Quang cảnh Diễn đàn: Ảnh: TQ

Tại Diễn đàn, các DN đã trình bày các sáng kiến, đề xuất và kiến nghị về các vấn đề: Thể chế chính sách; Chiến lược phát triển ngành hàng doanh nghiệp đang tham gia; Chiến lược phát triển nông nghiệp Việt Nam; Kế hoạch/kế hoạch dự kiến đầu tư vào nông nghiệp…

Số liệu thống kê cho thấy, tính đến năm 2015 chỉ có hơn 3.600 DN đầu tư vào nông nghiệp, chiếm khoảng 1% tổng số DN trên cả nước. Đặc biệt, trên 90% trong số đó là DN nhỏ và “siêu nhỏ”. Nguyên nhân chính khiến DN chưa mặn mà đầu tư vào nông nghiệp là vướng mắc về chính sách đất đai và tín dụng hỗ trợ cho DN.

Theo TS Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách phát triển Nông nghiệp nông thôn, về lĩnh vực tiếp cận đất đai có đến 63% DN kêu là khó khăn, 46% kêu là rất khó khăn. Về tín dụng, có đến 70% DN kêu khó khăn khi tiếp cận. Các lĩnh vực khác như bảo hiểm cũng có đến 82,5% DN chưa tiếp cận được. Lĩnh vực khoa học công nghệ (KHCN) thì có đến 77% DN kêu là khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách.

 Đông đảo đại diện DN tham dự Diễn đàn. Ảnh: TQ

Đại diện Tập đoàn GFS chia sẻ, đất đai đang là rào cản khiến các DN chưa mặn mà tham gia đầu tư vào nông nghiệp.

“Trên thực tế đất đai thuộc sở hữu của Nhà nước, nông dân không có quyền bán mà chỉ có cho thuê hoặc liên kết, như vậy những điều kiện để tích tụ đất ruộng đất rất khó. Bên cạnh đó, chính sách khuyến khích chuyển đổi, tích tụ ruộng đất nông nghiệp dưới hình thức trang trại, cánh đồng lớn, đã được thực hiện nhưng hầu như chỉ ở quy mô nhỏ và mô hình điểm, do đó chưa tạo được động lực mạnh mẽ cho DN cũng như người dân thực hiện. Muốn khuyến khích DN đầu tư làm nông nghiệp nhà nước cần có thêm nhiều cơ chế chính sách đủ mạnh tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho DN hoạt động và phát triển” - DN này cho biết.

Ngoài khó khăn về tiếp cận đất đai, các DN cũng đang gặp khó về việc tiếp cận vốn. Đại diện các DN tham dự diễn đàn cho biết, nông nghiệp là ngành có lợi thế của Việt Nam trong hội nhập nhưng nguồn vốn đầu tư cho nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 6% tổng vốn đầu tư của xã hội. Bên cạnh những rủi ro tiềm ẩn, khả năng thu hồi vốn chậm, có không ít những vướng mắc từ cơ chế chính sách thu hút đầu tư bởi chính sách hiện có cũng chỉ tạm dừng lại ở mức độ khuyến khích.-

Hiện có đến 75% DNVN đang sử dụng máy móc hết khấu hao, đổi mới sáng tạo yếu. Ảnh: TQ 

Hiện nay Nhà nước có 5 nguồn vốn dành cho lĩnh vực nông nghiệp nông thôn gồm nguồn vốn đầu tư từ ngân sách, hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), tài chính vi mô, và tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư cho nông nghiệp từ ngân sách còn ít, chỉ chiếm khoảng 6% trong tổng vốn đầu tư kinh tế, xã hội; vốn ODA, lũy kế đến nay là 5,5 tỷ USD, chiếm 7% trong tổng vốn ODA vào Việt Nam. Nguồn vốn tiếp theo là vốn FDI đầu tư vào nông nghiệp, tích lũy hiện nay là 3,72 tỷ USD, chỉ chiếm 1,5% tổng vốn FDI vào Việt Nam; còn tài chính vi mô bao gồm các quỹ, hiệp hội… đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn mới chỉ chiếm 4% GDP.

Ông Tuấn cũng thừa nhận, hiện tỷ lệ đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp hiện nay vẫn còn hạn chế, trong đó, các DN vừa và nhỏ trong nông nghiệp chiếm tới 96,53 %, nhưng năng lực KHCN hạn chế.

Hiện có đến 75% DN đang sử dụng máy móc hết khấu hao, đổi mới sáng tạo yếu, sản phẩm KHCN ít, chưa có cơ chế gắn kết giữa các chương trình nghiên cứu của các Viện, tỷ lệ tổn thất trong và sau thu hoạch cao, logistics và dịch vụ hỗ trợ yếu… Trong khi định hướng của Chính phủ lại mong muốn các DN vào đầu tư trong nông nghiệp một cách bài bản, hình thành một trụ cột vững chắc.

Để hút đầu tư vào nông nghiệp nhiều ý kiến cho rằng cần có cơ chế hợp lý như giảm thuế cho DN nông nghiệp, cấp bù lãi suất vay ngân hàng ở cả cấp Trung ương và địa phương. Đặc biệt, “cần bỏ ngay tư duy xin - cho vì không bền vững, không hiệu quả.

Trần Quý