(Thanh tra) - Trong nhiều năm, kết nối Thành phố Hồ Chí Minh – Đồng Nai qua phà Cát Lái liên tục chịu áp lực quá tải, thường xuyên ùn ứ, đặc biệt vào giờ cao điểm và các dịp lễ, Tết. Nhu cầu giao thương, vận tải hàng hóa và giãn nén đô thị ngày càng tăng khiến phương án xây dựng cầu Cát Lái một lần nữa được nhắc đến như một giải pháp chiến lược. Những buổi làm việc gần đây giữa lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai cho thấy nỗ lực tìm hướng đi dài hạn nhằm khai thông điểm nghẽn này.
Phà Cát Lái nhiều năm qua đóng vai trò như cửa ngõ kết nối giữa Thủ Đức (cũ) của Thành phố Hồ Chí Minh và Nhơn Trạch, Đồng Nai – khu vực được định hướng trở thành đô thị vệ tinh và trung tâm công nghiệp – dịch vụ mới của vùng Đông Nam Bộ. Đây không chỉ là tuyến di chuyển dân sinh mà còn là trục giao thông quan trọng trong liên kết vùng.
Áp lực phương tiện tại phà vẫn xuất hiện vào giờ cao điểm và dịp lễ, nhưng ùn tắc không phải là lý do duy nhất đặt ra yêu cầu xây cầu Cát Lái. Trọng tâm hơn, đây là bài toán kết nối đô thị – công nghiệp – logistics chiến lược, nhằm đảm bảo mạng lưới giao thông liên thông, trực tiếp và bền vững giữa Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai trong giai đoạn phát triển mới.
Việc đưa vào khai thác cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây và gần đây là cầu Nhơn Trạch thuộc tuyến Vành đai 3 giúp phân luồng lưu thông, góp phần giảm bớt áp lực lên phà. Tuy nhiên, các tuyến này chủ yếu phục vụ dòng xe liên tỉnh và kết nối sân bay Long Thành; còn luồng di chuyển dân sinh – thương mại trực tiếp giữa phía Đông Thành phố Hồ Chí Minh và Nhơn Trạch vẫn cần một trục kết nối ngắn hơn, thuận lợi và hợp lý hơn.
Do đó, xây dựng cầu Cát Lái không chỉ là giải pháp giao thông tức thời, mà là bước đi chiến lược để hình thành trục phát triển đô thị mới, tạo động lực cho Nhơn Trạch bứt phá, giảm tải áp lực dân cư – hạ tầng cho Thành phố, đồng thời hoàn thiện liên kết vùng.
Việc hình thành cầu Cát Lái không chỉ hướng đến giải quyết nhu cầu giao thông, mà còn mở ra một không gian phát triển đô thị – công nghiệp hoàn toàn mới ở cửa ngõ phía Đông Thành phố Hồ Chí Minh. Tuyến kết nối trực tiếp giữa khu vực Thủ Thiêm – Thủ Đức và Nhơn Trạch, khi được hoàn thiện, sẽ tạo trục động lực phát triển liên tục dọc theo sông Đồng Nai, gắn kết các khu đô thị và khu công nghiệp hiện hữu với các quỹ đất tiềm năng kế cận.
Không gian đô thị mới này được dự báo sẽ hình thành hành lang phát triển dịch vụ – thương mại – nhà ở – công nghiệp hiện đại, đặc biệt là các mô hình đô thị sinh thái, đô thị thông minh và dịch vụ cảng – logistics.
Nhơn Trạch sẽ có điều kiện hiện thực hóa nhanh hơn các chiến lược quy hoạch khi được rút ngắn thời gian di chuyển trực tiếp vào trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh. Ngược lại, khu Đông của Thành phố – đặc biệt là Thành phố Thủ Đức cũ sẽ mở rộng không gian kết nối, giảm áp lực hạ tầng nội đô, đồng thời gia tăng giá trị đất đai và thu hút thêm dòng vốn đầu tư phát triển.
Thực tế cho thấy, những công trình hạ tầng chiến lược như cầu Sài Gòn, cầu Phú Mỹ hay hầm Thủ Thiêm trước đây đã tạo ra bước ngoặt cho việc mở rộng đô thị về phía Đông, giúp hình thành các khu đô thị mới như Thủ Thiêm, An Phú – An Khánh, Phú Mỹ – Thạnh Mỹ Lợi, cùng hàng loạt trung tâm dịch vụ – thương mại. Cầu Cát Lái, với vai trò tương tự, được kỳ vọng sẽ tạo nên chuỗi phát triển đô thị hai bờ sông mới, thúc đẩy tái cấu trúc không gian đô thị của cả Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai theo hướng đa cực, phân tán hợp lý và bền vững hơn.
Cầu Cát Lái, nếu được triển khai, không chỉ là một công trình giao thông đơn lẻ, mà là mắt xích quan trọng trong chiến lược liên kết vùng Đông Nam Bộ – khu vực kinh tế đầu tàu của cả nước. Công trình này sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển không gian vùng theo hướng đa trung tâm, lấy hạ tầng giao thông làm nền tảng, tăng tính kết nối nội vùng và liên vùng, từ đó tạo ra động lực tăng trưởng bền vững.
Với vị trí chiến lược trên trục phát triển phía Đông, cầu Cát Lái sẽ kết nối trực tiếp Thành phố Hồ Chí Minh – Đồng Nai, hình thành chuỗi đô thị – công nghiệp – logistics liên tục. Đây là khu vực kinh tế động lực có vai trò đặc biệt quan trọng trong chuỗi cung ứng quốc gia và khu vực, với các đầu mối then chốt gồm cảng Cát Lái, cụm cảng Cái Mép – Thị Vải và sân bay quốc tế Long Thành.
Bên cạnh đó, cây cầu sẽ bổ trợ trực tiếp cho các tuyến hạ tầng chiến lược đang triển khai như Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây. Cùng với các hành lang logistics hiện hữu, cầu Cát Lái sẽ gia tăng tính liên thông của mạng lưới giao thông vùng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho vận chuyển hàng hóa, dịch chuyển lao động và phân bổ không gian sản xuất – dịch vụ.
Việc nghiên cứu đầu tư cầu Cát Lái có ý nghĩa quan trọng trong tăng cường kết nối giao thông giữa Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị, logistics và liên kết vùng Đông Nam Bộ. Khi các dự án hạ tầng chiến lược như Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và sân bay Long Thành đang từng bước hình thành, cầu Cát Lái, nếu được triển khai đúng lộ trình, sẽ góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội khu vực.
