Lao động khám sức khỏe trước khi lên máy bay sang Hàn Quốc. (Ảnh: Hồng Kiều/Vietnam+)

Kể từ đó, hàng loạt những biện pháp nhằm giảm tỷ lệ bỏ trốn, những thay đổi quyết liệt trong chính sách pháp luật đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài đã được thực thi nhằm mở lại thị trường xuất khẩu lao đông này.

Ghi nhận sự nỗ lực của Chính phủ Việt Nam, đến ngày 31/12/2013, một bản ghi nhớ đặc biệt về việc phái cử và tiếp nhận lao động theo chương trình EPS (bản ghi nhớ MOU) giữa Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Việt Nam và Bộ Lao động-Việc làm Hàn Quốc đã được ký kết.

Theo đó, Hàn Quốc sẽ mở cửa tiếp nhận hơn 14.000 lao động đã thi đỗ chứng chỉ tiếng Hàn để đi làm việc tại Hàn Quốc. Đặc biệt, thời gian thực hiện bản ghi nhớ này sẽ là cơ sở để phía Hàn Quốc xem xét ký lại chương trình EPS.

Khó cho lao động đi lần đầu

Theo bản ghi nhớ đặc biệt MOU, có ba đối tượng được phía Hàn Quốc cho phép giới thiệu cho chủ sử dụng lao động Hàn Quốc là: Lao động đã đỗ các kỳ thi tiếng Hàn tháng 12/2011, tháng 5/2012 và tháng 8/2012; lao động huyện nghèo sang Hàn Quốc làm nông nghiệp đã đăng ký kiểm tra tiếng Hàn tháng 8/2012 và lao động về nước đúng hạn.

Vì thời gian tạm dừng đưa lao động đi Hàn Quốc đã khá lâu nên để hỗ trợ lao động ôn luyện lại tiếng Hàn, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang lên phương án giao cho Trung tâm Lao động Ngoài nước mở các lớp dạy bổ túc lại tiếng Hàn và các kiến thức cần thiết khác cho người lao động, học phí sẽ do người lao động tự chi trả.

Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động-Thương binh&Xã hội) cho biết thêm: “Riêng hơn 2.700 lao động thuộc huyện nghèo đã đăng ký thi tiếng Hàn để đi Hàn Quốc làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp thì sẽ được hỗ trợ để học lại tiếng Hàn theo Quyết định 71 của Thủ tướng Chính phủ.”

Đối với vấn đề ký quỹ 100 triệu đồng trước khi đi làm việc ở nước ngoài, theo Phan Văn Minh, Giám đốc Trung tâm lao động ngoài nước (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), thủ tục ký quỹ không gặp khó khăn, đã có 4 chuyến bay mà lao động phải ký quỹ trước khi đi làm việc ở Hàn Quốc được thực hiện suôn sẻ. Riêng trong tháng 1/2014, sẽ có 4 chuyến bay đưa lao động đi Hàn Quốc.

Tuy nhiên, ông Phan Văn minh cũng nhận định, do đây là những lao động đã từng đi Hàn Quốc làm việc nên khoản tiền ký quỹ 100 triệu đồng có thể không phải quá lớn đối với người lao động. Còn đối với lao động mới đi Hàn Quốc lần đầu trong thời gian tới có thể khoản tiền này sẽ hơi khó khăn, nhất là lao động tại các vùng kinh tế khó khăn.

“Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội sẽ phối hợp với Ngân hàng chính sách tạo điều kiện có lao động nghèo, lao động khó khăn đủ điều kiện đi Hàn Quốc làm việc được vay vốn ký quỹ,” ông Phan Văn Minh cho biết.

Ngay sau khi ký kết bản ghi nhớ đặc biệt, hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ đăng ký dự tuyển đi Hàn Quốc đã được gửi về các địa phương và người lao động. Hạn cuối cùng nhận hồ sơ là 17/1, ông Phan Văn Minh cho biết, toàn bộ hồ sơ của người lao động sẽ được hoàn tất trước Tết Nguyên đán để có thể sớm giới thiệu lao động cho chủ sử dụng Hàn Quốc.

Thêm những áp lực mới 

Việc thị trường Hàn Quốc đóng cửa với lao động Việt Nam đã gây nên những áp lực rất lớn lên xuất khẩu lao động. Bản ghi nhớ được biệt được ký kết mở ra cơ hội cho hàng chục nghìn lao động Việt Nam nhưng cũng còn nhiều thách thức để có thể mở lại thị trường này.

Lao động nộp giấy chứng nhận đã đóng tiền ký quỹ trước khi sang Hàn Quốc. (Ảnh: Hồng Kiều/Vietnam+)

Đại diện đơn vị duy nhất đưa lao động sang Hàn Quốc làm việc, ông Phan Văn Minh chia sẻ: “Bản ghi nhớ có thời hạn trong một năm để giải quyết lao động đã thi đỗ tiếng Hàn nhưng chưa được giới thiệu cho chủ sử dụng lao động. Theo quy định của Hàn Quốc, sau khi thực hiện 11 tháng, hai bên sẽ tổ chức sơ kết đánh giá kết quả để tiến tới ký bản ghi nhớ 2 năm, đây thực sự là áp lực với chúng tôi.”

Ông Phan Văn minh cho biết, việc giảm tỷ lệ lao động bỏ trốn theo yêu cầu của phía Hàn Quốc đang gặp nhiều khó khăn, nhất là trong bối cảnh hạn ngạch tiếp nhận lao động quay trở lại làm việc năm 2014 chỉ còn 5.600 người, giảm hơn 50% so với năm 3013 là 11.000 người cho 15 nước phái cử.

“Việc giảm số lượng lao động được quay trở lại Hàn Quốc làm việc này sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của những lao động đang đến hạn hợp đồng muốn về để được trở lại làm việc,” ông Phan Văn Minh nói.

Cuối năm 2013, Hàn Quốc đã công bố sẽ tuyển dụng mới 53.000 lao động từ 15 nước phái cử, tăng 3.000 lao động so với năm 2013. Riêng hạn ngạch cho từng nước sẽ được công bố trong tháng 1/2014. Gần 14.000 lao động Việt Nam chưa được sang Hàn Quốc làm việc đang chờ đợi chỉ tiêu hạn ngạch này.

Hàn Quốc là thị trường có thu nhập cao (trung bình từ 1.200-2.000 USD/tháng) và tiếp nhận hơn 10.000 lao động Việt Nam/năm. Để mở lại một thị trường tạo việc làm thu nhập cao cho chục nghìn lao động, Chính phủ Việt Nam đã thực hiện 20 hội nghị giảm tỷ lệ bỏ trốn trong nước, 6 buổi tuyên truyền vận động lao động về nước đúng hạn tại Hàn Quốc.

Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh nhấn mạnh: “Văn bản xử phạt hành chính trong lĩnh vực lao động cũng đã nâng mức xử phạt khi hết hạn hợp đồng không về nước từ 3-5 triệu đồng lên cao nhất 100 triệu đồng. Hàn Quốc cũng là thị trường đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện ký quỹ 100 triệu đồng, mức ký quỹ theo quy định cao nhất hiện nay nhằm hạn chế tình trạng hết hạn hợp đồng trốn ở lại.”

Với những chính sách xử phạt và ký quỹ mới, hy vọng hơn 10.000 lao động sang Hàn Quốc sẽ có ý thức tốt hơn, tạo những hình ảnh mới về lao động Việt Nam để tiến tới mở lại được thị trường xuất khẩu lao động thu nhập cao này.