Những phương tiện khai thác, chế biến vàng trái phép như thế này (máy xúc, giàn tuyển) hiện đã không còn hiện diện trên các cánh đồng huyện Ngân Sơn.

>>Khổ vì vàng!

Báo Thanh tra có bài: “Ngân Sơn: Khổ vì vàng” phản ánh vào khoảng nửa cuối năm 2011 và những tháng đầu năm 2012, nạn “vàng tặc” bùng phát dữ dội ở hầu hết các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Ngân Sơn. Cán bộ chủ chốt cấp huyện, cấp xã mất ăn mất ngủ. Hàng chục đầu máy, giàn sàng tuyển trị giá hàng chục tỷ đồng bị thu giữ. Các ban, ngành chức năng, đặc biệt là các cơ quan nội chính và lãnh đạo cấp huyện, tỉnh hàng chục lần phải “ngồi với nhau” xung quanh việc áp dụng các biện pháp tịch thu, xử lý người và tang vật vi phạm… Tuy nhiên, đó là câu chuyện của những tháng trước đây.

Trở lại Ngân Sơn trong những ngày gần đây, tình trạng khai thác, sơ chế khoáng sản (đặc biệt là vàng) trái phép cơ bản đã được ngăn chặn. Những “điểm nóng” như Bản Lìm, Bản Giang (xã Thuần Mang), Nà Kịt, Ma Nòn (xã Thượng Quan)… một phần ruộng nương đã được hoàn thổ; tình trạng ngang nhiên phá bỏ lúa màu, rồi tổ chức đào bới, thu gom đất đá lẫn quặng thô, vàng cám đã không còn xuất hiện. Các loại máy xúc và thiết bị phục vụ khai thác đã được di chuyển khỏi địa bàn. Trên các tuyến đường liên thôn, liên xã, thỉnh thoảng vẫn gặp một vài giàn tuyển, một công cụ phục vụ đắc lực cho việc khai thác, sơ chế khoáng sản trái phép nằm vương vãi phơi sương phơi nắng, không ít chiếc đã han gỉ, cho thấy hoạt động khai thác đã ngừng nghỉ trong nhiều ngày.

Ông Hoàng Văn Ngự, Trưởng phòng Tài nguyên -  Môi trường huyện Ngân Sơn chia sẻ: “Đợt “truy quét” lần này có quy mô và tính quyết liệt cao hơn rất nhiều. Trước hết, từ ban chỉ đạo cấp huyện, cấp xã đến mỗi thành viên được lựa chọn trong các tổ công tác, đều là những người bảo đảm tuyệt đối tin tưởng, có cơ chế kiểm tra giám sát và tự giám sát lẫn nhau. Mọi hành động, thông tin không được phép rò rỉ, mọi dấu hiệu bao che, buông lỏng đều được kiểm soát. Nhờ vậy, đến nay, sau 4 tháng ra quân, cả 4 tổ công tác liên ngành với 28 thành viên vẫn kiên nhẫn “nằm lỳ”, bám địa bàn. Qua theo dõi và thống kê, tất cả các chủ máy xúc có đăng ký tại địa bàn đều tự giác ký cam kết không đưa phương tiện tham gia khai thác khoáng sản trái phép; còn lại không ký cam kết, đều bị buộc đưa phương tiện ra khỏi địa bàn…”.

“Nhìn đi” thì vậy, nhưng “nhìn lại”, xung quanh việc khai thác, sơ chế, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép (đặc biệt là vàng”) ở Ngân Sơn, vẫn còn không ít chuyện xót lòng. Nguồn nước bị ô nhiễm, hàng trăm ha ruộng nương, bờ bãi, sông suối bị đào bới, xáo trộn, vùi lấp, rửa trôi. Việc hoàn thổ các diện tích đất có thể sản xuất, trong đó không ít cánh đồng từng được coi là “bờ xôi ruộng mật” diễn ra rất chậm chạp. Thậm chí, có chỗ vẫn chưa có một động thái nào nhằm trả lại khả năng canh tác, dù chỉ một phần. Đa số những nơi đã từng bị đào bới, đều rơi vào tình cảnh hoang hoá, thậm chí, cỏ cũng không thể mọc. Không ít nhà do hám lợi trước mắt đã “bán mặt ruộng” cho các chủ khai thác, nay ruộng vườn thành ao, chuôm hoặc chí ít cũng bị bóc đi tầng đất canh tác không thể hồi phục.

Một thực trạng đáng lo ngại khác là, không ít thanh niên, trung niên, sau khi làm thuê cho các chủ khai thác, đào đãi vàng nay sa vào nghiện ngập, rượu chè, cờ bạc, thậm chí theo các tay “anh chị” mới du nhập vào các “bưởng vàng”, gây ra không ít cảnh cha mất con, anh em mất nhau, vợ mất chồng…

Thế mới biết, việc ngăn ngừa, chấm dứt tình trạng khai thác, sơ chế, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản (đặc biệt là vàng) trái phép ở Bắc Kạn nói chung, Ngân Sơn nói riêng đã khó, nhưng việc chống tái diễn và khắc phục hậu quả nhiều mặt do những hành vi vi phạm pháp luật này để lại còn khó hơn nhiều, đòi hỏi một sự kiên trì, nỗ lực, cố gắng lâu dài của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến huyện, xã và mỗi người dân.

 
Thái Bình