Việc khai thác đất đồi ở Quảng Ngãi chưa tuân thủ đúng quy trình thủ tục. Ảnh: Ngọc Phó

Từ đây, việc chấp hành pháp luật trong cấp phép hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh đã nảy sinh nhiều bất cập và sai phạm.

Theo thống kê, từ năm 2011 - 2013, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 234 GP khai thác khoáng sản còn thời hạn hoạt động. Trong đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cấp 2 GP, UBND tỉnh cấp 52 GP; còn lại 180 GP do UBND 13 huyện thuộc tỉnh cấp. Riêng UBND huyện Tư Nghĩa, Ba Tơ, Sơn Hà, Trà Bồng và Sơn Tây dù chưa lập và phê duyệt quy hoạch khoáng sản nhưng vẫn cấp phép khai thác khoáng sản tràn lan.

Qua kiểm tra 24 GP thuộc thẩm quyền của tỉnh cấp, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh cấp GP cho Cty TNHH Cơ giới và Xây lắp Việt Đức khai thác cát tại phường Trần Phú và Lê Hồng Phong (TP Quảng Ngãi), nhưng không thể hiện trữ lượng mỏ, phương pháp khai thác không đúng quy định.

UBND huyện Tư Nghĩa cấp 11 GP cải tạo đồng ruộng kết hợp tận thu đất sét để sản xuất gạch, nhưng không tuân thủ trình tự thủ tục, như: Thiếu tờ trình của UBND các xã xin phê duyệt thiết kế, kỹ thuật thi công và dự toán công trình cải tạo đồng ruộng; thiếu hồ sơ thuyết minh, bản đồ địa chính hiện trạng đồng ruộng và bản vẽ thiết kế kỹ thuật thi công; không có bản cam kết đạt tiêu chuẩn môi trường hoặc phương án đánh giá tác động môi trường. Đặc biệt, toàn bộ 11 GP do UBND huyện Tư Nghĩa cấp không đúng đối tượng và không có trong quy hoạch được UBND tỉnh phê duyệt.

UBND huyện này còn cấp 7 GP cho xã Nghĩa Hòa tại cùng một khu vực là xứ Đồng Nam Gò Giữa với tổng diện tích 66.414m2 đất, cho thấy huyện và xã cố tình chia nhỏ diện tích để phù hợp với thẩm quyền cấp phép, là vi phạm các hành vi bị cấm theo quy định về quản lý hoạt động cải tạo đồng ruộng kết hợp tận thu đất sét của UBND tỉnh.

Dù không còn thẩm quyền cấp phép, nhưng vào ngày 28/8/2013, UBND huyện Tư Nghĩa vẫn cấp GP cho Cty TNHH Quang Thắng khai thác đất san nền tại xã Nghĩa Điền.

UBND các huyện Sơn Tịnh, Nghĩa Hành, Lý Sơn, Ba Tơ cấp 13 GP vượt thẩm quyền, trong đó huyện Nghĩa Hành cấp 6 GP vượt thẩm quyền cho Cty Cổ phần Giao Thủy, Doanh nghiệp Tư nhân Việt Quảng, Cty Sơn Anh, Phước Thiện, Châu Phi và Cty Chánh Thắng để khai thác cát, sỏi lòng sông làm vật liệu xây dựng thông thường.

Việc tùy tiện cấp phép khai thác khoáng sản lớn hơn diện tích và thời gian quy định, đã diễn ra tại nhiều địa phương như: UBND huyện Lý Sơn cấp 2 GP khai thác đất đồi cho Cty Xây lắp Thái Long có thời hạn 4 năm (vượt 2 năm) và Cty Phú Thành được phép khai thác 5 năm (vượt 3 năm). UBND huyện Ba Tơ cấp 2 GP khai thác cát lớn hơn 1ha, gồm Cty Xây dựng giao thông Quảng Ngãi: 1,23ha và Cty Khánh Long Giang có diện tích 2,75ha. UBND huyện Sơn Tịnh cấp phép khai thác cát cho Xí nghiệp Xây dựng Đức Phát vượt 1,1ha. Đáng nói là, UBND huyện Tư Nghĩa cấp phép cho Cty Xây dựng và Thương mại Tín Nghĩa với diện tích khai thác đất san nền lên hơn 12,1ha, vượt hơn 10ha đất.

Các hành vi vi phạm Luật Khoáng sản ở tỉnh Quảng Ngãi còn xảy ra tràn lan như: UBND huyện Mộ Đức cấp GP gia hạn khai thác đất đồi cho Cty Xây dựng và Thương mại Tín Nghĩa vào tháng 11/2012, trong khi đơn vị này chưa nộp lệ phí cấp phép, chưa được cho thuê đất và thực hiện ký quỹ phục hồi môi trường…

Huyện Ba Tơ cấp 3 GP cho Cty Thịnh Hưng, Miền Tây và Cty Khánh Long Giang khai thác cát, sỏi; nhưng hồ sơ không có tài liệu nêu mục đích khai thác phục vụ công trình nào của địa phương. UBND huyện Tây Trà cấp 13 GP khai thác cát, đá chẻ, trong hồ sơ cấp phép không có dự án đầu tư khai thác khoáng sản, thiết kế cơ sở kèm văn bản thẩm định, phê duyệt; không có dự án cải tạo, phục hồi môi trường… Tương tự với sai phạm trên, tại huyện Minh Long có 6 GP, huyện Trà Bồng 2 GP; huyện Tư Nghĩa, Mộ Đức, huyện Sơn Hà là 8 GP.

Ngoài ra, UBND huyện Nghĩa Hành cấp 12 GP khai thác cát nhưng hồ sơ không có phương án phòng, chống bão lụt được cơ quan phòng, chống bão lụt cấp huyện chấp thuận. UBND các huyện không thực hiện báo cáo định kỳ hằng năm việc thực hiện ký quỹ và cải tạo, phục hồi môi trường của các tổ chức, cá nhân được cấp phép gửi về UBND tỉnh. Riêng năm 2013, các địa phương không hề báo cáo định kỳ cho tỉnh về tình hình hoạt động khoáng sản trên địa bàn, nhưng Sở TN&MT không chịu nhắc nhở hoặc đôn đốc cơ sở thực hiện đúng quy định.

Để xảy ra hàng loạt sai phạm trong quản lý và cấp phép khai thác khoáng sản nêu trên, xuất phát từ công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực này còn bị xem nhẹ, buông lỏng; nhiều nơi chính quyền địa phương chưa nhận thức đầy đủ và chưa làm hết trách nhiệm, quyền hạn trong việc kiểm tra, giám sát hoạt động khoáng sản đã được cấp phép. Một vài lãnh đạo địa phương cố tình ký cấp phép bừa bãi, mặc dù biết là trái thẩm quyền. Trách nhiệm chính thuộc về lãnh đạo Sở TN&MT, UBND và Phòng TN&MT các huyện trong tỉnh.

Bài cuối: Thất thoát ngân sách hàng tỷ đồng

Nguyễn Phê