Quang cảnh buổi giao lưu trực tuyến giúp nhà nông tránh sử dụng phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Ảnh: Trần Quý

Ông Đặng Thanh Nhàn, thôn 2, xã Trường Xuân, huyện Đắk Song, tỉnh Đắk Nông, phản ánh: Ngày 25/5/2013, gia đình tôi đã đến đại lý phân bón Thư Thủy tại thôn 1, xã Trường Xuân, huyện Đắk Song mua 3 tấn phân của Cty Cổ phần Vật tư Tổng hợp và Phân bón hóa sinh để bón cho 3ha cà phê. Tuy nhiên, sau khi bón phân, cà phê của gia đình không xanh tốt mà héo rũ, lá và trái non rụng nhiều, còn lượng phân đã bón thì không tan (dù đã có mưa) và đóng rêu xanh.

Ông Phạm Tiến Dũng, Trưởng phòng Thanh tra chuyên ngành, Thanh tra Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết, hiện nay, mặt hàng phân bón có tới 5 bộ quản lý, nhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chịu trách nhiệm chính. Tình trạng phân bón giả, kém chất lượng đã được phát hiện và xử lý nhiều. Tuy nhiên, lực lượng thanh tra của ngành mỏng, phải phối hợp với các ngành chức năng khác. Ngoài ra, phải thu mẫu để kiểm tra (chờ đợi một thời gian mới có kết quả) nên việc xử lý cũng gặp nhiều khó khăn hơn. Đó là chưa kể những vụ việc chưa đủ cơ sở để thu giữ hàng thì đối tượng đã kịp tẩu tán ra ngoài. “Với trường hợp các hộ nông dân đã mua phải phân bón giả thì chúng tôi cũng rất “áy náy”. Tuy nhiên, việc thanh tra, kiểm tra là phải truy xuất từ nguồn gốc chứ không chỉ xử lý riêng đại lý. Vì thế, việc xử lý vi phạm trong sản xuất, kinh doanh phân bón chưa kịp thời, triệt để”, ông Dũng nói.    

Theo ông Đỗ Thanh Lam, Phó Cục trưởng, Cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương, các lực lượng chức năng thời gian qua đã thu giữ hàng nghìn tấn phân bón, xử lý nhiều vi phạm. Tuy nhiên, phân bón giả, nhập lậu vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến người nông dân và doanh nghiệp làm ăn chân chính. Nguyên nhân là do lợi nhuận rất cao từ buôn lậu, đối tượng làm ăn phi pháp sử dụng nhiều thủ đoạn, thậm chí chống trả quyết liệt; vì miếng cơm manh áo nên nhiều tổ chức, cá nhân đã tiếp tay cho đối tượng làm ăn phi pháp dẫn đến người nông dân chất phác dễ bị lợi dụng. Bên cạnh đó là hệ thống cơ chế chính sách cũng còn nhiều bất cập.

Ông Phùng Hà, Cục trưởng Cục Hóa chất, Bộ Công thương khẳng định, phân bón giả và kém chất lượng đã và đang là vấn nạn đối với người dân và cơ quan quản lý. Tình trạng này xuất hiện ở 3 khâu, sản xuất (chủ yếu là phân NPK và phân hữu cơ), lưu thông trên thị trường và nhập khẩu. “Chúng tôi chưa có số liệu chính thức về lượng phân bón giả ở từng khâu, song qua thực tế kiểm tra thì hàng giả nhiều nhất là ở khâu sản xuất” - ông Hà thừa nhận.

Mặc dù đã có nghị định xử phạt đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh phân bón giả nhưng do mức xử phạt nhẹ nên không đủ chất răn đe. Ngoài ra, nhiều địa phương còn “xuê xoa” trong việc xử phạt, lực lượng thanh tra mỏng nên hoạt động hậu kiểm cũng chưa đạt như mong muốn nên tình trạng phân bón giả vẫn còn tồn tại.

Các nhà quản lý cho rằng, để xử lý hành vi phân bón giả, kém chất lượng cần triển khai đồng bộ các giải pháp: Thống nhất, nhận thức đầy đủ việc chống buôn lậu và gian lận thương mại. Trong kiểm tra, kiểm soát phải phân tích, kiểm soát được phương thức hoạt động, đối tượng vi phạm. Làm tốt công tác tuyên truyền. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng phải nêu cao tinh thần cảnh giác, có các thẩm định trước lúc mua phân bón. Trong trường hợp phát hiện phân bón giả, kém chất lượng phải báo ngay cho các cơ quan chức năng để sớm được ngăn chặn.

Trần Quý