Toàn cảnh ngôi nhà ngói 5 gian và phần sân gạch của ngôi nhà đang được các hộ gia đình mua xây dựng . Ảnh: Hoàng Long

>>Kỳ I: Bỗng dưng mất đất

6 lần phán quyết

Qua nhiều năm, tòa án các cấp đều thống nhất tuyên trả lại 4 gian nhà ngôi ngói cổ/79,1m2 đất bằng hiện vật cho gia đình ông bà Minh, Quất. Tuy nhiên, một số bản án đã bác việc ông bà Minh, Quất đòi lại 276,66m2 sân gạch và đất liền kề trước nhà (đã bị xã bán trái luật cho một số hộ dân) với nhiều lý do khác nhau. 

Về phía mình, gia đình ông bà Minh, Quất cho rằng: “Nhà đất là một khối thống nhất nên việc trả nhà phải đồng thời trả các đất sân đã mượn”.

Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 07/DSST ngày 10/9/2003, TAND huyện Mỹ Hào Quyết định: Xác định ngôi nhà ngói cổ 4 gian nằm trên diện tích đất 79,1m2 là tài sản của cụ Lữa, cụ Kế và buộc UBND thị trấn Bần trả lại cho ông bà Minh, Quất có tứ cận. Bác yêu cầu của ông bà Minh, Quất đòi quyền sử dụng diện tích đất phía trước ngôi nhà 4 gian (tức phần sân gạch).

Ngày 23/9/2003, ông bà Minh, Quất kháng cáo yêu cầu trả 276,66m2 đất là phần sân phía trước ngôi nhà. 

Ngày 18/9/2003, ông Vũ Văn Khải, đại diện UBND thị trấn Bần Yên Nhân kháng cáo cho rằng tuy không có quyết định thu hồi nhưng chính quyền đã đứng tên sử dụng.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 01/2006/DS-PT ngày 10/1/2006, TAND tỉnh Hưng Yên Quyết định chấp nhận một phần kháng cáo của ông bà Minh, Quất. Sửa bản án sơ thẩm: “Buộc UBND thị trấn Bần trả lại cho ông Minh, bà Quất toàn bộ giá trị của ngôi nhà ngói cổ 4 gian trên diện tích đất 355,76m2 tại thửa đất số 61, tờ bản đồ số 6 thôn Công Hòa, thị trấn Bần, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên; trả lại bằng hiện vật (có tứ cận; trả giá trị bằng tiền đối với phần đất đã bán cho hộ bà Bảy, bà Tuyết có diện tích 210,86m2 là 189,774 triệu đồng. Chấp nhận sự tự nguyện của ông Minh, bà Quất để lại 65,8m2 đất phía trước ngôi nhà làm lối đi chung”.

Tuy nhiên, cả nguyên đơn và bị đơn đều có đơn khiếu nại. Gia đình ông bà Minh, Quất yêu cầu trả lại bằng hiện vật, không đồng ý nhận giá trị do cho rằng giá tại thời điểm đó không chính xác và diện tích đất trước nhà hiện vẫn còn, chưa tiến hành xây dựng. Còn UBND thị trấn Bần Yên Nhân vẫn bảo lưu quan điểm.

Tiếp đó, Tòa Dân sự TAND Tối cao ra Bản án số 98/2007/DSG-ĐT ngày 18/4/2007 quyết định Giám đốc thẩm hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 07 và Bản án dân sự phúc thẩm 01, giao TAND huyện Mỹ Hào xét xử lại từ đầu theo quy định của pháp luật.

Ngày 5/12/2007, TAND huyện Mỹ Hào ban hành Bản án số 14/2007/DSST áp dụng đối tượng bị điều chỉnh về chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa theo Quyết định số 23/2003/QH11 ngày 26/11/2003 của Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tuyên trả lại cả 4 gian nhà bằng hiện vật, bác kiện đòi phần đất sân gạch. 

Ngày 25/8/2008, tại Bản án số 45/2008/DS-PT, TAND tỉnh Hưng Yên quyết định tuyên y án sơ thẩm số 14 dẫn trên.

Gần đây nhất, ngày 20/4/2011, Tòa án Dân sự TAND Tối cao đã ban hành Quyết định Giám đốc thẩm số 280/2011/DS-GĐT tuyên hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 45/2008/DS-PT và Bản án sơ thẩm hành Bản án số 14/2007/DSST; giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên xét xử sơ thẩm lại theo quy định của pháp luật.

Vụ việc quá rõ nhưng chưa có hồi kết

Quyết định Giám đốc thẩm số 280/2011/DS-GĐT nêu rõ: Căn cứ các tài liệu có trong hồ sơ vụ án thì nguồn gốc ngôi nhà ngói cổ trên 629m2 đất tại xóm Đìa, thôn Cộng Hòa là của cụ Nguyễn Đình Lữa là bố của ông Nguyễn Tuấn Minh. Nguồn gốc thửa đất cũng được đại diện UBND thị trấn xác nhận tại tòa. Bà Nguyễn Thị Đàm (tức Táy) cũng có văn bản xác nhận gia đình bà và bà Thanh mượn nhà của ông Minh, bà Quất từ năm 1955. 

Quá trình giải quyết vụ án, tại đơn trình bày về nguồn gốc nhà, đất và quá trình quản lý, sử dụng của ông Minh đề ngày 13/8/2000 cho rằng nhà, đất trước đây bị địch chiếm đóng làm bốt đóng quân, sau giải phóng vợ chồng ông Minh đã sửa lại ngôi nhà để ở và thờ cúng gia tiên. Tại đơn này, ông Nguyễn Mạnh Lộc xác nhận: “… Năm 1954, ông làm Trưởng thôn xóm Đìa và là Phó Bí thư Nông hội xã, lúc đó anh Lưu ở thôn Văn Nhuế làm Bí thư, anh Hạp làm Chủ tịch, anh Quảng Phó Chủ tịch. Sau cải cách ruộng đất, ông làm công an viên xóm Đìa và Dí công nhận đơn trình bày ngày 13/8/2000 của ông Minh, bà Quất đúng và chính xác”.

Bên cạnh đó, theo kết quả xác minh của TAND tỉnh Hưng Yên, tại Công văn số 52/BC-TC-TTr ngày 29/4/2008 của Sở Tài chính Hưng Yên xác định: “… Thời điểm làm việc tại UBND huyện Mỹ Hào không có bất kỳ hồ sơ nào liên quan đến sự việc Nhà nước tịch thu, trưng thu hoặc trưng dụng ngôi nhà ngói cổ 5 gian”.

Cũng theo kết quả xác minh của TAND tỉnh Hưng Yên, tại Công văn số  294/PV11 ngày 28/4/2008 Công an tỉnh Hưng Yên xác nhận: “… Không có tài liệu xác định cụ Nguyễn Đình Lữa và hai vợ bị quy là địa chủ”. 

Như vậy, nhà đất nêu trên không thuộc đối tượng bị điều chỉnh về chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa theo Quyết định số 23/2003/QH11.

Dựa trên những căn cứ trên, Tòa án Dân sự TAND Tối cao đã giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Mỹ Hào xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật. 

Tuy nhiên, ngày 17/8/2012, TAND huyện Mỹ Hào ra Thông báo số 07/TB-TA cho biết: Hồ sơ vụ việc đã được chuyển tới Ban Thư ký TAND Tối cao để có căn cứ xem xét khiếu nại và báo cáo Chánh án TAND Tối cao đối với Quyết định Giám đốc thẩm số 280. Đến nay, vụ việc vẫn chưa có kết quả.

Có thể khẳng định: Vụ việc đã quá rõ ràng nhưng kéo dài hơn 18 năm ròng rã. Một gia đình có công với cách mạng vẫn ngày đêm phải đổ mồ hôi, nước mắt để đòi lại mảnh đất mà cha, ông để lại. Cơ quan chức năng cần sớm xem xét giải quyết đúng quy định của pháp luật, bảo đảm quyền lợi của công dân.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc.

Phạm Duy