Sau hơn 5 năm hết thời hạn khai thác, Công ty Khoáng sản 4 vẫn chưa thực hiện đóng cửa mỏ vàng Apey A. Ảnh: Minh Tân

Chây ì và nợ tiền

Công ty Khoáng sản 4 (có địa chỉ đăng ký tại TP Vinh, tỉnh Nghệ An) được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho phép khai thác khoáng sản vàng gốc tại khu vực Apey A, xã A Bung, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị với diện tích 3,24ha. Dự án được UBND tỉnh Quảng Trị cấp giấy chứng nhận đầu tư vào năm 2011.

Cũng trong năm này, Bộ TN&MT cấp phép khai thác mỏ cho Công ty Khoáng sản 4 với thời hạn 7 năm, hết hạn vào ngày 30/6/2018.

Sau thời điểm hết hạn khai thác, công ty đã lập hồ sơ đề nghị gia hạn giấy phép nộp Bộ TN&MT, tuy nhiên, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã có văn bản yêu cầu đóng cửa mỏ vàng Apey A.

Ngày 20/2/2020, UBND tỉnh Quảng Trị đã có Quyết định số 469/QĐ-UBND về việc thu hồi đất đã cho Công ty Khoáng sản 4 thuê để giao cho địa phương quản lý.

Tại quyết định này, UBND tỉnh yêu cầu Công ty Khoáng sản 4 trả lại đất cho Nhà nước, xác định mốc giới khu đất thực địa; thực hiện công tác hoàn thổ, phục hồi môi trường để Sở TN&MT tổ chức thu hồi đất tại thực địa để bàn giao địa phương quản lý. Tiến hành hoàn thành thủ tục đóng cửa mỏ theo đúng quy định, thanh toán các khoản nợ nghĩa vụ tài chính (tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tiền ký quỹ phục hồi môi trường) theo quy định.

Thế nhưng, đến thời điểm hiện nay, phía Công ty Khoáng sản 4 chưa thực hiện các hồ sơ để đóng cửa mỏ theo các quy định của pháp luật. Toàn bộ hiện trường vẫn ngổn ngang những hố, hầm trong quá trình khai thác mà công này để lại. Điều này gây bức xúc cho người dân và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cho người, gia súc.

Hàng loạt hố, hầm dang dở vẫn chưa được hoàn thổ, bàn giao diện tích đất về cho địa phương quản lý. Ảnh: Minh Tân

Trong khi đó, tại thông báo Kết luận thanh tra (KLTT) số 235/TB-TTCP ngày 19/2/2020 "về việc quản lý, sử dụng đất đai, môi trường, đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị", Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã chỉ ra những khuyết điểm, tồn tại, trong đó có việc Công ty Khoáng sản 4 được Bộ TN&MT cấp phép khai thác, chế biến mỏ vàng tại Apey A.

Cụ thể, công ty không làm thủ tục đóng cửa mỏ, chưa nộp tiền ký quỹ phục cải tạo, phục hồi môi trường (CTPHMT) là 1,586 tỷ đồng và tiền cấp quyền khai thác 5,977 tỷ đồng, vi phạm khoản 2 Điều 55 Luật Khoáng sản năm 2010; chưa có quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng đất, vi phạm Điều 36 Luật Đất đai năm 2003.

KLTT chỉ rõ, trách nhiệm này thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, Giám đốc Sở TN&MT, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị và Công ty Khoáng sản 4.

TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị thu hồi số tiền 1,586 tỷ đồng tiền ký quỹ CTPHMT và 5,977 tỷ đồng tiền cấp quyền khai thác khoáng sản của Công ty Khoáng sản 4. Đồng thời, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các cá nhân, tập thể trong việc cho Công ty Khoáng sản 4 thuê 16,13ha đất tại dự án khai thác và chế biến mỏ vàng tại Apey A không đúng với mục tiêu dự án được phê duyệt.

Cần xem xét năng lực, trách nhiệm của nhà đầu tư

Bất chấp các kiến nghị, đến thời điểm hiện nay, việc xử lý các vấn đề tồn đọng đối với mỏ khoáng sản quặng vàng tại khu vực Apey A, xã A Bung, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị vẫn còn ngổn ngang, bỏ dở.

Dù đã khai thác suốt 7 năm trời và đến nay là hơn 12 năm nhưng Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh Quảng Trị chỉ mới nhận được số tiền ký quỹ CTPHMT của Công ty Khoáng sản 4 là 100 triệu đồng vào ngày 13/9/2023. Số tiền còn lại hơn 1,486 tỷ đồng công ty chưa nộp.

“Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh Quảng Trị đã có văn bản ngày 18/9/2023 gửi Công ty Khoáng sản 4 về việc nộp tiền ký quỹ CTPHMT trong hoạt động khoáng sản. Nhưng đến nay, Cty vẫn chưa thực hiện nộp bổ sung số tiền kỹ quỹ CTPHMT của dự án trên”, ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc Sở TN&MT Quảng Trị cho biết.

Chây ì nhiều năm, Công ty Khoáng sản 4 mới nộp 100 triệu đồng tiền ký quỹ phục hồi môi trường. Ảnh: Minh Tân

Trước sự việc trên, Sở TN&MT tỉnh Quảng Trị đã có văn bản gửi Cục Khoáng sản Việt Nam, Chi cục Khoáng sản miền Trung xem xét, yêu cầu Công ty Khoáng sản 4 thực hiện ký quỹ CTPHMT trước khi phê duyệt đề án đóng cửa mỏ khoáng sản quặng vàng tại khu vực Apey A.

Trong khi chưa hoàn thành các yêu cầu đặt ra tại Quyết định số 469/QĐ-UBND ngày 20/2/2020 thì Công ty Khoáng sản 4 tiếp tục đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và đất lâm nghiệp sang đất sử dụng khác với diện tích hơn 10ha để thực hiện dự án khác nhằm khai thác, chế biến quặng vàng gốc tại xã A Vao, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị.

Sau khi kiểm tra, xem xét, Sở TN&MT tỉnh Quảng Trị đã trả hồ sơ thủ tục thuê đất của Công ty Khoáng sản 4 để thực hiện dự án đầu tư khai thác, chế biến quặng vàng gốc A Vao vì hồ sơ chưa đầy đủ.

Lần nữa, Sở TN&MT yêu cầu Công ty Khoáng sản 4 khẩn trương thực hiện các nội dung đã được UBND tỉnh Quảng Trị đặt ra tại Quyết định số 469/QĐ-UBND ngày 20/2/2020. Đồng thời, báo cáo kết quả về Sở TN&MT trước ngày 15/11/2023 để Sở tổ chức thu hồi đất tại thực địa, bàn giao cho địa phương quản lý theo quy định.

Có thể thấy, việc xử lý những tồn đọng đối với dự án khai thác và chế biến mỏ vàng tại Apey A của Công ty Khoáng sản 4 không được dứt điểm trong thời gian dài. Trong khi đó, người dân địa phương vẫn thiếu đất sản xuất. Thiết nghĩ, một dự án chưa thực sự mang lại nguồn lợi cho địa phương nhưng đã để lại nhiều hệ lụy thì các ngành chức năng cần xem xét đối với nhà đầu tư này.