Ngôi nhà ngói 5 gian cổ khi chưa sửa. Ảnh: Hoàng Long

Xã “tự ý” bán đất của dân

Theo đơn gửi Báo Thanh tra, ông Nguyễn Trí Đạo (phố Bùi Thị Xuân, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) cho biết: Trước năm 1954, bố, mẹ ông là ông Nguyễn Tuấn Minh và bà Đỗ Thị Quất được thừa hưởng từ các cụ Nguyễn Đình Lữa, Chu Thị Kế và Thân Thị Lựu 1 ngôi nhà ngói cổ (gồm 5 gian nhà và 1 sân gạch liền kề trước cửa ngôi nhà) trên thửa đất thổ cư có diện tích khoảng 2.160m2 (theo bản đồ thời Pháp), tọa tại xóm Đìa, thôn Cộng Hòa, thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.

Thời điểm này, do gia đình nghề làm tương nên ông bà Minh, Quất phải ra cuối Phố Bần thuê nhà để bán hàng và hàng ngày khóa cửa ngôi nhà 5 gian trong xóm Đìa, tối đến mới vào ở, thờ cúng gia tiên.

Ngày 13/8/1955, do nhà cửa bị đổ sau cơn bão, 2 bà Nguyễn Thị Thanh (tức bà Chỉ) và Nguyễn Thị Đàm (tức bà Táy) ở cùng xóm Đìa hỏi ở nhờ và ông bà Minh, Quất đã đồng ý. Mỗi bà ở nhờ 1 gian 2 bên đầu hồi ngôi nhà 5 gian. Sau này, bà Táy đã trả lại gian nhà mượn. Còn bà Chỉ đã chiếm dụng gian nhà trên mà không trả lại.

Đến năm 1963, ông bà Minh, Quất tham gia làm xã viên Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Đìa - Dí (sau này là HTX Nông nghiệp thôn Cộng Hòa). 

Năm 1965, hưởng ứng phong trào hợp tác hóa nông nghiệp, được sự vận động của lãnh đạo xã Văn Phú (nay là thị trấn Bần Yên Nhân) gồm: Ông Đỗ Sinh, Bí thư Đảng ủy; ông Hạt, Chủ tịch UBND xã; ông Đa, Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Đìa - Dí (nay các ông đều đã chết), gia đình ông bà Minh, Quất tiếp tục chấp nhận cho HTX mượn 4 gian nhà cho trẻ mẫu giáo có nơi học tập và toàn bộ sân gạch phía trước ngôi nhà làm sân kho HTX (trên  diện tích đất khoảng 355,76m2). 

Đinh ninh ngôi nhà đang sử dụng vào việc có ích, trong khi vẫn là xã viên của HTX cho nên ông, bà chưa đòi lại ngay, mà tập trung vào việc bán hàng tại cửa hàng ngoài phố cách đó khoảng 600m. 

Đến những năm 1987 - 1993, bà Quất mới nhiều lần đến UBND xã Văn Phú đề đạt ý kiến yêu cầu HTX trả lại nhà, nhưng đều nhận được sự khất lần vì HTX vẫn còn khó khăn và hứa trả lại khi HTX làm được sân kho và nhà trẻ ở nơi khác. 

Việc mua, bán đất trên là hoàn toàn vi phạm Luật Đất đai năm 1993, bởi xã không có thẩm quyền bán đất. Đặc biệt, đây lại là mảnh đất của gia đình ông, bà cho mượn, sử dụng vào lợi ích của cộng đồng. Theo ông Đạo, dư luận cho rằng có việc “tư túi” trong sử dụng tiền bán đất trái pháp luật tại thời điểm đó.

Giải quyết không đúng

Trước cảnh “bỗng nhiên” mất đất, ông, bà Minh, Quất liên tục gửi đơn kêu cứu các cấp chính quyền địa phương mong đòi lại nhà. Sau đó, lớp trẻ mẫu giáo đã dọn đi nơi khác, trả lại nhà. 

Từ năm 1995 đến nay, ông, bà Minh, Quất tiếp quản ngôi nhà, lập bàn thờ liệt sỹ - thương binh đối với 2 người con trai, trong đó một đã hi sinh và một bị thương (rồi vết thương tái phát và đã chết) trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. 

Hơn 6 năm sau, UBND huyện Mỹ Hào mới ra Thông báo số 09/TB-UB ngày 17/4/2001 trả lời đơn đề nghị của công dân, trong đó chứa nhiều nội dung sai sự thật. Cụ thể: Thông báo 09 căn cứ theo kết quả xác minh của Phòng Địa chính huyện Mỹ Hào có nội dung: “Trong thời kỳ cải cách ruộng đất năm 1956 đã được chính quyền cách mạng xã Văn Phú, nay là thị trấn Bần Yên Nhân chia cho 2 hộ gia đình thuộc thành phần bần cố nông ở xóm Đìa là: 1. Hộ bà Nguyễn Thị Đàm được chia 3 gian nhà và đất ở; 2. Nguyễn Thị Thanh được chia 2 gian nhà và đất ở. Năm 1965, do nhu cầu của tập thể, bà Đàm đã chuyển đổi nhà và đất cho tập thể xóm Đìa sử dụng làm nhà trẻ và nơi hội họp của nhân dân xóm Đìa. Đến năm 1985, HTX Nông nghiệp Văn Phú là chủ thể sử dụng thửa đất 61 có diện tích 629m2… Từ nay, UBND các cấp không nhận và xem xét đơn thư về việc đòi lại hoặc xin chuyển quyền sở hữu, ủy quyền quản lý nhà vắng chủ nữa”.

Trái với khẳng định trên, bà Nguyễn Thị Đàm (tức bà Táy) xác nhận: “Gia đình bà và gia đình bà Thanh mượn nhà của ông Minh, bà Quất từ năm 1955, Thông báo số 09/TB-UB ngày 17/4/2001 của UBND huyện Mỹ Hào về việc bà và bà Thanh được chia nhà là không đúng sự thật”.

Bên cạnh đó, tại Thông báo số 09, chính quyền đã nại ra lý do “nhà vắng chủ” là không hợp lý. Theo ông Đạo, trong suốt quá trình từ năm 1955 đến nay, ngôi nhà này không hề thuộc diện vắng chủ, bởi vì gia đình ông vẫn luôn ở Bần Yên Nhân, đồng thời bố, mẹ ông vẫn là xã viên của HTX mà họ đã cho mượn tài sản nhà đất và sân của ngôi nhà.

Như vậy, Thông báo số 09/TB-UB của huyện Mỹ Hào là chưa đúng với bản chất vụ việc và thực tế quá trình biến động của thửa đất nói trên. “Trong khi đó, UBND huyện lại “lờ” những sai phạm của lãnh đạo thị trấn Bần Yên Nhân. Cụ thể: Việc tự ý kê khai thửa đất khi không được cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi hoặc trưng mua nhà đất giao; hành vi vi phạm pháp luật khi “tự ý” bán trái thẩm quyền hoặc chiếm đoạt và bán diện tích đất thuộc ngôi nhà ngói cổ nêu trên của gia đình chúng tôi”, ông Đạo bức xúc.

Mệt mỏi sau nhiều năm gửi đơn đến các cơ quan chức năng, nhưng vụ việc không những không được xử lý triệt để mà còn bị “bóp méo”, gia đình ông đã khởi kiện ra tòa mong tìm lại được công lý.

Đây không phải vụ việc “hiếm hoi” mà chính quyền huyện Mỹ Hào làm sai đẩy người dân vào “vòng xoáy” khiếu kiện hàng chục năm trời. Hầu hết sai phạm trong quá trình quản lý diễn ra trong nhiều năm tại địa phương này mà Báo Thanh tra đã và tiếp tục phản ánh tới đây đều chưa được các cấp chính quyền huyện, tỉnh quan tâm giải quyết dứt điểm. Những người dân vẫn ngày đêm đổ mồ hôi và nước mắt đi tìm lại quyền lợi chính đáng của họ.

 Kỳ II: 4.000 ngày đi kiện, công lý vẫn chưa tìm đến