Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại lễ phát động. Ảnh: TM

Ngày 10/12, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với UBND TP Hà Nội tổ chức lễ phát động Tháng Hành động quốc gia về dân số và kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam (26/12) năm 2024 với chủ đề “Nâng cao chất lượng dân số để đất nước phồn vinh, gia đình hạnh phúc”.

Phát biểu tại lễ phát động, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, năm 2024 là năm thứ năm thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030. Mặc dù đạt được nhiều thành tựu nhưng công tác dân số hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và sự phát triển bền vững của Việt Nam trong hiện tại và tương lai.

Theo đó, việc duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc chưa thật sự bền vững, xuất hiện xu thế mức sinh xuống thấp (năm 2023 ước tính là 1,96 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử và dự báo tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo).

Tốc độ gia tăng nhanh tỷ số giới tính khi sinh đã được khống chế, nhưng vẫn ở mức cao và chưa có dấu hiệu giảm (năm 2023 là 112 bé trai/100 bé gái). Tốc độ già hóa dân số nhanh và sẽ sớm bước qua thời kỳ dân số vàng; tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết, mang thai và sinh con ở người chưa thành niên, tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống cần phải được cải thiện nhiều hơn...

Trong khi đó, tổ chức bộ máy làm công tác dân số chưa ổn định, thiếu thống nhất giữa các tỉnh, thành phố, nguồn lực đầu tư cho công tác dân số chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ được giao.

“Mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức nhưng dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước, các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương; sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả giữa các ban, ngành, đoàn thể; sự hưởng ứng tích cực từ mọi tầng lớp Nhân dân cùng sự quyết tâm, nỗ lực không ngừng của đội ngũ làm công tác dân số ở các cấp; nhiều bộ, ngành, địa phương đã chủ động, tích cực triển khai các hoạt động phù hợp với tình hình thực tế. Nhờ đó, công tác dân số năm 2024 đã được thực hiện quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở với nhiều giải pháp hiệu quả”, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.

Diễu hành hưởng ứng Tháng Hành động quốc gia về dân số và kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam 26/12. Ảnh: TM

Tại lễ phát động, ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ dân số Liên hợp quốc  (UNFPA) chúc mừng Chính phủ Việt Nam vì những nỗ lực không ngừng trong việc giải quyết bất bình đẳng và giảm bớt chênh lệch về tình trạng kinh tế - xã hội giữa các vùng miền và các nhóm dân cư. 

Theo ông Matt Jackson, với dân số vượt 100 triệu người hiện Việt Nam trở thành quốc gia đông dân thứ 15 trên thế giới. Các kết quả từ nghiên cứu của Tổng cục Thống kê phối hợp cùng UNFPA cho thấy Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn "dân số vàng", có nghĩa là mỗi người phụ thuộc được hỗ trợ bởi hai người trong độ tuổi lao động.

Tuy nhiên, ông Matt Jackson cho rằng, dân số Việt Nam đã bắt đầu già hóa từ năm 2011 và đang già hóa với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các quốc gia khác. Dự báo, Việt Nam sẽ trở thành một quốc gia có dân số già vào năm 2036 và là xã hội siêu già vào năm 2049. Sự chuyển đổi từ một xã hội trẻ thành một xã hội già có nhiều tác động sâu rộng và chúng ta cần bắt đầu chuẩn bị cho những thay đổi dân số này ngay từ bây giờ. Các giải pháp bao gồm tăng năng suất lao động kết hợp với các chính sách tạo việc làm bền vững, cũng như tăng tỷ lệ tham gia lao động, đặc biệt là đối với dân số cao tuổi, hỗ trợ phụ nữ duy trì tham gia thị trường lao động và đầu tư vào y tế và giáo dục.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, bước sang năm 2025 và những năm sắp tới, chúng ta tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức hơn nữa, nhiều chỉ tiêu có nguy cơ khó đạt.

Để thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ, chỉ tiêu kế hoạch được giao, tại sự kiện này, Bộ Y tế kêu gọi toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác dân số tiếp tục đoàn kết, tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc tham mưu với các cấp ủy Đảng, chính quyền; phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể và động viên mọi tầng lớp Nhân dân thực hiện hiệu quả chủ trương, chính sách về công tác dân số.

Thông qua lễ phát động, lãnh đạo Bộ Y tế, đại diện UNFPA tại Việt Nam và các chuyên gia mong muốn các cấp chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, từng gia đình và toàn xã hội nâng cao nhận thức và đề cao trách nhiệm về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác dân số.

Đồng thời, thúc đẩy sự tham gia, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các cấp, ngành và toàn dân, cũng như sự hỗ trợ của quốc tế, vì mục tiêu sức khỏe, hạnh phúc của người dân và sự phát triển bền vững của đất nước.