỡ “nút thắt” khó khăn nguồn nguyên vật liệu đất, đá, cát trong thời gian tới, ông Nguyễn Tường Tam, Trưởng phòng Vật liệu Xây dựng, Sở Xây dựng cho hay: Thời gian qua, giá vật liệu xây dựng cát, đất đắp nền trên địa bàn tỉnh có biến động lớn, nguồn cung khan hiếm đã ảnh hưởng trực tiếp đến tổng mức đầu tư dự án, dự toán xây dựng, giá gói thầu xây lắp, gây ra nhiều khó khăn khi thực hiện các hợp đồng xây dựng, nhất là loại hình hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá cố định. Tuy nhiên, việc khảo sát thông tin giá của Sở Xây dựng và UBND các địa phương gặp khó khăn do các loại vật liệu xây dựng trên không thuộc danh mục hàng hóa thuộc diện kê khai giá nên liên sở Xây dựng - Tài chính gặp khó khăn trong việc công bố thông tin giá vật liệu xây dựng trên địa bàn đôi khi còn chưa kịp thời, chưa theo kịp biến động của thị trường, chưa công bố được thông tin giá vật liệu đất đắp nền để phục vụ các dự án giao thông trọng điểm trên địa bàn tỉnh.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh về việc giao triển khai thực hiện Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 11, HĐND tỉnh Thanh Hóa khóa XVIII và Thông báo kết luận số 157/TB-UBND ngày 14/10/2022 của Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Văn Thi tại hội nghị nghe báo cáo về tình hình thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 do tỉnh quản lý, Sở Xây dựng đã ban hành quyết định thành lập tổ liên ngành khảo sát, thu thập thông tin giá vật liệu xây dựng đất, cát, đá tại các mỏ trên địa bàn tỉnh.

Tổ liên ngành đã thực hiện khảo sát 45 mỏ đất san lấp trên địa bàn 10 huyện, thị xã trên địa bàn. Liên sở Xây dựng - Tài chính đã thực hiện công bố giá đất đắp nền phục vụ các dự án giao thông trọng điểm của tỉnh quý IV năm 2022. Hiện nay, tổ liên ngành đang thực hiện khảo sát giá cát nghiền từ đá để thực hiện công bố trong quý I năm 2023.

Về lâu dài, để gỡ “nút thắt” về việc khan hiếm, giá cả nguyên vật liệu tăng cao, tỉnh Thanh Hóa cần đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét cho sửa đổi, bổ sung Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 và Nghị định số 67/2019/NĐ-CP ngày 31/7/2019, theo hướng cần làm rõ hơn điều kiện, tiêu chí để xem xét chấp thuận đối tượng mỏ không đấu giá để phục vụ các công trình trọng điểm của quốc gia và của tỉnh, bổ sung đối tượng mỏ vật liệu xây dựng không phải đấu giá gắn với dự án sản xuất sản phẩm vật liệu xây dựng mới mà nhà nước đang khuyến khích phát triển như cát nghiền, vật liệu mới có tính năng vượt trội, thân thiện với môi trường. Đề nghị quy định chỉ tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với phần trữ lượng khoáng sản được phép khai thác theo điều kiện an toàn.

Theo ông Nguyễn Tường Tam, Trưởng phòng Vật liệu Xây dựng, Sở Xây dựng, cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa cần lựa chọn các mỏ khoáng sản có trong quy hoạch đủ điều kiện cấp phép, phê duyệt cùng với các dự án mới có thể đáp ứng ngay nguồn nguyên vật liệu thiếu hụt cho các dự án. Ảnh: VT

Đối với các dự án trọng điểm quốc gia, các dự án trọng điểm phục vụ phát triển kinh tế xã hội của địa phương, tỉnh cần đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các chủ đầu tư khi triển khai lập dự án đầu tư xây dựng công trình phải thực hiện đồng thời việc khảo sát, lựa chọn các mỏ khoáng sản có trong quy hoạch hoặc đủ kiện cấp phép để phê duyệt cùng với dự án, sau đó lập hồ sơ cấp giấy phép khai thác, đáp ứng ngay nguồn vật liệu cho dự án.

Sở Xây dựng tiếp tục phối hợp với các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan kiểm tra, rà soát các mỏ khoáng sản mới đất, đá, cát nếu đủ điều kiện thì tổng hợp báo cáo tỉnh bổ sung vào quy hoạch khảo sát, thăm dò khoáng sản để có thêm nguồn vật liệu đáp ứng nhu cầu xây dựng trước mắt và lâu dài.

Các sở, ngành địa phương tiếp tục hướng dẫn tạo điều kiện thuận lợi để các chủ đầu tư, các chủ mỏ đá làm vật liệu xây dựng thông thường thực hiện đầu tư bổ sung dây chuyền công nghệ sản xuất cát nghiền từ đá, đặc biệt là dây chuyền sản xuất cát hạt nhỏ dùng cho xây trát, tận thu tối đa nguồn khoáng sản tại mỏ, tăng nguồn cát nghiền thay thế cát tự nhiên cho công trình xây dựng.

Về quản lý giá vật liệu xây dựng, các ngành, địa phương, đơn vị có liên quan, thường xuyên kiểm tra, khảo sát giá, trữ lượng, khối lượng cung ứng vật liệu xây dựng tại các mỏ, điểm tập kết, nơi sản xuất, doanh nghiệp kinh doanh và cung ứng vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh để bám sát diễn biến của thị trường vật liệu xây dựng. Trên cơ sở đó, kịp thời cập nhật, công bố hằng tháng hoặc sớm hơn giá những loại vật liệu có biến động lớn để các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc quản lý chi phí đầu tư xây dựng biết, thực hiện.

Ngoài ra, các ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh hằng tháng cung cấp các hợp đồng mua vật liệu xây dựng, hóa đơn và các hồ sơ có liên quan về giá vật liệu, cung cấp cho Sở Xây dựng và UBND các huyện, thị xã, thành phố có dự án do các ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh làm chủ đầu tư, làm cơ sở để UBND các huyện, thị xã, thành phố tham khảo, tổng hợp báo cáo kết quả khảo sát giá vật liệu xây dựng trên địa bàn.

Các chủ mỏ vật liệu đất san lấp, cát, đá đã được cấp phép dài hạn trên địa bàn tỉnh, hằng tháng cung cấp cho Sở Xây dựng, Sở Tài chính và UBND các huyện, thị xã, thành phố thông tin về báo giá tại mỏ, giá bốc lên phương tiện tại mỏ, bảng tính giá thành kèm theo báo giá và các hợp đồng mua bán kèm theo các hóa đơn giá trị gia tăng xuất bán trong thời gian gần nhất. Có làm theo các giải pháp nói trên thì mới minh bạch trong giá cả, cung đáp ứng đủ cầu thì nguồn nguyên vật liệu cung cấp cho các dự án sẽ được giảm nhiệt và bớt khan hiếm, các dự án đẩy nhanh tiến độ, tạo động lực cho sự phát triển chung của tỉnh - ông Nguyễn Tường Tam khẳng định.