(Thanh tra) - Trong nửa đầu năm 2025, bức tranh kinh tế Việt Nam chứng kiến sự phục hồi rõ nét ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là thị trường bất động sản và chứng khoán. Tuy nhiên, điều đang được giới chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và các tổ chức tín dụng quan tâm là: dòng tiền đang chảy với tốc độ cao vào hai lĩnh vực này, vượt xa tốc độ tăng trưởng tín dụng bình quân toàn nền kinh tế. Vấn đề đặt ra: xu hướng này có đang tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống tín dụng và sự ổn định tài chính quốc gia?
Tăng trưởng “nóng” vượt bình quân: Bất động sản, chứng khoán chiếm sóng dòng vốn
Theo số liệu thống kê mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến hết tháng 7/2025, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đạt khoảng 6,3%, trong khi tín dụng vào lĩnh vực bất động sản và chứng khoán ghi nhận mức tăng trưởng lần lượt là 8,1% và 9,7% – cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung.
Cụ thể: Tín dụng bất động sản không chỉ tập trung ở phân khúc nhà ở, mà còn lan sang cả lĩnh vực đầu tư, mua bán đất nền, nhà phố, bất động sản du lịch. Sự hồi phục của thị trường từ quý IV/2024 đến nay đã khiến dòng vốn “nóng” quay trở lại.
Tín dụng chứng khoán tăng mạnh, chủ yếu do sự bùng nổ của thị trường trong bối cảnh lãi suất thấp và niềm tin nhà đầu tư tăng cao. VN-Index liên tục phá đỉnh, khối lượng giao dịch trung bình phiên đạt trên 30.000 tỷ đồng – mức cao nhất kể từ đầu năm 2022.
Đại diện một ngân hàng thương mại cổ phần cho biết, nhu cầu vay vốn đầu tư chứng khoán và bất động sản tăng mạnh trong quý II/2025. Dù có kiểm soát rủi ro chặt chẽ, nhưng rõ ràng là dòng tiền đang có xu hướng ‘dồn toa’ vào hai lĩnh vực này.
Việc dòng tiền tăng trưởng vượt bình quân ở các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro vốn không phải là câu chuyện mới. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động, câu hỏi đặt ra là: liệu sự dịch chuyển vốn này có đe dọa đến sự an toàn của hệ thống tín dụng?
Theo các chuyên gia, rủi ro có thể xảy ra trên nhiều phương diện:
1. Bong bóng tài sản nếu không kiểm soát tốt: Tăng trưởng “nóng” có thể tạo ra sự lệch pha cung – cầu, khiến giá tài sản tăng không phản ánh đúng giá trị thực. Trong trường hợp thị trường điều chỉnh đột ngột, cả nhà đầu tư lẫn tổ chức tín dụng đều có thể chịu thiệt hại.
2. Tăng tỷ lệ nợ xấu tiềm ẩn: Các khoản vay đầu tư bất động sản hoặc chứng khoán thường có độ rủi ro cao hơn vay phục vụ sản xuất, kinh doanh thực. Khi thị trường đi xuống hoặc nhà đầu tư mất khả năng thanh toán, ngân hàng có thể phải đối mặt với tỷ lệ nợ xấu gia tăng.
3. Dịch chuyển dòng tiền khỏi khu vực sản xuất: Việc vốn tín dụng đổ mạnh vào lĩnh vực tài sản thay vì sản xuất – chế biến – chế tạo có thể làm chậm lại tốc độ phục hồi kinh tế thực, giảm hiệu quả của chính sách nới lỏng tiền tệ mà NHNN đang theo đuổi.
Ngân hàng Nhà nước tăng giám sát
Trước những diễn biến này, NHNN đã có các động thái cảnh báo và nhấn mạnh quan điểm điều hành mang tính thận trọng.
Theo Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà: NHNN không hạn chế tín dụng vào bất động sản hay chứng khoán, nhưng sẽ giám sát chặt chẽ, định hướng dòng vốn vào các phân khúc lành mạnh, tránh đầu cơ, thao túng giá và tạo bong bóng.
Theo đó, NHNN đã yêu cầu: Các ngân hàng thương mại phải nâng hệ số rủi ro đối với tín dụng đầu tư, kinh doanh bất động sản, đặc biệt là phân khúc cao cấp, nghỉ dưỡng.
Tăng cường báo cáo định kỳ và đột xuất về cơ cấu tín dụng theo lĩnh vực, nhóm khách hàng và mục đích sử dụng vốn.
Không khuyến khích tăng trưởng tín dụng cao bất thường vào lĩnh vực chứng khoán, đặc biệt là các khoản vay ký quỹ, đầu tư lướt sóng.
Bên cạnh đó, NHNN cũng đang phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Xây dựng để theo dõi sát tình hình thị trường, đảm bảo đồng bộ chính sách giữa tiền tệ – tài khóa – và thị trường tài sản.
Cần làm gì để đảm bảo an toàn cho hệ thống tín dụng?
Dù có rủi ro, nhưng việc dòng tiền chảy vào bất động sản và chứng khoán không hẳn là tín hiệu tiêu cực, nếu dòng vốn được sử dụng đúng mục đích và thị trường hoạt động minh bạch.
Theo PGS.TS Trần Đình Thiên – nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định: Dòng tiền chảy vào tài sản là phản ứng bình thường trong bối cảnh lãi suất thấp và cơ hội đầu tư trong khu vực sản xuất chưa thực sự hấp dẫn. Vấn đề là cần thiết lập các hàng rào kỹ thuật để tránh rủi ro hệ thống, thay vì ngăn chặn hoàn toàn.
Ở góc độ thị trường, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, việc nhà đầu tư tận dụng các công cụ tài chính để tăng cường tích lũy tài sản, đầu tư chứng khoán hay bất động sản có thể mang lại hiệu quả nếu đi kèm kiến thức và kỷ luật tài chính. Ngược lại, vay vốn quá mức để “lướt sóng” có thể trở thành thảm họa tài chính cá nhân và làm méo mó thị trường.
Để đảm bảo sự an toàn cho hệ thống tài chính – ngân hàng trong bối cảnh dòng vốn dịch chuyển mạnh vào các lĩnh vực tài sản, theo các chuyên gia, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Tăng cường minh bạch hóa thị trường tài sản (chứng khoán, bất động sản), hạn chế giao dịch “ngầm”, đầu cơ, thổi giá.
Siết chặt chuẩn mực thẩm định tín dụng, đặc biệt với các khoản vay tiêu dùng trá hình hay đầu tư lướt sóng.
Nâng cao năng lực phân tích rủi ro và kiểm soát hậu vay của các ngân hàng.
Tăng vai trò của tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh, thông qua các chính sách hỗ trợ lãi suất, bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Dòng tiền đang chảy mạnh vào bất động sản và chứng khoán là một hiện tượng phản ánh xu hướng đầu tư và kỳ vọng sinh lời của thị trường. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát và định hướng đúng, đây có thể trở thành mầm mống gây mất ổn định cho hệ thống tín dụng và nền kinh tế.
NHNN cùng các tổ chức tín dụng và các cơ quan quản lý tiếp tục theo sát diễn biến thị trường, siết chặt quản trị rủi ro mà không bóp nghẹt dòng vốn. Về phía nhà đầu tư và doanh nghiệp, cần nâng cao kỷ luật tài chính, chỉ sử dụng vốn vay khi có kế hoạch rõ ràng, hạn chế tâm lý “lướt sóng” bằng tiền của ngân hàng.
