Lực lượng kiểm tra của tỉnh Quảng Ngãi phá hủy các điểm khai thác vàng trái phép ở huyện Tây Trà. Ảnh: NP

Phước Sơn là huyện vùng cao của tỉnh Quảng Nam, giáp ranh với tỉnh Kon Tum, được mệnh danh là “thánh địa vàng” với những cánh rừng tự nhiên trải dài, dưới lòng đất có quặng vàng tích tụ từ hàng trăm năm nay. Vì giấc mộng nhanh chóng đổi đời, nhiều doanh nghiệp (DN), cá nhân đã lợi dụng sơ hở, đưa nhân lực và phương tiện xâm nhập vào rừng đào đãi vàng trái phép, làm nhiều ngọn đồi bị đào xới tan hoang, nhiều cánh rừng cây cổ thụ bị đốn hạ không thương tiếc. Hóa chất phục vụ cho việc tinh quặng vàng thải ra các con sông, suối chảy về vùng hạ lưu đục ngầu...

Việc quản lý hoạt động khai thác vàng ở đây rất khó khăn, phức tạp. Huyện chỉ có thể quản lý các DN đã được cấp phép thăm dò hoặc khai khoáng, còn nạn khai thác trái phép theo kiểu nhỏ lẻ, lén lút rất khó kiểm soát.

Ông Nguyễn Đức Toàn, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện Phước Sơn cho biết, lực lượng chức năng của huyện tổ chức truy quét với tần suất 4 lần/năm. Tuy nhiên, do đường đi lại trắc trở, quân số mỏng, khi phát hiện có lực lượng truy quét, đối tượng khai thác trái phép liền đưa phương tiện ẩn nấp trong rừng sâu hoặc qua địa phương khác ở gần đó chờ khi rút quân về là tiếp tục khai thác.

Mới đây lực lượng Cảnh sát Môi trường (CSMT) Công an tỉnh Quảng Nam đã lội bộ hơn 3 giờ đồng hồ cắt rừng xuyên đêm để vào tận điểm khai thác vàng trái phép tại bãi 38 thuộc xã Phước Hòa (Phước Sơn). 

“Các điểm khai thác vàng trái phép có đặc điểm là hầm vàng làm rất tạm bợ, không đảm bảo an toàn. Do đó, nhằm phòng, chống nguy cơ sập hầm, đe dọa tính mạng của các đối tượng trong mùa mưa lũ sắp đến, lực lượng CSMT Công an tỉnh Quảng Nam đã và sẽ tiếp tục tổ chức các đợt truy quét vàng tặc tại các điểm nóng về khai thác trái phép trên địa bàn tỉnh”, Trung tá Hồ Song Ân, Trưởng phòng CSMT Công an tỉnh Quảng Nam cho biết.

Tại xã Tam Lãnh (huyện Phú Ninh, Quảng Nam), từ khi Cty Vàng Bồng Miêu ngừng hoạt động đến nay đã hơn 3 năm, khu vực Đồi Sim, Thác trắng là bãi vàng cũ của Cty trở thành “điểm nóng” về khai thác vàng trái phép. Không chỉ lực lượng khai thác vàng tứ xứ đổ về, mà còn có hàng trăm công nhân của DN này trở thành vàng tặc, vì họ thông suốt địa bàn, phương thức hoạt động để kiếm thu nhập trong lúc bị thất nghiệp.

Theo thống kê, trung bình mỗi ngày có khoảng từ 80 - 100 người đến khu vực mỏ vàng Bồng Miêu khai thác trái phép, thu nhập trung bình từ 500 ngàn đồng đến 1 triệu đồng/ngày.

Ở Quảng Nam, năm nào cũng xảy ra tai nạn chết người vì khai thác vàng trái phép. Vụ việc nổi cộm nhất là vào ngày 12/4/2016, 4 phu vàng đã bỏ mạng vì ngạt khí do nổ mìn trong hầm vàng tại thôn Dung (thị trấn Thanh Mỹ, huyện Nam Giang). Trong đó, có 3 anh em trong một gia đình tử vong.

Tây Trà (Quảng Ngãi) là địa phương có nhiều điểm khai thác vàng trái phép hoạt động, nhất là khu vực xã Trà Thanh, Trà Khê và Trà Quân. Cảnh náo nhiệt đào đãi vàng trái phép diễn ra công khai hàng ngày với phương tiện máy đào, múc hoạt động hết công suất, móc sâu vào lòng sông, suối...

Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng huyện đã tổ chức trên 6 đợt truy quét, lập biên bản xử phạt hành chính, tạm giữ phương tiện, san lấp hàng chục hầm khai thác trái phép. Vừa qua, huyện đưa lực lượng “đột kích” khu vực khai thác đào đãi vàng trái phép tại đồi Khung thuộc địa phận thôn Đông (Trà Khê), lập biên bản vi phạm, đập máy móc, đốt lán trại và bắt giữ nhiều đối tượng đào đãi vàng trái phép.

Vì “ma lực” của vàng, hiện nay tình trạng khai thác vàng trái phép trên địa bàn huyện Tây Trà vẫn tái diễn phức tạp và có chiều hướng gia tăng về số lượng lẫn quy mô khai thác. Chỉ trong thời gian ngắn, người dân sở tại đi rừng đã phát hiện nhiều đường hầm vàng mới được đào bới.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Ngọc Căng đã chỉ đạo UBND huyện Tây Trà khẩn trương báo cáo tình hình khai thác vàng sa khoáng trái phép trên địa bàn huyện hiện nay, đặc biệt là công tác quản lý địa bàn sau khi các cơ quan chức năng của tỉnh đã phá hủy các hầm khai thác vàng trái phép tại huyện và bàn giao hiện trường cho địa phương quản lý.

Miền Trung đang chuẩn bị bước vào mùa mưa lũ, các ngành chức năng cần có giải pháp hữu hiệu để xử lý triệt để tình trạng khai thác vàng trái phép, tránh những tổn thất không đáng có, nhất là về tính mạng con người.

Ngọc Phó