Bà Trần Thị Chiu trước lối đi đã bị bịt. Ảnh: Ngân Hà

Sau khi về ở đất này, gia đình ông Trung vẫn sử dụng ngõ đi trong làng, giáp với trường tiểu học Thanh Lương. Từ khi có đường Kim Ngưu (khoảng giữa những năm 1980), gia đình ông cùng các hộ hàng xóm đồng loạt mở ngõ đi ra đường mới. Đầu năm 1989, vợ chồng ông xây nhà cao tầng với mặt tiền hướng ra đường Kim Ngưu, thuận với ngõ đi đã có từ trước. Bỗng nhiên, từ cuối năm 1989, một số hộ dân từ nơi khác lần lượt đến xây dựng nhà ở, lấn toàn bộ phần đất phía trước của gia đình ông Trung. Thậm chí, có người còn dùng số đông áp đảo xây tường chặn trước mặt tiền và xây móng nhà trên toàn bộ diện tích ngõ đi ra đường Kim Ngưu của gia đình ông Trung.

Khiếu kiện bùng phát.

Vụ việc đã được xét xử qua 5 phiên tòa.

Hồ sơ vụ việc cho thấy, khoảng cuối năm 1989, có 7 hộ là cán bộ công nhân viên (CBCNV) của Công ty Du lịch Hà Nội (CTDL Hà Nội) được chia đất xây nhà riêng trên phần đất do UBND TP Hà Nội cấp, trong đó có một số hộ được cấp cả vào đất thổ cư đã có chủ rồi xây nhà, bịt ngõ đi của gia đình ông Nguyễn Ngọc Trung. Tuy nhiên, hồ sơ cấp đất cho CTDL Hà Nội không bảo đảm tính pháp lý. UBND TP Hà Nội không có quyết định thu hồi đất (trong đó có gần hai trăm m² đất của gia đình ông Trung), không có quyết định cấp đất. Cơ quan xin đất không lập dự án, không có hồ sơ kinh tế kỹ thuật theo quy định. Tất cả chỉ vỏn vẹn một “Giấy phép sử dụng đất” mang số 1477 UB/XDCB, ngày 21/4/1989 do Phó Chủ tịch Trương Tùng ký tên, đóng dấu, cho phép CTDL Hà Nội được sử dụng 460m² đất để “xây dựng nhà ở 2 tầng theo phương thức Nhà nước và nhân dân cùng làm” và 56,25m² để mở đường đi. Tại giấy phép này còn có dòng đánh máy chèn thêm nội dung “phần ao còn lại diện tích 321m² giao cho công ty san lấp để mở đường quy hoạch, không xây dựng nhà ở”.

Vậy, CTDL Hà Nội chính thức được cấp 516,25m² đất (kể cả 56,25m² để mở đường) hay 837,25m² (kể cả 321m² ao)? Lô đất được cấp nằm tại vị trí cụ thể nào ở phường Thanh Lương? Những câu hỏi này, đã 25 năm trôi qua, vẫn chưa có lời giải đáp.

Quá trình ban hành và triển khai thực hiện “Giấy phép sử dụng đất” kể trên cũng đầy uẩn khúc. Mãi ngày 18/12/1989, CTDL Hà Nội mới có “Đơn xin giao đất làm nhà ở cho CBCNV” nhưng trước đó tới… 8 tháng (vào ngày 21/4/1989), UBND TP Hà Nội đã ban hành “Giấy phép sử dụng đất” và cấp đất cho CTDL Hà Nội. Tại sao UBND TP Hà Nội lại biết trước nhu cầu của CTDL Hà Nội và “sốt sắng” đến thế?

Đám cưới cả 2 cô con gái đều phải đón lễ qua tường nhà hàng xóm như thế này. Ảnh: Ngân Hà

Lại nữa, ngày 9/7/1989, Ủy ban Xây dựng cơ bản (UBXDCB) Hà Nội mới cấp trích lục bản đồ 516m² đất sẽ giao cho CTDL Hà Nội (mặc dù việc cấp trích lục là tùy tiện vì không có bất cứ một văn bản nào quy định cụ thể diện tích đất sẽ cấp nằm ở vị trí nào trong phường Thanh Lương) và theo phương án đền bù hoa màu được UBND quận Hai Bà Trưng lập, tổ chức thực hiện ngày 26/7/1989, thì diện tích đất thu hồi, giải tỏa đền bù để giao cho CTDL Hà Nội cũng chỉ có 516m², nằm trên 2 thửa đất số 131, 132 tờ bản đồ số 1, mục kê các thửa đất thôn Lương Yên, lập ngày 12/9/1960 “là phần ao của gia đình ông Nguyễn Ngọc Giáp, có giấy ủy quyền cho bà Nguyễn Thị Là quản lý, sử dụng”.

Lạ lùng thay, trước khi được cấp trích lục bản đồ tới hơn 1 tháng và trước ngày thực hiện đền bù, thu hồi đất của gia đình bà Nguyễn Thị Là tới gần 2 tháng, ngày 26/5/1989, đại diện UBXDCB và CTDL Hà Nội (mỗi bên chỉ có duy nhất 1 người) đã tổ chức… bàn giao đất.

Việc bàn giao cũng chỉ có căn cứ duy nhất là “Giấy phép sử dụng đất” số 1477 UB/XDCB, ngày 21/4/1989 của UBND TP Hà Nội (không quy định rõ vị trí lô đất) và “bí mật” đến mức đại diện tổ dân phố, các hộ dân có đất bị thu hồi, các chủ đất liền kề… không một ai được biết!

Theo xác định của các cơ quan chức năng trong quá trình giải quyết khiếu nại những năm sau này, diện tích đất 2 bên đã giao, nhận lại nằm trên 2 thửa số 133 và 136, thuộc quyền quản lý, sử dụng của gia đình ông Nguyễn Ngọc Trung và gia đình ông Nguyễn Ngọc Hồi, chứ không phải là diện tích đất đã được giải tỏa, đền bù của bà Nguyễn Thị Là. Tổng số đất giao, nhận cũng lên tới 837,25m², thừa 321m² so trích lục bản đồ và phương án đền bù, thu hồi đất, nhưng lại vừa khớp với phần diện tích đất được ai đó đánh máy chèn thêm vào “Giấy phép sử dụng đất” số 1477 UB/XDCB, ngày 21/4/1989 của UBND TP Hà Nội. Tuy nhiên, đến tận thời điểm bài báo này đến tay bạn đọc, vẫn không một ai (kể cả bên giao là UBND TP Hà Nội và bên nhận là CTDL Hà Nội) biết 321m² “đất ao” được đánh máy chèn thêm vào “Giấy phép sử dụng đất” số 1477 hiện nằm ở đâu!

Căn cứ pháp lý chứng minh cho việc CTDL Hà Nội được cấp đất làm nhà ở cho CBCNV tại phường Thanh Lương là “Giấy phép sử dụng đất” số 1477 UB/XDCB, ngày 21/4/1989 của UBND TP Hà Nội. Tuy nhiên, ngoài 1 bản chính duy nhất có đủ dấu đỏ, mực đen hiện còn lưu tại Trung tâm lưu trữ TP Hà Nội (ký hiệu A1), còn có bản thứ 2 (ký hiệu A2) là bản sao có cùng số, nội dung, ngày phát hành với bản thứ nhất, do UBND quận Hai Bà Trưng cung cấp theo yêu cầu của các cơ quan có thẩm quyền. Tại 2 bản Kết luận giám định số 05/C54-P5, ngày 4/4/2011 và số 218/C54-P4 + P5, ngày 26/3/2012, Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an đều khẳng định: “Bản sao (ký hiệu A2), không phải là được photocopy từ bản chính (ký hiệu A1)”.

Phải chăng, CTDL Hà Nội có tới 2 “Giấy phép sử dụng đất” cùng mang số 1477 UB/XDCB, cùng nội dung, cùng một người ký (ông Trương Tùng), cùng được phát hành ngày 21/4/1989 và UBND quận Hai Bà Trưng lấy đâu ra bản sao không phải từ bản có dấu đỏ, mực đen duy nhất hiện còn lưu tại Trung tâm Lưu trữ Hà Nội?

Đề nghị UBND TP Hà Nội xem xét, cho thu hồi, hủy bỏ “Giấy phép sử dụng đất” số 1477 UB/XDCB, ngày 21/4/1989, hủy bỏ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp và buộc các gia đình đang ở trên 2 thửa đất số 133, 136 thuộc tờ bản đồ số 01 (mục kê các thửa đất thôn Lương Yên, lập ngày 12/9/1960) di dời tài sản, trả lại cho gia đình thương binh Nguyễn Ngọc Trung 171m² đất và lối đi ra phố Kim Ngưu đã bị lấn chiếm, truy cứu trách nhiệm (kể cả trách nhiệm hình sự) các cán bộ, đảng viên có liên quan trong vụ việc.

Bên cạnh đó, TAND TP Hà Nội, trong phiên tòa lần thứ 6 tới đây (xét xử sơ thẩm lại từ đầu), cần xem xét, buộc UBND TP Hà Nội thực hiện các nội dung đã nêu kể trên, góp phần giữ nghiêm kỷ cương, phép nước.

Kỳ cuối: Sử dụng trái phép đất đã bàn giao cho Nhà nước

Ngân Hà