Hàng nghìn cây thuốc lá lậu được dấu dưới gầm xe khách từ Long An về TP Hồ Chí Minh tiêu thụ đã bị cơ quan chức năng kiểm tra, thu giữ

Trong những năm qua, tình hình buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam diễn ra ngày càng phức tạp và gia tăng nhanh chóng, tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước, làm thất thu ngân sách Nhà nước hàng năm khoảng 9.000 tỷ đồng và gây nguy hại đến sức khỏe cộng đồng.

Thủ đoạn ngày càng tinh vi

Tại buổi tọa đàm giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu ngoại nhập lậu do Bộ Công thương tổ chức mới đây tại TP HCM, đại diện Bộ này cho biết, trong 6 tháng thực hiện Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 30/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ (về việc tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá), tình hình vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu vẫn diễn biến phức tạp, chủ yếu ở biên giới các tỉnh Long An, An Giang.., tiêu thụ mạnh nhất là ở TP HCM và Hà Nội. Do mức chênh lệch giá thuốc lá cùng chủng loại tại Campuchia và thuốc lá nhập lậu tại Việt Nam rất cao (thuốc lá nhãn hiệu Hero chênh lệch 8.000 - 10.000 đồng/bao, Jet 10.000 - 12.000 đồng/bao, Esse là 3.500 - 4.000 đồng/bao) nên các đối tượng dùng nhiều phương thức, thủ đoạn rất tinh vi để nhập lậu vào Việt Nam tiêu thụ.

Nếu như trước đây, thuốc lá nhập lậu được chia nhỏ, trà trộn, cất giấu trong hành lý hoặc trong hàng hóa khác thì nay các đối tượng buôn lậu tinh vi hơn, cất giấu trong cabin, mui, gầm, bình xăng xe, bố trí người theo dõi trước trụ sở cơ quan của lực lượng chống buôn lậu, thuê người dò đường trước khi vận chuyển.

Ông Hoàng Văn Trực, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát kinh tế - Bộ Công an cho biết, lợi nhuận thu được từ vận chuyển, buôn bán kinh doanh thuốc lá lậu ở Việt Nam rất cao, chỉ sau buôn lậu ma túy. Do vậy, đối tượng buôn lậu tranh thủ triệt để, lợi dụng sơ hở các chính sách pháp luật, các lực lượng chức năng… để buôn lậu. Các đối tượng tìm mọi phương thức thủ đoạn tinh vi, đầu tư trang thiết bị hiện đại để đối phó. Để bắt được các đối tượng này rất khó, có những chuyên án mất 6 tháng vẫn chưa thành công.

Theo thông tin từ Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh An Giang, người tham gia vận chuyển thuốc lá lậu đa phần là cư dân biên giới, rất thông thạo địa bàn. Dưới sự điều hành của một số “đầu nậu” giấu mặt, bằng các phương tiện ghe máy, xuồng… vận chuyển nhỏ lẻ nhiều lần từ biên giới phía Campuchia qua các cánh gà, đường mòn khu vực cửa khẩu hoặc đồng ruộng… xâm nhập vào thị trường nội địa. Khi bị kiểm tra, họ lôi kéo nhiều phụ nữ, trẻ em giật lại hàng, có trường hợp còn đốt nhà để tẩu tán thuốc lá lậu.

Cùng quan điểm, Chi cục QLTT tỉnh Kiên Giang thông tin gần đây trung bình mỗi ngày có khoảng 25.000 - 30.000 gói thuốc lá lậu được vận chuyển vào Việt Nam qua khu vực này. Các đối tượng tập kết bên kia biên giới sau đó bốc lên các xe máy có phân khối lớn, rồi cử người quan sát, cảnh giới. Nếu trên đường vận chuyển phát hiện có lực lượng chức năng, các đối tượng quay đầu xe ngược lại biên giới Campuchia hoặc lẩn trốn vào khu dân cư.

Giải pháp nào để chống buôn lậu hiệu quả

Cũng tại buổi tọa đàm này, nhiều giải pháp đã được đưa ra nhằm tăng cường hiệu quả công tác chống buôn lậu. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm chỉ đạo các Bộ: Quốc phòng, Công an, Tài chính, Công thương tăng cường hơn nữa các hoạt động kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá; thực hiện các chuyên án lớn, bắt giữ các cá nhân, triệt phá các đường dây, ổ nhóm vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu. Các địa phương trong cả nước đồng loạt triển khai Chỉ thị 30 và quyết liệt hơn. Chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn kiên quyết đấu tranh, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu; địa bàn nào để xảy ra tình trạng buôn bán thuốc lá nhập lậu thì chính quyền địa phương nơi đó phải chịu trách nhiệm.

Bao giờ thuốc lá lậu mới được xử lý triệt để

Theo ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, cần truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vận chuyển kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên thay vì 1.500 bao như quy định hiện nay để tăng tính răn đe đối với kẻ buôn lậu.

Đồng tình với kiến nghị này, ông Hoàng Văn Trực cho biết, đây là cơ sở tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan điều tra và là cơ sở pháp lý để điều tra, khởi tố, xử lý các vụ buôn lậu thuốc lá. Để chống buôn lậu thuốc lá đạt hiệu quả xử lý kỷ luật luân chuyển cán bộ ở các địa phương (trong lực lượng có chức năng chống buôn lậu) có hành vi bao che, tiếp tay cho buôn lậu.

Ông Cao Văn Năm, Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh Tây Ninh cũng khẳng định: Với số lượng trên dưới 1.000 bao thì QLTT chỉ xử lý hành chính, như vậy chẳng khác nào “bắt cóc bỏ đĩa”. Chỉ có xử lý hình sự thì các đối tượng buôn lậu mới sợ.

“Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam sẽ phối hợp và hỗ trợ kinh phí cho các lực lượng chức năng trong công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá theo Thông tư 19/2015 của Bộ Tài chính và các cơ chế hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật”, ông Cường nhấn mạnh.

Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Y tế nghiên cứu cơ chế tài chính cho phép trích khoảng 50% quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá cho công tác phòng, chống thuốc lá nhập lậu. Các đơn vị sản xuất, nhập khẩu thuốc lá phải đóng quỹ với mức 1% từ năm 2013, năm 2016 tăng lên 1,5%, 2% từ năm 2019 (tính trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của bao thuốc). Hiện tại, mỗi năm quỹ có khoảng 300 - 500 tỉ đồng nhưng chưa được sử dụng cho hoạt động chống buôn lậu thuốc lá.

Ngày 24/3/2015, Bộ trưởng Bộ Công thương đã ban hành Chỉ thị số 04/CT-BCT chỉ đạo lực lượng QLTT tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 30/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ; cán bộ, công chức QLTT phải gương mẫu trong việc không sử dụng thuốc lá điếu nhập lậu, không tiếp tay cho các hành vi kinh doanh thuốc lá nhập lậu và các hành vi vi phạm pháp luật khác; đến hết quý III/2015, tại các tuyến và địa bàn trọng điểm phải có sự chuyển biến rõ rệt trong công tác chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu.

Theo thống kê, kết quả bắt giữ thuốc lá lậu của các Bộ, ngành, địa phương trọng điểm và lực lượng chức năng từ 30/9/2014 đến 3/2/2015 khoảng 4 triệu bao các loại, cả năm 2014 là 9,4 triệu bao.

Trần Đắc