"Được giúp đỡ người khác là tâm tôi thấy vui và thanh thản”, NSƯT Lê Thu chia sẻ. Ảnh: NVCC

NSƯT Lê Thu (tên thật là Đào Thị Đoan), sinh năm 1932 tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Bà là phu nhân của cố Thiếu tướng Cao Phòng - nguyên Phó Tổng cục Trưởng Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an (năm 2018, ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân).

“Có lương, tôi lại để dành giúp người nghèo”

Với lối nói chuyện gần gũi, NSƯT Lê Thu kể, năm 1948, bà làm thư ký đánh máy cho Tổng Giám đốc Nha Công an Trung ương Lê Giản (nay là Bộ Công an). Chính ông đã đổi tên cho bà thành Lê Thu. Cái tên này gắn với bà từ đó, cũng như gắn với loạt nhiệm vụ làm trinh sát ở nội thành Hà Nội.

Năm 1954, bà được biệt phái sang công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam, trở thành phát thanh viên của chương trình binh vận. Trong thời gian này, bà vinh dự được gặp Bác Hồ nhiều lần.

NSƯT Lê Thu chia sẻ, những việc làm từ thiện của bà ít nhiều ảnh hưởng từ những câu chuyện Bác Hồ kể, đặc biệt là phong trào “hũ gạo tiết kiệm” để dành mỗi bữa ăn một nắm gạo nhỏ giúp đỡ người nghèo do Bác phát động.

“Là phát thanh viên, nghệ sỹ đệm đàn, từ năm 1955, hàng năm, tôi cùng một số nghệ sỹ khác vào Phủ Chủ tịch biểu diễn và được gặp Bác 3 lần vào dịp tiếp các Đại sứ, ngày cuối năm và sinh nhật Bác. Có hôm Bác nói cất đàn đi, nghe Bác kể về hang Pác Bó.

Tôi là người Cao Bằng nhưng đi thoát ly khi còn trẻ. Lúc bấy giờ cũng chưa mấy người biết hang Pác Bó, nên sau này, khi nghỉ hưu tôi về Cao Bằng, thăm hang Pác Bó nơi Bác từng sống. Nhìn những mảnh gỗ ghép vào để Bác nằm nghỉ, mà hang thì lạnh lắm khi đó, tôi đã khóc vì thấy sự hy sinh của Bác cho dân tộc to lớn đến nhường nào”, NSƯT Lê Thu nhớ lại.

Lòng bà lại càng nặng trĩu khi nhìn những đứa trẻ chân trần, áo rách co ro trong tiết trời giá lạnh, rồi những ngôi nhà tranh vách đất, trường học cũ dựng bằng tre, rất khổ và khó khăn. Nhớ về Bác, nhớ “hũ gạo tiết kiệm” nên bà muốn làm điều gì đó giúp quê hương Cao Bằng.

Năm 2002, bà vận động những người trong gia đình gom tiền xây dựng được nhà văn hoá ở Cao Bằng. “Khi có lương, tôi lại để dành. Tôi cũng nói với 3 người con của mình “mỗi ngày cho mẹ 10 nghìn”, như vậy mỗi tháng tôi có một khoản có thể giúp được người nghèo”, bà Thu chia sẻ.

Bà cũng cho hay, gia đình bà có hai căn nhà. Khi bán nhà, phần lớn số vàng có được bà chia cho con, cháu, nhưng bà giữ lại 50 cây vàng (sau đổi thành tiền) gửi ngân hàng để hàng năm trích ra làm từ thiện.

“Tôi dặn các con mình, sau này tôi có về với tổ tiên, số tiền gửi ngân hàng này không được rút về mà tiếp tục gửi ngân hàng để giúp đỡ người nghèo. Những người con của tôi rất ủng hộ điều này và đã cùng tôi tham gia các chuyến đi từ thiện”.

Miệt mài đi làm từ thiện

Năm 2009, bà thành lập Chi hội tán trợ chữ thập đỏ Thăng Long, khởi đầu chỉ có 5 người, trong đó có 3 cán bộ công an đã nghỉ hưu từng công tác trong Nha Công an Trung ương trước đây. Đến nay, Chi hội đã có 30 người, họ là những doanh nhân, cán bộ đã nghỉ hưu...

Bà Lê Thu nói, Chi hội của bà là tự nguyện, mỗi người một năm có thể giúp được 1 người nghèo, hay có thể là 2-3 người, mỗi tháng sẽ hỗ trợ họ 200 nghìn đồng. Riêng gia đình bà thì nhận hỗ trợ thường xuyên cho 4 hộ nghèo trên địa bàn phường với mức 2,4 triệu đồng/năm. Với Hội chữ thập đỏ của quận, bà cũng hỗ trợ thêm 2-3 hộ.

Rồi mỗi dịp lễ, Tết, Chi hội tán trợ chữ thập đỏ Thăng Long lại vận động từ nhiều nguồn để tặng quà, tiền cho những gia đình có công với cách mạng, những người là thương binh, gia đình liệt sĩ, nạn nhân nhiễm chất độc da cam, các cựu chiến binh có hoàn cảnh khó khăn, các trẻ em khuyết tật mồ côi…

“Tết năm 2019, Chi hội tán trợ chữ thập đỏ Thăng Long vận động được 1 tỷ để làm từ thiện, tặng quà cho các gia đình ở các tỉnh biên giới. Năm nay, số tiền vận động được còn nhiều hơn”, bà Thu vui vẻ thông tin.

NSƯT Lê Thu trao tặng quà từ thiện. Ảnh: NVCC

Ngay cả khi thiên tai, lũ lụt xảy ra ở đâu đó trên khắp các vùng của cả nước, bà Lê Thu cũng vận động các doanh nghiệp, tổ chức ủng hộ đồng bào, chia sẻ những mất mát, đau thương.

Dẫn chứng, trước thiệt hại do bão số 3 xảy ra tại Mường Lát (Thanh Hoá) hồi tháng 8/2019, chỉ trong 2 ngày, Chi hội của bà đã vận động quyên góp được 100 triệu đồng. Ngay sau đó, một số thành viên của Chi hội đã trực tiếp từ Hà Nội vào để trao quà cho các gia đình bị thiệt hại, trong đó có gia đình của Trưởng công an xã hy sinh khi giúp dân ứng phó với mưa lũ.

Ngoài việc cùng Chi hội tán trợ chữ thập đỏ Thăng Long làm từ thiện, NSƯT Lê Thu còn ủng hộ xây cầu, cho 8 gia đình ở huyện Ứng Hoà (Hà Nội) vay vốn, mỗi hộ là 15 triệu đồng (không lấy lãi) để làm ăn.

Trong đó, nhiều người thoát nghèo, cũng có những người không trả lại được tiền vay cho bà Thu vì làm ăn thua lỗ. “Với những người không trả được tiền, tôi không trách móc gì, chỉ mong họ sớm ổn định cuộc sống mà thôi”, bà Thu nói.

“Đi làm từ thiện là tôi khoẻ ra”

Bà cũng kể, có người được cho vay vốn, khi thấy bà về đã mang tới biếu bà 20 quả trứng gà và bảo “bà cho con vay vốn, nuôi được gà, được cá. Do xa xôi mà mỗi lần đánh bắt được cá, con không mang ra biếu bà được, giờ bà về thì cho con biếu bà ít trứng gà. Bà nhận cho con mừng”.

“Tình cảm đó chân thật lắm. Nhưng tôi nói, “không phải bà chê đâu, bà gửi lại cho con bán để có thêm vốn, coi như bà nhận rồi, giờ bà cho lại con””.

Trong 10 năm hoạt động, bà Lê Thu dành trọn tiền lương hưu, vận động các nhà hảo tâm được tổng trị giá gần 20 tỷ đồng. Riêng gia đình của bà ủng hộ các hoạt động nhân đạo hơn 300 triệu đồng/năm.

Từ năm 2015 - 2017, bà đã quyên góp trên 3 tỷ đồng để trợ vốn, xây nhà giúp người nghèo, xây cầu, trường học... tại một số tỉnh.

Bà Thu còn xây dựng mô hình gian hàng từ thiện “Ai có điều kiện thì mang đến cho, còn ai khó khăn thì tới nhận” tại địa chỉ 19/52 Tô Ngọc Vân, quận Tây Hồ. Đây là nơi mà những người nghèo cảm thấy ấm lòng, vì ai khó khăn tìm đến cũng được nhận những món đồ gia dụng, thực phẩm...

“Tôi nghiệm, từ khi đi làm từ thiện là tôi khoẻ ra, chứ có thời gian tôi yếu lắm, làm sao sống nổi đến 80 tuổi, giờ đã 88 rồi. Cứ được giúp đỡ người khác là tâm tôi thấy vui và thanh thản”, NSƯT Lê Thu cười hiền hậu.

Mỗi chuyến đi tỉnh lại khiến các con bà lo lắng vì tuổi bà đã cao. “Có lúc tôi cũng buồn khi nghe các con nói “mẹ nên ở nhà vì giờ đã lớn tuổi, lại còn bị bệnh tim, cao huyết áp, trên đường đi có làm sao thì trở tay làm sao kịp”, nhưng nghĩ lại thấy các con nói cũng đúng”, bà Thu chia sẻ.

Để các con mình yên tâm hơn, bà cho hay, đợt tới sẽ bớt đi xa, thay vào đó bà vẫn làm kế hoạch, vận động từ thiện, nếu bà không đi được thì giao cho các thành viên khác đi hoặc mọi người sẽ trực tiếp về để nhận quà.

“Những việc tôi làm nhỏ bé thôi, không có gì lớn cả, giúp được ai, giúp được cái gì thì tôi làm. Giờ tôi chỉ mong có sức khỏe để tiếp tục giúp đỡ được nhiều hơn nữa những người còn khó khăn. Tôi cũng mong có thêm nhiều người đồng hành làm từ thiện để lan tỏa tình yêu thương đến mọi người”, NSƯT Lê Thu nhấn mạnh.

Bà Lê Thu vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất năm 1985; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng có công với nước năm 2005, Bằng khen vì đã có thành tích trong công tác từ thiện giai đoạn 2011-2015; Chủ tịch UBND TP Hà Nội tặng danh hiệu gương “Người tốt, việc tốt” (năm 2015 và năm 2018).

Ngoài ra, bà còn được nhận danh hiệu NSƯT năm 2012; Phụ nữ Thủ đô tiêu biểu năm 2018; được vinh danh là “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2019.

Hương Giang