Máy xúc Cty Hoàng Hải đang "khai thác sát sỏi" trên sông Bôi. Ảnh: Hồng Bài

Trói từ cán bộ thôn đến tỉnh  

           
Sáng ngày 7/10/2013, khoảng 200 người dân thôn Bôi Câu, xã Kim Bôi đã kéo nhau ra khu vực Cty Hoàng Hải đang khai thác cát sỏi trên sông Bôi thuộc địa phận thôn Bôi Câu. Tại đây, họ phát hiện Cty Hoàng Hải đang dùng 2 máy xúc múc cát sỏi dưới lòng sông đổ vào máng sàng sắt để đãi vàng chứ không khai thác cát sỏi. Người dân yêu cầu Cty Hoàng Hải dừng máy ngay và phải san lấp lại mặt bằng đã bị đào bới; đồng thời, chuyển tất cả ô tô, máy xúc và sàng sắt ra khỏi khu vực sông Bôi. Cty Hoàng Hải đồng ý và cho người tháo máy chuyển đi nơi khác. 

Buổi trưa, số người của Cty Hoàng Hải đang ăn cơm thì một số người dân thôn Bôi Câu đến yêu cầu bắt giữ 2 máy xúc, 1 xe ô tô và máy nổ của Cty Hoàng Hải.

Máy xúc bị dân thu giữ tại sân vận động thôn. Ảnh: Hồng Bài

Nhận được tin báo về vụ việc trên, Bí thư Chi bộ, Trưởng, Phó thôn Bôi Câu và Phó Chủ tịch UBND, Trưởng Công an, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Kim Bôi đã đến hiện trường tuyên truyền, giải thích cho nhân dân và yêu cầu số người dân đang tụ tập giải tán. Người dân không nghe, ngược lại số người trong thôn càng kéo đến đông hơn. 

Nghiêm trọng hơn, nhóm người này đã dùng áp lực đông người bắt trói ông Bùi Văn Dùng, Trưởng thôn. Trong lúc lộn xộn, ông Dùng đã tự cởi trói và chạy thoát. Thấy tình hình căng thẳng, lực lượng cán bộ xã đã rút về trụ sở UBND. 

Khoảng 17 giờ đến 19 giờ cùng ngày, Cty Hoàng Hải tổ chức đưa máy xúc, ô tô, máy nổ ra khỏi địa phận khai thác cát sỏi. Một số người dân thôn Bôi Câu lại tụ tập yêu cầu Cty đưa xe ô tô, máy xúc về sân vận động thôn để "tạm giữ". Ngay sau khi "áp tải" ô tô, máy xúc về sân vận động thôn, số người quá khích đã tập trung tại Nhà Văn hóa thôn, đánh kẻng “báo động" liên tục (10 phút một lần), làm náo loạn cả thôn. Đồng thời, đập phá cổng Nhà Văn hóa, tháo tấm biển "Nhà Văn hóa thôn Bôi Câu" ném xuống đất.

Biển "Nhà Văn hóa thôn Bôi Câu" bị ném xuống sân. Ảnh: Hồng Bài

Số người này còn tổ chức tìm Bí thư Chi bộ, Trưởng, Phó thôn để đánh. Cán bộ thôn phải tránh đi nơi khác. 

Khi đoàn công tác của xã đến vận động nhân dân giải tán, số người trên lại càng quá khích, đòi "bắt" cả cán bộ xã và ném đá vào Trưởng Công an xã. 

Vụ việc diễn ra từ 19 giờ, ngày 7/10 đến 2 giờ 30 phút ngày 8/10 mới tạm dừng. 

         
Sáng 8/10, UBND xã Kim Bôi đã tổ chức họp khẩn cấp, gồm: Thường trực Đảng ủy, HĐND, UBND xã và các ban, ngành của xã, các trưởng thôn để bàn biện pháp giải quyết vụ việc trên. Hội nghị đang họp thì hơn 100 người dân thôn Bôi Câu lại kéo đến UBND xã, chất vấn lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND xã.

  
Khoảng 4 giờ chiều ngày 8/10, đoàn công tác gồm 4 cán bộ Công an tỉnh Hòa Bình, 2 cán bộ Công an huyện Kim Bôi và 1 cán bộ Phòng Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) huyện Kim Bôi đến xã Kim Bôi làm việc về vụ việc ở thôn Bôi Câu. 

Ông Bùi Việt Hưng, Phó Chủ tịch UBND xã đưa đoàn công tác xuống thôn Bôi Câu giải quyết vụ việc nhân dân giữ máy của Cty Hoàng Hải.

Hơn 5 giờ chiều, đoàn ra về, nhưng cùng lúc đó hàng trăm người dân thôn Bôi Câu đã tụ tập trước Nhà Văn hóa thôn. Họ chặn xe ô tô của đoàn công tác, chất vấn các cán bộ công an, cán bộ Phòng TN-MT và đưa ra một số yêu cầu với đoàn công tác (đòi xem Thẻ Công an). 

Với áp lực đông người, một số người dân đã bắt và dùng dây thừng, dây điện trói 6 đồng chí công an và cán bộ Phòng TN-MT đưa vào Nhà Văn hóa thôn "tạm giữ". 

           
Hành động trên của một số người dân thôn Bôi Câu là quá khích, đã vi phạm nghiêm trọng pháp luật, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội ở địa phương. 

Sáng ngày 9/10, lãnh đạo UBND huyện Kim Bôi đã trực tiếp về thôn Bôi Câu gặp gỡ, đối thoại với nhân dân trong thôn. Vụ việc tạm ổn định. 

                                             
Lỗi ở cả 3 bên    

         
Theo nội dung Báo cáo số 42/BC-UBND ngày 8/10/2013 của UBND xã Kim Bôi gửi UBND huyện, Công an huyện Kim Bôi, thực hiện Chương trình Xây dựng nông thôn mới (NTM), lãnh đạo thôn Bôi Câu có chủ trương khai thác tận thu cát sỏi trên sông Bôi (đoạn qua thôn Bôi Câu) để có thêm kinh phí xây dựng NTM. 

Triển khai chủ trương trên, ngày 11/8, thôn Bôi Câu tổ chức hội nghị liên tịch gồm 54 đại biểu là đảng viên trong Chi bộ, trưởng, phó các ngành, đoàn thể thôn (thanh niên, phụ nữ, người cao tuổi, cựu chiến binh, nông dân...), đội trưởng các đội sản xuất và người có uy tín trong thôn. Ngoài ra, còn có các ông Bùi Văn Mạnh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy; Bùi Văn Dân, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc; Bùi Minh Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã. 

Sáng 9/10, hàng trăm người vẫn tụ tập trước Nhà Văn hóa thôn. Ảnh: Hồng Bài

Tại cuộc họp này, các đại biểu đã thảo luận nội dung về việc khai thác cát sỏi tại sông Bôi khu vực thôn Bôi Câu với mục đích tạo nguồn kinh phí để xây dựng các công trình phúc lợi của thôn và hỗ trợ kinh phí mua sắm tài sản thôn (dân đóng góp 50.000 đồng/lao động; thu từ khai thác cát sỏi 90 triệu đồng), gồm: Mua 1 bộ cồng chiêng phục vụ lễ hội hàng năm; 1 xe tang; mua gạch, cát, sỏi, xi măng để xây kè các tuyến đường giao thông nông thôn và giao thông nội đồng. Sau khi thảo luận, các đại biểu đều nhất trí cao. Chi bộ thôn đã ra Nghị quyết về nội dung trên.

           
Ngày 23/8, thôn Bôi Câu có Tờ trình số 01 và số 02 gửi UBND xã Kim Bôi về việc huy động nguồn nhân lực trong nhân dân và tận thu cát sỏi để có thêm kinh phí đưa vào thực hiện Đề án Xây dựng NTM. 

Căn cứ vào 2 tờ trình trên, ngày 26/8, UBND xã Bôi Câu có Tờ trình số 23/TTr-UBND gửi UBND huyện Kim Bôi xin chủ trương và ý kiến chỉ đạo.

           
Chủ trương trên của ban lãnh đạo thôn, Chi bộ thôn Bôi Câu là đúng, vì nguồn cát sỏi trên địa bàn rất lớn. Khai thác được nguồn vật liệu này sẽ tăng kinh phí, chủ động được vật liệu xây dựng các công trình phúc lợi công cộng của thôn. Đây cũng là một động lực quan trọng để thôn Bôi Câu phấn đấu hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM trong năm 2013. 

Khi chủ trương của lãnh đạo thôn Bôi Câu và tờ trình của UBND xã Kim Bôi chưa được UBND huyện phê duyệt thì ngày 2/10/2013, Cty Hoàng Hải có địa chỉ tại thị trấn Bo, huyện Kim Bôi (đơn vị được thôn Bôi Câu đồng ý cho khai thác cát sỏi), đến thôn xin phép làm lán trại cho công nhân ở và tập kết ô tô, máy móc. Trái với nội dung "xin", ngay chiều ngày hôm đó, Cty Hoàng Hải đã cho máy móc thiết bị ra khu vực Khẹc Ngèng, lắp dàn sàng đãi vàng, cho máy múc cát từ sông Bôi lên đổ vào dàn sàng chứ không đổ cát sỏi lên bãi tập kết. Liên tục trong 5 ngày (từ chiều ngày 2 đến sáng ngày 7/10) Cty Hoàng Hải dùng 3 máy xúc, 1 xe ô tô tải, máy nổ rầm rộ khai thác "cát sỏi" tại khu Khẹc Ngèng, trên sông Bôi. Cả một đoạn sông qua địa phận thôn Bôi Câu bị đào bới lật tung. 

           
Thấy Cty này "khai thác" cát sỏi không khác gì khai thác vàng sa khoáng, người dân thôn Bôi Câu đã tổ chức theo dõi và vụ việc diễn ra như đã nêu.

UBND xã Kim Bôi thừa nhận: "Cty Hoàng Hải đã tự ý khai thác cát sỏi trong khi chưa được sự đồng ý của xã và UBND huyện; chưa ký hợp đồng với thôn Bôi Câu là sai. Thôn Bôi Câu quản lý địa bàn chưa tốt, chủ trương khai thác tận thu cát sỏi là đúng nhưng chưa hợp lòng dân". 

             
Qua khảo sát thực tế tại hiện trường cho thấy, Cty Hoàng Hải đã tổ chức khai thác, tận thu vàng sa khoáng là chính, việc khai thác cát sỏi để góp phần cùng thôn Bôi Câu xây dựng công trình NTM chưa được triển khai thực hiện như cam kết và nội dung tờ trình của Ban lãnh đạo thôn Bôi Câu. Tuy nhiên, việc dân quá khích giữ ô tô, máy xúc của Cty Hoàng Hải, bắt trói cán bộ thôn và công an là vi phạm nghiêm trọng pháp luật. Đây cũng là bài học đắt giá trong công tác thực hiện quy chế dân chủ ở nông thôn. 

Hồng Bài