(Thanh tra) - Sau hơn 2 tháng chính thức đi vào hoạt động, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở Thanh Hóa đã bước đầu khẳng định tính hiệu quả, nhất là trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC), cải cách hành chính và ứng phó kịp thời với thiên tai. Tuy nhiên, thực tiễn cũng đặt ra nhiều khó khăn, đòi hỏi giải pháp đồng bộ, quyết liệt để tiếp tục hoàn thiện mô hình mới.
Kiện toàn bộ máy để nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân
Ngày 1/7/2025, 166 xã, phường mới trên địa bàn Thanh Hóa chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Quá trình chuyển đổi diễn ra đồng bộ, thông suốt, không để gián đoạn công việc của người dân. Các cơ quan, đơn vị đã nhanh chóng ban hành quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ, công chức, bảo đảm rõ ràng, đúng quy định và phù hợp với đặc thù từng địa bàn
Đặc biệt, 100% xã, phường đã thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công cấp xã, với cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin được đầu tư đồng bộ. Người dân khi đến Trung tâm được hỗ trợ tra cứu, nộp hồ sơ và giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa, một cửa liên thông”, rút ngắn thời gian xử lý, nâng cao tính minh bạch.
Chỉ trong hơn 2 tháng, các Trung tâm đã tiếp nhận 223.880 hồ sơ của tổ chức, cá nhân; trong đó 213.853 hồ sơ đã được giải quyết, đạt tỷ lệ 95,52%.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, lực lượng trực tiếp gắn bó với Nhân dân từng bước được kiện toàn.
Để khắc phục tình trạng thiếu cán bộ, tỉnh đã biệt phái 15 công chức từ các sở, ngành và điều động 160 công chức từ đồng bằng lên miền núi, biên giới. Đây là giải pháp quan trọng nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy, đồng thời khẳng định tinh thần sẻ chia, trách nhiệm giữa các vùng, miền trong tỉnh.
Không chỉ dừng ở việc sắp xếp tổ chức, Thanh Hóa còn quan tâm chế độ chính sách cho đội ngũ cán bộ.
Đến nay, đã phê duyệt chế độ hỗ trợ cho 3.716 cán bộ, công chức, viên chức nghỉ việc với tổng kinh phí hơn 3.609 tỷ đồng, đồng thời ban hành Nghị quyết số 34/2025/NQ-HĐND hỗ trợ cán bộ luân chuyển, biệt phái về công tác tại vùng khó khăn. Đây là bước đi nhân văn, giúp cán bộ yên tâm công tác, ổn định đời sống.
Hiệu quả rõ nét trong tiếp dân, giải quyết KNTC
Một trong những điểm nhấn quan trọng sau hơn 2 tháng vận hành mô hình 2 cấp là hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC. Thanh tra tỉnh đã kịp thời ban hành văn bản hướng dẫn, tổ chức tập huấn, “cầm tay chỉ việc” cho cán bộ cấp xã về kỹ năng tiếp dân, xử lý đơn thư, giải quyết KNTC và phòng, chống tham nhũng.
Thực tế, khối lượng đơn thư phát sinh sau sắp xếp đơn vị hành chính có xu hướng tăng, do quy mô dân số các xã, phường mới lớn hơn, kéo theo nhiều vấn đề liên quan đến đất đai, tài chính, xây dựng.
Chỉ tính riêng từ đầu tháng 7 đến đầu tháng 9/2025, nhiều xã, phường miền núi đã phải tiếp nhận hàng trăm lượt công dân, trong đó không ít vụ việc phức tạp, tồn đọng từ trước.
Tuy vậy, nhờ sự hướng dẫn kịp thời và sự nỗ lực của cán bộ, công chức, công tác tiếp dân đã đi vào nền nếp, bảo đảm “đúng quy trình, đúng thẩm quyền, kịp thời và có lý, có tình”.
Hệ thống Trung tâm Phục vụ Hành chính công cấp xã không chỉ tiếp nhận hồ sơ hành chính, mà còn là nơi người dân gửi gắm kiến nghị, phản ánh. Từ đó, nhiều vụ việc bức xúc được xử lý ngay tại cơ sở, góp phần giảm đơn thư vượt cấp, giảm áp lực cho tỉnh.
Bài học từ thực tiễn phòng, chống bão lũ
Phát biểu tại hội nghị trực tuyến ngày 10/9, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh nhấn mạnh: “Sau hơn 2 tháng đi vào hoạt động, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác tiếp cận và phục vụ người dân tại cấp xã. Năng lực, thái độ phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã từng bước được nâng lên, củng cố niềm tin và sự đồng thuận của Nhân dân”.
Hiệu quả của chính quyền 2 cấp càng được thể hiện rõ nét trong công tác ứng phó với bão số 5 và mưa lũ sau bão vừa qua. Thiên tai đã gây hậu quả nặng nề, 2 người chết, 2 người bị thương, 995 ngôi nhà bị hư hỏng, gần 12.500 nhà bị ngập, 46 điểm trường và 1 trạm y tế bị ảnh hưởng, gần 25.000 ha lúa cùng hàng chục nghìn ha hoa màu, cây trồng khác bị thiệt hại.
Trước tình hình đó, hệ thống chính quyền từ tỉnh đến xã, phường đã huy động tối đa lực lượng và phương tiện tại chỗ để cứu trợ, khắc phục hậu quả. Các lực lượng công an, quân đội, biên phòng, dân quân tự vệ đã sát cánh cùng người dân di dời, dựng lại nhà cửa, khôi phục hạ tầng. Chính quyền cơ sở phát huy vai trò gần dân, kịp thời nắm bắt nhu cầu bức thiết của Nhân dân để tổ chức cứu trợ, hỗ trợ.
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh biểu dương tinh thần nỗ lực đó, đồng thời nhấn mạnh: “Hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp đã được thể hiện rất rõ trong công tác ứng phó với bão số 5 và mưa lũ sau bão, cũng như khắc phục thiệt hại do thiên tai gây ra”.
Qua thực tiễn này, có thể thấy mô hình 2 cấp giúp chỉ đạo thống nhất, phản ứng nhanh, giảm tầng nấc trung gian. Đây là minh chứng thuyết phục cho tính hiệu quả của mô hình mới, đồng thời tạo niềm tin vững chắc nơi Nhân dân.
Khó khăn, thách thức và những giải pháp cần thiết
Bên cạnh kết quả đạt được, UBND tỉnh Thanh Hóa cũng chỉ rõ nhiều khó khăn, vướng mắc còn tồn tại. Về thể chế, một số quy định pháp luật chưa đồng bộ, chồng chéo giữa cấp tỉnh và cấp xã; thẩm quyền chứng thực còn hạn chế. Về nhân lực, nhiều xã, phường thiếu cán bộ chuyên môn, nhất là lĩnh vực đất đai, tài chính, xây dựng, công nghệ. Một bộ phận cán bộ chưa kịp thích ứng, còn lúng túng trong thực hiện nhiệm vụ.
Đối với cơ sở vật chất, nhiều trụ sở xã xuống cấp, thiếu trang thiết bị, chưa có nhà ở công vụ cho cán bộ biệt phái. Tỉnh đã kiến nghị Trung ương hỗ trợ hơn 843 tỷ đồng để tăng cường cơ sở vật chất. Công nghệ thông tin, hệ thống phần mềm còn thiếu đồng bộ, đôi khi nghẽn mạng, gây khó khăn cho xử lý hồ sơ trực tuyến.
Để khắc phục, tỉnh đưa ra loạt giải pháp: Tiếp tục điều động, thuyên chuyển, tuyển dụng bổ sung cán bộ; cho phép ký hợp đồng lao động ở vị trí cần thiết; tăng cường tập huấn chuyên môn; cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị; đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại; đồng thời đề xuất Trung ương sớm hoàn thiện khung pháp lý phù hợp với mô hình mới.
Chỉ sau hơn 2 tháng triển khai, chính quyền địa phương 2 cấp ở Thanh Hóa đã chứng minh tính ưu việt: Bộ máy tinh gọn, gần dân hơn, phục vụ tốt hơn; tiếp công dân, giải quyết đơn thư kịp thời; ứng phó thiên tai hiệu quả.
Những kết quả ban đầu là nền tảng quan trọng để tỉnh tiếp tục hoàn thiện mô hình, khắc phục khó khăn. Sự đồng thuận của Nhân dân, cùng quyết tâm của hệ thống chính trị, sẽ giúp Thanh Hóa khai thác tốt tiềm năng, lợi thế, xây dựng bộ máy chính quyền “liêm chính, kiến tạo, hành động, phục vụ”, xứng đáng với kỳ vọng của Đảng và Nhân dân.
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh khẳng định: “Toàn thể cán bộ, đảng viên và Nhân dân trong tỉnh cần tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, nỗ lực vượt qua khó khăn, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ, xây dựng Thanh Hóa ngày càng phát triển, giàu đẹp, văn minh, hiện đại”.
