Công tác xây dựng thể chế của Thanh tra Chính phủ trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt nhiều kết quả quan trọng. Ảnh: PV

Ý nghĩa then chốt của Nghị định hướng dẫn

Nghị quyết 197 được ban hành kịp thời, thể hiện quyết sách của Quốc hội về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết đã đưa ra những cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội chưa từng có tiền lệ.

Đó không chỉ là khoản chi 0,5% tổng chi ngân sách Nhà nước hằng năm cho công tác xây dựng pháp luật, hay việc thành lập Quỹ Hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật, mà còn là các cơ chế về khoán chi, mức chi, cùng chế độ, chính sách đặc biệt khuyến khích đối với đội ngũ cán bộ, công chức tại một số cơ quan, đơn vị ở Trung ương và địa phương trực tiếp, thường xuyên làm công tác tham mưu, nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Ảnh: Hoàng Minh

Tuy nhiên, để những chủ trương lớn này thực sự đi vào cuộc sống, việc sớm ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết 197 là vô cùng cần thiết. Như TS. Nguyễn Thị Thu Nga, Trường Cán bộ Thanh tra (Thanh tra Chính phủ) nhận định: “Nghị quyết số 197/2025/QH15 là một bước tiến quan trọng trong công cuộc cải cách thể chế. Tuy nhiên, các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá chỉ có thể phát huy hiệu quả tối đa khi được cụ thể hóa bằng những quy định rõ ràng, phù hợp và khả thi trong Nghị định hướng dẫn thi hành”.

Nghị định sẽ đóng vai trò chuyển hóa các định hướng lớn thành các quy định pháp luật cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu và dễ áp dụng, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Hơn nữa, văn bản này sẽ giúp các cơ quan, tổ chức và cá nhân có cái nhìn thống nhất về cách thức triển khai, tránh sự chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình thực thi. Từ đó nâng cao năng lực, hiệu quả của các cơ quan trong việc xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành pháp luật, tối ưu hóa nguồn lực.

Mở ra cơ hội lớn cho Thanh tra Chính phủ

Là cơ quan quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Thanh tra Chính phủ sẽ chịu tác động đa chiều và tích cực từ Nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết 197.

Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, chia sẻ: “Trong nhiều năm qua, công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật tại Thanh tra Chính phủ gặp không ít khó khăn về kinh phí và nguồn nhân lực, khiến nhiều đề án lớn phải kéo dài. Việc Nghị định hướng dẫn Nghị quyết 197 ra đời sẽ tháo gỡ điểm nghẽn này”.

Bên cạnh đó, Vụ trưởng Trần Đăng Vinh cũng nhấn mạnh rằng các cơ chế, chính sách đặc biệt về phát triển và ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số được quy định cụ thể tại Nghị định sẽ mở ra cơ hội lớn cho Thanh tra Chính phủ. Ngành sẽ có cơ sở để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào toàn bộ quy trình thanh tra, từ lập kế hoạch, thu thập thông tin, phân tích dữ liệu, đến quá trình tiến hành cuộc thanh tra, trong nhiều khâu cũng cần có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, nhất là trong thời gian tới, các cơ quan thanh tra áp dụng phương thức thanh tra trực tuyến, từ xa dựa trên dữ liệu điện tử cùng với phương thức trực tiếp như hiện nay theo quy định mới của Luật Thanh tra năm 2025.

Ảnh: Hoàng Minh

Mặt khác, ngay cả việc xây dựng báo cáo kết quả thanh tra, lấy ý kiến của các cơ quan chức năng, cơ quan chuyên môn hay việc giám sát hoạt động của đoàn thanh tra, ghi nhật ký đoàn thanh tra, thẩm định dự thảo kết luận thanh tra, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra cũng cần phải ứng dụng công nghệ thông tin. Việc số hóa sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, hiệu quả, giảm thiểu thời gian và chi phí cho các cuộc thanh tra.

“Việc ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết 197 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với công tác xây dựng pháp luật nói chung và của Thanh tra Chính phủ nói riêng. Nghị định này sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc để Thanh tra Chính phủ nâng cao hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế thanh tra, từ đó giúp hệ thống pháp luật về thanh tra ngày càng chặt chẽ, minh bạch hơn. Điều này góp phần quan trọng vào việc phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và củng cố niềm tin của Nhân dân”, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh khẳng định.

Tuy nhiên, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh cũng cho rằng, các cơ quan pháp chế phải nâng cao trách nhiệm trong công tác xây dựng pháp luật, làm sao phải xứng đáng với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, với nguồn lực đã được đầu tư, để bảo đảm xây dựng được hệ thống pháp luật đồng bộ, phù hợp, khả thi, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới và phát triển đất nước.

Có thể thấy, việc khẩn trương hoàn thiện và ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành là một bước đi chiến lược để hiện thực hóa những đột phá mà Nghị quyết 197/2025/QH15 mang lại. Qua đó, góp phần tạo lập một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.