(Thanh tra) - Từ nhiều tháng nay, những tuyến đường giao thông nông thôn ở các xã của địa bàn tỉnh Quảng Trị hầu như lúc nào cũng chìm trong bụi mù. Đoàn xe tải chở đất, cát, đá nối đuôi nhau lao đi vun vút, mang theo tiếng gầm gào của động cơ, bụi bặm cuộn lên, phủ kín cả những ngôi làng vốn bình yên.
Bụi – nỗi ám ảnh khôn nguôi
Trên con đường liên xã qua các xã Vĩnh Hoàng, xã Vĩnh Linh, Vĩnh Thủy, Bến Hải, Gio Linh…(tỉnh Quảng Trị), không khó để bắt gặp những hình ảnh xe ben, xe tải có dấu hiệu cơi nới thành thùng, chất đầy đất đá cao như núi, bạt che hờ hững, phóng nhanh, vượt ẩu bất chấp những khu dân sinh, chợ, trạm y tế nằm ngay bên đường.
Cứ mỗi khi một đoàn xe chạy qua, những đám bụi mịn dày đặc cuộn lên, giăng kín lối đi, người đi xe máy chao đảo, ho sặc sụa, phải tấp vội vào lề. Nhiều hộ dân sống bám mặt đường không kịp đóng cửa cũng đành “chịu trận”.
“Nhà tui quét bụi ngày 2–3 lần mà không ăn thua, lau xong chưa đầy tiếng đồng hồ đã phủ bụi trở lại. Bữa nay cháu trai tôi ho suốt, đến bệnh viện bác sĩ nói viêm phế quản do bụi. Mà biết kêu ai?”, bà Nguyễn Thị H., một người dân ở xã Vĩnh Linh than thở.
Trên sân nhà bà H., từ bàn ghế đến bát đũa, xe đạp của trẻ con, tất cả đều phủ một lớp bụi xám đục, nặng nề.
Theo người dân sinh sống dọc tuyến đường Đinh Tiên Hoàng, xã Vĩnh Linh, những chiếc xe tải chở đất, cát và cả những chiếc xe đầu kéo chở đá từ nơi khác về băm nát con đường dân sinh nơi đây. Để khắc phục tạm bợ, doanh nghiệp đã đổ các lớp đá, cát để lấp đi các “ổ voi”, “ổ gà”. Cứ mỗi lần xe ô tô chạy qua, bụi lại cuốn mù mịt.
“Khi người dân phản ánh, đơn vị vận chuyển họ tưới nước nhưng chỉ được một lát bụi lại cuốn mù mịt. Bụi đá này phủ kín cây cối hai bên đường đến vào tận nhà người dân”, bà H. cho biết thêm.
Không chỉ gây ô nhiễm không khí, đất đá từ những chuyến xe quá tải rơi vãi xuống mặt đường, cộng với lớp bụi dày bám chặt khiến nhiều đoạn đường trở nên trơn trượt, gập ghềnh, xuất hiện "ổ gà", "ổ voi" chằng chịt. Vào những ngày nắng, đất bột lên như sương mù, còn khi mưa xuống, bùn lầy nhão nhoét, lấm lem cả bánh xe và quần áo của người qua lại.
Trên tuyến ĐT76 đoạn qua xã Bến Hải, những chiếc xe tải chở đất “tung hoành” hơn bao giờ hết. Tại nhiều điểm khu dân cư, do chưa có biển hạn chế tốc độ vào khu vực này nên đủ loại xe ben phóng nhanh, vượt ẩu. Sau mỗi chuyến xe đi qua, đất, bụi lại phủ kín. Tình trạng ô nhiễm này diễn ra tại các điểm từ mỏ nối ra tuyến đường này diễn ra nghiêm trọng hơn.
Một lãnh đạo xã Bến Hải cho biết: Tình trạng này vừa qua các trưởng thôn đã phản ánh nhiều lần, việc lượng xe tải tăng cao, chở đất ồ ạt đã khiến người dân lo lắng bởi tình trạng ô nhiễm và mất an toàn giao thông.
Người dân kể, đã có không ít vụ va quẹt, ngã xe do trơn trượt hoặc khuất tầm nhìn bởi bụi quá dày, may mắn là chưa có vụ nào nghiêm trọng đến tính mạng. Nhưng cái cảm giác bất an ấy cứ đeo bám từng ngày.
Mối nguy giao thông hiện hữu
Không chỉ tình trạng ô nhiễm, tình trạng chở đất, đá bất chấp an toàn diễn ra càng nghiêm trọng. Dù tại khu vực nông thôn, nhiều tuyến đường, cầu có tải trọng chỉ 8-13 tấn và nhiều cây cầu đã xuống cấp nhưng các loại xe hàng chục tấn chở đất, cát vẫn lưu thông mỗi ngày.
Đặc biệt, trong nhiều tháng qua, người dân xã Vĩnh Thủy bức xúc và lo lắng khi tình trạng các loại xe chở đất bất chấp an toàn để đi qua cây cầu Phúc Lâm nối liền từ xã Vĩnh Thủy ra Quốc lộ 1.
“Cứ vào ngày cuối tuần là các loại xe chở đất nặng hàng chục tấn này lại lưu thông qua cây cầu này. Trong khi đó, cây cầu đã cũ kỹ, xuống cấp nghiêm trọng và đã được cơ quan chức năng lắp biển cảnh báo: Cầu yếu. Mỗi lần các loại xe tải chở đất qua cầu là chiếc cầu rung bần bật, trong khi bà con lưu thông qua đây mỗi ngày rất đông”, bà N.T.T. (người dân buôn bán ngay đầu cầu Phúc Lâm, xã Vĩnh Thủy) bức xúc.
Còn trên các tuyến đường dân sinh thuộc xã Cồn Tiền, Bến Hải tình trạng xe chở đá phóng nhanh, không che chắn kỹ lưỡng khiến người dân lo lắng hơn bao giờ hết.
Những khối đá nặng hàng tấn được chất lên thùng xe một cách sơ sài, không có bửng chắn, không được gia cố an toàn, nhưng các phương tiện này vẫn lao vun vút qua đường liên xã, thậm chí cả trên Quốc lộ.
Chỉ cần một va chạm nhỏ hay cú xóc nhẹ, những khối đá ấy hoàn toàn có thể rơi xuống đường, trở thành mối hiểm họa khôn lường cho tính mạng và tài sản của người dân đang lưu thông.
Thực trạng này không phải bây giờ mới có. Nhiều năm nay, mỗi khi dự án san lấp, xây dựng nở rộ, tình trạng xe tải chở đất, cát, đá xuất hiện ngày một nhiều trên các tuyến đường liên xã. Người dân liên tục phản ánh lên chính quyền xã. Lực lượng chức năng cũng đã ra quân kiểm tra, xử lý, yêu cầu chủ doanh nghiệp, chủ phương tiện ký cam kết chấp hành đúng quy định: Không chở quá tải, che chắn bạt kín, rửa xe trước khi ra đường…
Điều đáng nói, việc các xe tải chở đất, đá sử dụng tấm bạt che trên thùng xe phần lớn chỉ để đối phó với lực lượng chức năng.
Trên thực tế, không ít xe bạt được buộc hờ hững, phủ qua loa như một tấm màn mỏng, không hề che kín phần đất, đá chất cao quá thùng.
Những biện pháp “che mắt” này không chỉ thể hiện sự coi thường pháp luật mà còn phơi bày tâm lý chạy theo lợi nhuận, bất chấp hậu quả môi trường và an toàn giao thông của một bộ phận doanh nghiệp vận tải.
Một cán bộ xã thẳng thắn: Đơn vị vận tải thì chỉ nghĩ đến lợi nhuận, chở nhanh, chở nhiều. Chính quyền cơ sở nhiều lúc cũng ngại va chạm với doanh nghiệp lớn trên địa bàn. Điều này lý giải vì sao, dù những đợt ra quân xử lý đã diễn ra vài lần trong năm, nhưng vẫn đâu vào đấy, người dân vẫn “sống chung” với bụi và nỗi bất an trên những cung đường quen thuộc.
Hậu quả ô nhiễm bụi và nguy cơ mất an toàn giao thông không còn là nguy cơ xa vời, mà đã hiện diện rõ rệt trong từng bữa cơm, giấc ngủ, từng bước đi của người dân vùng nông thôn của các xã thuộc tỉnh Quảng Trị.
Nhiều người dân đề nghị chính quyền cần lắp thêm biển hạn chế tốc độ trên các tuyến đường qua khu dân cư, gắn camera giám sát để xử phạt “nguội”, xây dựng các bãi rửa xe bắt buộc, yêu cầu rải nước thường xuyên trên mặt đường… Không thể để kiểu làm qua loa, chống đối hình thức, mà hậu quả thì người dân hứng chịu.
Đã đến lúc các ngành chức năng của tỉnh Quảng Trị cần nhìn nhận thực trạng này không chỉ là “câu chuyện bụi” hay vài vụ vi phạm tốc độ nhỏ lẻ, mà là một vấn đề về môi trường, về trật tự an toàn giao thông, về trách nhiệm công vụ. Đồng thời, cần siết lại quản lý vận tải vật liệu xây dựng, xem xét năng lực và trách nhiệm của các doanh nghiệp, lái xe cố tình vi phạm.
