Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ. Ảnh: Minh Nguyệt

Phóng viên Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với TS. Trần Đăng Vinh, Thanh tra viên cao cấp, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, Thủ trưởng đơn vị được giao chủ trì xây dựng Nghị định, xung quanh các nội dung cốt lõi và tác động chính sách của văn bản này.

+PV: Có ý kiến cho rằng hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành thời gian qua còn gây phiền hà cho doanh nghiệp. Nghị định số 217/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành liệu có giải quyết triệt để vấn đề đó không, thưa ông?

-TS. Trần Đăng Vinh: Đây là một trong những vấn đề mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và người dân đặc biệt quan tâm trong thời gian qua. Thực tế, tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán vẫn còn xảy ra ở một số nơi. Điều này dẫn đến việc cùng một doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, nhưng phải tiếp nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra trong cùng một khoảng thời gian, gây tốn kém thời gian, chi phí và ít nhiều cũng có tác động và ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của doanh nghiệp.

Xuất phát từ thực trạng đó, một trong những mục tiêu trọng tâm khi xây dựng Nghị định lần này là khắc phục bằng được tình trạng chồng chéo, trùng lặp, đồng thời giảm thiểu tối đa những phiền hà, cản trở không cần thiết đối với tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra, kiểm tra.

Cụ thể, Nghị định đã thiết kế nhiều quy định mới theo hướng:

Quy định rõ ràng về nguyên tắc không chồng chéo, trùng lặp giữa kiểm tra chuyên ngành với hoạt động thanh tra, kiểm toán nhà nước và kiểm tra chuyên ngành của cơ quan khác (Điều 4).

Thiết lập trách nhiệm trong phối hợp, trao đổi thông tin giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan thanh tra để xử lý chồng chéo, tránh trùng lặp trong hoạt động kiểm tra với hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm tra chuyên ngành của các cơ quan khác (Điều 7).

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, ưu tiên việc tiến hành kiểm tra trực tuyến, từ xa dựa trên dữ liệu điện tử, nhằm giảm thiểu việc tiếp xúc trực tiếp, hạn chế can thiệp hành chính không cần thiết và tiết kiệm thời gian, chi phí, nguồn lực; bảo đảm hoạt động kiểm tra được thực hiện kịp thời, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước (khoản 5 Điều 4 và khoản 4 Điều 15).

Một vấn đề mới, tiến bộ và quan trọng nữa là Nghị định quy định rõ việc miễn kiểm tra thực tế đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chấp hành tốt pháp luật, thể hiện tinh thần hậu kiểm có chọn lọc, lấy tuân thủ pháp luật làm trung tâm (khoản 6 Điều 4).

Bên cạnh đó, Nghị định quy định rõ thẩm quyền, trình tự, thủ tục, trách nhiệm của từng chủ thể trong hoạt động kiểm tra, bảo đảm minh bạch, tránh tùy tiện, lạm dụng trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành.

Với các quy định như vậy, tôi tin rằng, việc ban hành Nghị định cũng như việc tổ chức thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, sẽ góp phần giải quyết căn cơ, triệt để tình trạng thanh - kiểm tra chồng chéo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước nhưng vẫn tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, minh bạch, công bằng cho người dân và doanh nghiệp.

+PV: Thưa ông, Nghị định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành vừa được ban hành sẽ có tác động như thế nào đối với công tác quản lý Nhà nước và hoạt động kiểm tra chuyên ngành trên thực tế?

-TS. Trần Đăng Vinh: Theo quan điểm của chúng tôi, Nghị định sẽ có tác động sâu rộng và tích cực đối với công tác quản lý Nhà nước và hoạt động kiểm tra chuyên ngành.

Trước hết, Nghị định đã cụ thể hóa và làm rõ khung pháp lý đối với hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Điều này có nghĩa là các cơ quan quản lý Nhà nước, từ các bộ, cơ quan ngang bộ cho đến các cơ quan chính quyền địa phương đều có cơ sở pháp lý để thực hiện công tác kiểm tra chuyên ngành trong phạm vi quản lý Nhà nước, theo một quy trình đồng bộ, minh bạch và rõ ràng. Việc này không chỉ giúp tăng cường hiệu lực của công tác kiểm tra chuyên ngành mà còn tạo điều kiện để xử lý vi phạm một cách nhanh chóng, hiệu lực, hiệu quả.

Nghị định là bước đi quan trọng để hoàn thiện thể chế pháp luật về kiểm tra chuyên ngành. Khi quy định rõ ràng các thẩm quyền, trình tự, trách nhiệm của từng chủ thể trong công tác kiểm tra, sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giám sát nhà nước, đảm bảo rằng việc xử lý các vi phạm diễn ra đúng quy định, tránh tình trạng tùy tiện hay lạm dụng quyền lực. Điều này cũng tạo điều kiện cho việc liên kết, phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, từ đó giúp công tác quản lý Nhà nước trở nên tổng thể và chặt chẽ hơn.

+PV: Thế còn những tác động của các quy định này đối với người dân, doanh nghiệp và môi trường kinh doanh ra sao, thưa ông?

-TS. Trần Đăng Vinh: Với những quy định mới được xây dựng trong Nghị định - như việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành - chúng ta sẽ tạo lập cơ sở pháp lý cho sự đổi mới, tạo điều kiện thuận lợi, giảm thiểu sự phiền hà cho doanh nghiệp và cá nhân. Đồng thời, hoạt động kiểm tra sẽ hướng tới mục tiêu lấy tuân thủ pháp luật làm trung tâm, từ đó tạo dựng niềm tin của người dân và doanh nghiệp, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư, đây chính là mục tiêu của Nghị định này.

Qua thực tiễn triển khai, các cơ quan kiểm tra chuyên ngành sẽ có cơ sở để đề ra những giải pháp khắc phục các hạn chế, tồn tại trong công tác quản lý Nhà nước. Từ đó, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng dịch vụ công, góp phần tạo ra một nền quản trị Nhà nước hiện đại, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Có thể nói, Nghị định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành là một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế về quản lý Nhà nước nói chung và kiểm tra chuyên ngành nói riêng. Với cách tiếp cận hiện đại, đồng bộ, đặt người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, Nghị định kỳ vọng sẽ mang lại những chuyển biến tích cực trong thực hiện pháp luật của cơ quan quản lý Nhà nước cũng như kiểm soát việc chấp hành pháp luật của tổ chức, cá nhân và góp phần cải thiện môi trường kinh doanh lành mạnh, hiệu quả trong thời gian tới.

+PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!