(Thanh tra) - Đó là nhấn mạnh của chủ nhiệm đề tài tại đề tài khoa học cấp bộ “Hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra” do ThS Văn Tiến Mai, Phó Cục trưởng Cục XIV làm chủ nhiệm được Hội đồng Khoa học Thanh tra Chính phủ tổ chức hội nghị nghiệm thu cơ sở vào chiều 25/9.
Kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra thực hiện chưa thường xuyên
ThS Văn Tiến Mai nhấn mạnh: Xây dựng, hướng dẫn, thực hiện kế hoạch thanh tra và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra có vai trò ý và nghĩa quan trọng đối với hoạt động của cơ quan thanh tra hằng năm.
Việc xây dựng kế hoạch thanh tra sẽ bảo đảm sự chủ động trong hoạt động của các cơ quan thanh tra; tránh chồng chéo trong hoạt động thanh tra với các hoạt động kiểm toán, kiểm tra và trong thanh tra của cơ quan nhà nước và do vậy công tác này mang tính quyết định tới chất lượng, kết quả hoạt thanh tra.
“Xây dựng, hướng dẫn, thực hiện kế hoạch thanh tra và kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra còn có ý nghĩa kiểm soát lại chính hoạt động của các cơ quan thanh tra, có tính chất kiểm soát quyền lực trong hệ thống cơ quan thanh tra (cấp trên, cấp dưới), giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra sai phạm, tiêu cực trong công tác thanh tra và phòng ngừa việc gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp” – theo ThS Văn Tiến Mai.
Luật Thanh tra năm 2025 được ban hành nhằm bảo đảm tổ chức và hoạt động của của các cơ quan thanh tra phù hợp việc sát nhập và đổi mới cấp hành chính, song về cơ bản chưa có điều kiện tổng kết đánh giá công tác hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra, cho nên trên thực tế vẫn còn những tồn tại hạn chế trong công tác này.
Theo đó, một số đơn vị thực hiện việc ban hành kế hoạch thanh tra chưa đúng quy trình; hoạt động kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra của các cơ quan thanh tra cấp dưới thực hiện chưa thường xuyên.
Một số đơn vị triển khai kế hoạch thanh tra còn chậm, còn có cuộc thanh tra thực hiện chưa đúng tiến độ theo kế hoạch thanh tra; tiến hành thanh tra ngoài phạm vi hoặc thiếu nội dung thanh tra đề ra trong kế hoạch tiến hành thanh tra; một số kết luận thanh tra chưa làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm để kiến nghị xử lý.
Việc phát hiện những sơ hở, bất cập và kiến nghị hoàn thiện về cơ chế chính sách, cơ chế quản lý trên các lĩnh vực qua thanh tra còn hạn chế; kiến nghị chưa rõ ràng gây mất nhiều thời gian cho việc khắc phục, không đáp ứng được tính kịp thời của cuộc thanh tra.
Ông cũng cho biết thêm, kế hoạch thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp, nguyên nhân có việc hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra chưa tốt, chưa thường xuyên. Các cơ quan thanh tra, cơ quan quản lý chưa quan tâm đến việc hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra hàng năm, thực tế rất ít cơ quan thanh tra cấp trên thực hiện việc kiểm tra các cơ quan thanh tra cấp dưới về việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra hàng năm.
Luật Thanh tra năm 2022 và năm 2025 có nhiều điểm mới về xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra. Theo ông Mai, nếu trước kia việc lập kế hoạch còn mang tính riêng rẽ, độc lập thì nay kế hoạch thanh tra được tập trung về một đầu mối.
Bên cạnh đó, việc xử lý chồng chéo từ khâu lập kế hoạch, xử lý chồng chéo trong quá trình tiến hành hoạt động thanh tra, xử lý chồng chéo giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán nhà nước thông qua việc tăng cường phối hợp hoạt động, trao đổi thông tin từ khâu lập kế hoạch thanh tra, kế hoạch kiểm toán đến quá trình tiến hành hoạt động thanh tra, kiểm toán…
ThS Văn Tiến Mai khẳng định: Đề tài sẽ góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng hướng dẫn xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra công tác này hiện nay và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực của hoạt động thanh tra trong thời gian tới.
Cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao kiểm tra xây dựng kế hoạch thanh tra
Đề tài gồm 3 chương: Chương 1, cơ sở lý luận về hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra.
Chương 2, thực trạng hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra.
Tại chương này, đè tài tập trung làm rõ thực trạng hệ thống quy định pháp luật hiện hành về hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra; đánh giá những mặt được và chưa được trong thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật hiện hành về hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra, từ đó tìm ra nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong công tác này để làm cơ sở đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện công tác này trong thời gian tới.
Chương 3, quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng việc hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra.
Theo ông Mai, trong giai đoạn hiện nay, công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra nói chung, công tác hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra nói riêng của các cơ quan thanh tra nhà nước chịu ảnh hưởng từ nhiều phương diện, cả về phương diện pháp lý, tổ chức bộ máy, yêu cầu quản lý nhà nước và xu thế chuyển đổi số.
Do đó, để nâng cao chất lượng công tác hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp trong đó quan trọng, nhất là hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện tốt quy định của pháp luật.
Quá trình hoàn thiện và tổ chức thực hiện pháp luật về hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra gắn liền với tăng cường quản lý nhà nước trong hoạt động thanh tra, tăng cường tính độc lập tương đối, hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, mô hình thanh tra 2 cấp và tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm soát quyền lực nhà nước theo quy định.
Tại hội nghị nghiệm thu, Hội đồng nghiệm thu cơ sở đánh giá cao kết quả nghiên cứu đề tài; đồng thời khẳng định đề tài có tính cấp thiết, bởi trong quá trình thực hiện Luật Thanh tra 2022 và hiện nay là Luật Thanh tra 2025 đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra; đảm bảo các cuộc thanh tra đúng trọng tâm.
Các giải pháp đề xuất là có tính đồng bộ, có tính cụ thể, khả thi, có giá trị tham khảo cho hoạt động xây dựng thể chế, công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành.
Tuy nhiên, Hội đồng đề nghị chủ nhiệm đề tài bổ sung thêm một số quy định của Luật Thanh tra 2025 ở nhiều góc độ khác nhau: như thẩm quyền, trách nhiệm ban hành kế hoạch thanh tra của Chánh Thanh tra, các cơ quan thanh tra trong xây dựng kế hoạch thanh tra; đồng thời, xác định trong kế hoạch thanh tra phải có đối tượng thanh tra.
Nghiên cứu, bổ sung thêm các giải pháp tăng cường tính chịu trách nhiệm trong việc để xẩy ra những vi phạm, hạn chế, thiếu sót trong xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra.
