Giám đốc ILO Việt Nam Gyorgy Sziraczki nhận định, thất nghiệp trẻ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. 4 triệu, tức 53% thanh niên, đang làm những công việc dễ bị tổn thương. Họ làm những công việc tự tạo hoặc giúp việc cho gia đình mình, vốn dĩ là những công việc năng suất thấp, thu nhập kém, điều kiện lao động không bảo đảm và không được bảo hiểm.

Ông Sziraczki cho biết: “Một hệ thống dạy nghề quốc gia mà có thể nâng cao khả năng tìm việc của thanh niên, bảo đảm những nhu cầu hiện tại và tương lai của doanh nghiệp là điểm mấu chốt để tăng năng suất lao động, cải thiện sức cạnh tranh và tạo việc làm. Đã đến lúc cần thắt chặt mối liên hệ giữa giáo dục đào tạo và tăng cường xuất khẩu, đa dạng hóa nền kinh tế vào tạo thêm nhiều việc làm tốt hơn”.

Theo ông Sziraczki, những thách thức về việc làm cho thanh niên trong nước không thể giải quyết được nếu không có những chuyển biến về cấu trúc để thúc đẩy phát triển, những chính sách kinh tế vĩ mô và tài khóa hỗ trợ việc làm, tăng tổng cầu, cải thiện việc tiếp cận vốn và tăng hiệu quả đầu tư. “Thanh niên xứng đáng được hưởng một sự khởi đầu tốt hơn và được đối xử công bằng, nếu không, Việt Nam sẽ mất đi một nguồn đóng góp to lớn cho sự phát triển kinh tế, xã hội của mình”, ông Sziraczki nhấn mạnh.

Thất nghiệp trẻ toàn cầu lên tới 13%

Theo báo cáo “Xu hướng Việc làm Toàn cầu cho Thanh niên 2013” được ILO công bố ngày 8/5, tỷ lệ thất nghiệp trẻ toàn cầu được dự báo sẽ ở mức gần 13% trong năm 2013, tương ứng với 73 triệu thanh niên. Báo cáo cho thấy, tỷ lệ này gần bằng đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng kinh tế và sẽ không giảm trước năm 2018.

Mặc dù tình hình ở các nước phát triển và đang phát triển có khác nhau, nhưng không quốc gia nào là không bị ảnh hưởng. Ngày càng nhiều thanh niên phải làm các công việc bán thời gian hoặc tạm thời. Sự khập khiễng giữa kỹ năng của người lao động và yêu cầu của thị trường đang ngày một gia tăng. Việc người lao động được đào tạo và có kỹ năng quá mức yêu cầu tồn tại song song với sự thiếu hụt giáo dục và kỹ năng cần thiết.

Ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương, tỷ lệ thất nghiệp lên tới 13,1% trong năm 2012 và được dự báo sẽ tăng hơn 14% năm 2017. “Những con số này cho thấy cả một thế hệ đang gặp vấn đề. Hàng triệu thanh niên không có việc làm hoặc thiếu việc, giai đoạn sống phụ thuộc vào bố mẹ và Nhà nước bị kéo dài”, José Manuel Salazar-Xirinachs, Trợ lý Tổng Giám đốc ILO phụ trách về chính sách cho biết.

Ở các quốc gia được khảo sát, 2/3 số thanh niên hoặc thất nghiệp, hoặc có việc không thường xuyên, làm những công việc lương thấp, điều kiện không bảo đảm. Báo cáo cho thấy sự cạnh tranh để có được những công việc khan hiếm đẩy thanh niên không được học hành đầy đủ ở các nước đang phát triển rơi vào tình trạng dễ bị tổn thương hơn. Những thanh niên sống ở nông thôn hoặc di cư đến đô thị bị ảnh hưởng đặc biệt. Nếu không tạo ra được việc làm bền vững và tiếp cận giáo dục và đào tạo kỹ năng tốt hơn, sẽ khó tiếp tục đạt được những tiến bộ trong xóa đói giảm nghèo.

Cần các giải pháp sáng tạo và đa dạng

Cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội toàn cầu cho thấy yêu cầu phối hợp hành động cấp bách từ các chính sách công, các công ty tư nhân, công đoàn và các bên liên quan. Trên thế giới, những thay đổi về mặt kinh tế vĩ mô luôn coi việc làm, đặc biệt là việc làm cho thanh niên, là một biện pháp cần thiết, hàng đầu.

Đồng thời, ở cấp quốc gia, cần loạt biện pháp cụ thể về việc làm cho thanh niên. Các biện pháp này bao gồm những can thiệp để thanh niên có được kỹ năng mà người sử dụng lao động cần; các doanh nghiệp vừa và nhỏ được tiếp cận với vốn vay, cho phép họ thuê thêm nhiều lao động trẻ hơn; và thanh niên có quyền, điều kiện làm việc và bảo trợ xã hội bình đẳng như những lao động trưởng thành.

Thực tập, học việc cũng là một công cụ hữu hiệu để cải thiện việc làm cho thanh niên, giảm thiểu sự khập khiễng về kỹ năng, thúc đẩy quá trình chuyển tiếp hiệu quả từ nhà trường đến nơi làm việc. Các sáng kiến về đào tạo có tác dụng đối với thị trường lao động thường được thực hiện bởi sự hợp tác chặt chẽ giữa chính sách công, doanh nghiệp, các đối tác xã hội, người đào tạo và bản thân thanh niên.

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa quyết định đưa Giáo trình "Giáo dục kinh doanh" của ILO vào chương trình học phổ thông khi sửa đổi chương trình học từ năm 2015.

“Giáo dục kinh doanh” là một chương trình đào tạo cho giảng viên và giáo viên, nhằm đưa kiến thức phát triển doanh nghiệp đến với thanh, thiếu niên. Chương trình này đã được áp dụng ở 50 quốc gia trên thế giới.

Phương Anh