Ảnh minh họa: Giữ gìn hạnh phúc là trách nhiệm của mọi thành viên trong gia đình

Theo chúng tôi, điều này có thể xuất phát chính từ nhận thức về trách nhiệm của bản thân mỗi thành viên trong gia đình, cách thức nhìn nhận khuyết điểm, lỗi của một trong hai người, có khi chỉ là sự khác nhau về quan điểm, về tính cách, hoặc có thể chỉ là chưa hiểu nhau. Vậy, làm thế nào để có thể đến gần nhau hơn, cùng nhau củng cố và gìn giữ hạnh phúc của chính chúng ta?

Trong cuộc sống, thông cảm, chia sẻ cùng nhau cả về công việc và tình cảm cũng như cách ứng xử với nhau bằng tình yêu thương, sự khoan dung là biện pháp tốt nhất để điều hòa mối quan hệ vợ chồng. Thông cảm và chia sẻ đúng lúc sẽ là động lực thúc đẩy quan hệ con người và tiến tới sự hòa hợp, qua đó hóa giải được những mâu thuẫn, bất hòa cũng như sự căng thẳng dẫn đến xung đột có thể xảy ra trong quan hệ vợ chồng và gia đình. Để hướng tới hạnh phúc hay nói cách khác, để có thể hòa hợp, chia sẻ và cảm thông cho nhau, giữ được không khí hài hòa ấm cúng trong gia đình, mỗi người chúng ta cần sự kiên nhẫn, lòng khoan dung dựa trên những nguyên tắc, chuẩn mực của chính các thành viên trong gia đình. Dưới đây là một số suy nghĩ, gợi ý để chúng ta gìn giữ gia đình tốt hơn:

Cuộc sống gia đình vô cùng quan trọng. Giữ được hạnh phúc gia đình sẽ là động lực giúp mỗi người chúng ta hoàn thiện chính bản thân và phát triển hơn nữa con đường công danh sự nghiệp. Gia đình hạnh phúc sẽ là chỗ dựa tinh thần cho cá nhân mỗi người, nhưng quan trọng hơn, sẽ là niềm tự hào của cha mẹ, họ hàng và là nơi nuôi dưỡng tốt nhất cho con cái mai sau.

Đặt khoan dung, độ lượng lên hàng đầu trong các mối quan hệ
Nói đến sự khoan dung, độ lượng là vấn đề không chỉ của riêng ai, trong gia đình, cả vợ và chồng không nên soi xét, quá chú ý đến những việc nhỏ trong sinh hoạt như: Sự nhỡ tay của vợ, nhiều khi là sự bừa bộn của chồng. Nhiều cặp vợ chồng khi mới lấy nhau chưa có con cái còn có nhiều thời gian chăm sóc cho nhau, nhưng khi có con, người vợ dành nhiều thời gian ưu tiên cho con mình, đặc biệt là sự chăm sóc, nuôi nấng. Những công việc này chiếm quá nhiều thời gian, người vợ không còn nhiều thời gian chăm sóc chồng như cơm nước, quần áo, nhà cửa… Như vậy, nếu người chồng thấy thiếu vắng sự quan tâm mà nảy sinh sự suy bì, phàn nàn sẽ làm cho người vợ cảm thấy thất vọng, buồn chán dẫn đến tâm lý phó mặc hoặc buông xuôi… Điều này dần dần sẽ làm giảm đi không khí chan hòa, ấm cúng trong gia đình. Lời khuyên cho vợ chồng là phải học cách “vui vẻ và khoan dung, chấp nhận nhau và biết chia sẻ” cùng với người bạn đời. Cũng có không ít người, vợ hoặc chồng thường hay soi xét để tìm ra những nhược điểm trong tính cách hay trong sinh hoạt của người bạn đời để bắt bẻ, chất vấn và nhiều khi một trong hai có khuyết điểm gì thường mang những chuyện đó ra nói. Điều này khiến người bạn đời, đặc biệt là vị trí các ông chồng cảm thấy vô cùng khó chịu, họ không biết phải làm thế nào.

So bì, tính toán từng cân từng lạng không thực sự cần thiết, càng không nên tồn tại trong quan hệ vợ chồng (và ngay trong gia đình cũng vậy). Hiền lành một chút, nhẹ nhàng trong cách ứng xử, cái nhìn quảng đại hơn sẽ tốt hơn việc “ăn miếng trả miếng”.

Một điểm nữa cần lưu ý đó là, cách thức nhìn nhận vấn đề, cách thức kiểm soát cảm xúc của mỗi người. Khi vợ hay chồng nói hoặc làm điều gì đó khiến mình không vui thì hãy nghĩ rằng: “Khuyết điểm đó có phải tự bản thân mình tạo ra cho gia đình không”? hoặc “Liệu chồng mình, vợ mình có gặp chuyện gì đó không vui ở bên ngoài? Lúc này mình nên làm gì? nói chuyện để chồng mình hay vợ mình có người chia sẻ, tìm cách an ủi, động viên nhau”. Nhiều khi cũng nên coi đó là “lỗi không cố ý thôi, mình chẳng để bụng làm gì”!...

Nhìn nhận, đánh giá khuyết điểm một cách chính xác, khách quan
Đây là việc làm vô cùng khó đối với không ít người, cả vợ và chồng, đặc biệt trong những gia đình sống chung nhiều thế hệ. Bố, mẹ đúng hay vợ, chồng đúng? Đứng về phía ai bây giờ? Chính vì thế, nếu chúng ta là người trọng tài trong tình huống này, phải thực sự khéo léo và công tâm. Điều quan trọng là làm cho những người trong cuộc hiểu rõ được nguồn cội của vấn đề.

Trong ứng xử giữa hai người, nếu người bạn đời có những việc làm cho bạn không vui, không vừa lòng thì bạn hãy học cách suy nghĩ tích cực: “Nhân vô thập toàn”, ai chẳng có lúc có lỗi, có khuyết điểm. Hãy nghĩ rằng, là con người, ai chẳng có khuyết điểm, mình không nên nổi cáu mà nên nói chuyện rồi chân thành sửa lỗi cho nhau.

Thực tế, nhiều khi vấn đề đó không phải là khuyết điểm mà chỉ là không làm theo ý mình thôi. Mỗi người đều hình thành trong mình nhân cách độc lập, có suy nghĩ riêng, tại sao mình lại cứ đòi hỏi người khác phải theo ý mình, giống mình? Quan trọng hơn, liệu suy nghĩ của mình đã là đúng nhất?

Chúng ta đã bao giờ tự đặt ra câu hỏi rồi tự trả lời, ví dụ: “Tại sao vợ mình, chồng mình lại suy nghĩ, hành động như vậy”?. Và, “nếu chúng ta cứ nói đi nói lại mãi những chuyện không thể thay đổi được, trách móc mãi có tác dụng gì không? Nếu không nhắc lại thì có tốt hơn không? Còn có cách nào tốt hơn không? Chúng ta đã thực sự khách quan nhìn nhận về vấn đề này chưa”?.

Tìm ra những ưu điểm của người bạn đời
Tìm ra những ưu điểm trong lúc “nước sôi, lửa bỏng”, trong lúc “cơm chẳng lành, canh không ngọt” là điều rất khó, nhưng nó thực sự sẽ là “liều thuốc tiên” nếu chúng ta biết cách lấy lại để giữ hòa khí trong gia đình và giảm bớt những cái nhìn tiêu cực, moi móc. Cách tốt nhất chúng ta nên làm là tìm cách cổ vũ động viên, luôn tìm ra những điểm tích cực hay suy nghĩ về những khoảnh khắc mà chúng ta cho là hạnh phúc nhất, những hình ảnh đẹp nhất của vợ chồng đã có trước đây, kết quả sẽ tốt hơn nhiều.

Có những cặp vợ, chồng luôn có suy nghĩ: Trong con mắt của mình, lúc nào cũng thấy đối phương toàn là khuyết điểm, thường trách mắng đối phương khiến cho mối quan hệ trở nên căng thẳng, không khí ngột ngạt. Hãy thử học cách: Mỗi ngày bên nhau hãy tìm ra một điểm tốt của đối phương, trong một tuần chúng ta có thấy đối phương của mình đáng yêu hơn không?

Thời gian đầu, tìm ra ưu điểm của người mình đang không ưa, không thích vô cùng khó khăn, miễn cưỡng. Nhưng, khi thể hiện sự quan tâm, tìm ra một ưu điểm, dù là nhỏ nhất, rồi khen ngợi, khiến đối phương cảm thấy mình có giá trị, sau vài lần, chúng ta sẽ nhận được sự yêu thương, quan tâm hơn. Lúc đó, chúng ta mới bừng tỉnh ra rằng: “Sao đối phương của mình có nhiều ưu điểm như vậy mà trước đây mình không hề nhận thấy”? Nhờ đó, thái độ và hành vi cách nhìn sẽ theo hướng tích cực, quan hệ gia đình trở nên hòa hợp.

Phải biết “tự giải thoát”
Trong gia đình, không may xảy ra điều gì ngoài sự mong muốn, là người trong cuộc mà bản thân chưa tìm ra cách giải quyết, hoặc vấn đề không thể cứu vãn được thì không được dừng lại ở chỗ… sầu thảm, oán trách, quy kết tội lỗi cho nhau, mà phải tìm cách “tự giải thoát mình”, đó là mở rộng quan điểm, nhìn theo hướng tích cực. Hãy nghĩ những vấn đề xảy ra với chúng ta như một bài học thực tế, hoặc tự tìm cách an ủi mình, tự thưởng cho mình một món quà nhỏ gì đó mình thích.

Cách khác để “tự giải thoát” là, làm cho sự việc trở nên “hợp lý” hơn. Tự an ủi cho lòng mình, đồng thời nhanh chóng lấy lại sự cân bằng tâm lý, bình tĩnh và xử lý vấn đề tỉnh táo, thông minh hơn. Làm tốt được như vậy, chắc chắn tình cảm sẽ quyện chặt, vị tha hơn, tốt hơn.

Khéo léo “xoay chuyển tình thế”
Trong tình huống, chồng hay vợ không được vừa ý trong công việc, bị hiểu lầm… lúc này, chúng ta là người trong cuộc, là người hiểu vấn đề thì bản thân cần khéo léo điều chỉnh cảm xúc, biến tâm trạng tiêu cực của mình sang hướng tích cực hơn, không nên trút vào cuộc sống gia đình và quan hệ vợ chồng. Điều này sẽ không tốt cho quan hệ gia đình, hãy học cách khoanh vùng vấn đề và xử lý vấn đề trong phạm vi không gian của vấn đề.

Một số người hiểu sai: Căng thẳng trong công việc về nhà lại lấy những người trong gia đình ra làm chỗ “xả hơi” hoặc “giận cá chém thớt”. Điều này sẽ đem lại những hậu quả tai hại trong quan hệ gia đình. Trong trường hợp này, tốt nhất là chúng ta hãy tâm sự về vấn đề của mình, nói ra hết những điều ấm ức tích tụ trong lòng. Khi có người lắng nghe, góp ý, an ủi sẽ là cách giúp người trong cuộc lấy lại cảm xúc thực của mình.

Thống nhất trong chi tiêu và ổn định kinh tế gia đình
Rất nhiều quan điểm cho rằng, phải giàu có, dư giả mới có hạnh phúc thực sự. Điều này không sai, nhưng đâu phải ai cũng đạt được sự giàu có. Nhưng, cũng có bao nhiêu cặp vợ chồng, vì giàu có, mải kiếm tiền mà quên đi việc chăm sóc gia đình. Theo chúng tôi, giàu có là mong muốn và mục tiêu phấn đấu của mọi người. Khi chưa đạt được, chúng ta hãy bằng lòng với hoàn cảnh hiện tại của mình, quyết định mức chi tiêu phù hợp với thực tế. Xin nhấn mạnh: Sự vui vẻ, hạnh phúc phụ thuộc rất nhiều vào quan niệm, cách sống, cảm giác và quan niệm của chính chúng ta về cách hưởng thụ cuộc sống.

Các cặp vợ chồng mới cưới thường gặp những khó khăn về tài chính hoặc quan niệm chi tiêu. Nhiều người trong số họ nghĩ, tiền bạc là yếu tố quyết định hạnh phúc. Do những khó khăn về kinh tế mà họ quyết tâm lao vào kiếm tiền, quên cả hưởng thụ. Nhìn lại họ mới cảm thấy không hài lòng với thực tại vì từ lâu không có thời gian nghỉ ngơi, không có những chuyến đi du lịch cùng người bạn đời và con cái dẫn đến tình cảm ngày càng xa cách… dù rằng hạnh phúc do mình tạo nên dựa vào chính những khoảnh khắc sống tràn đầy ý nghĩa và niềm vui.

Một khía cạnh cần lưu ý để bảo đảm hạnh phúc gia đình đó là sự thống nhất trong chi tiêu. Những công việc lớn, việc đền ơn, đáp nghĩa và trách nhiệm với bố mẹ hai bên cần có sự thống nhất của hai vợ chồng. Có người quan niệm, việc báo hiếu bố mẹ hay giúp đỡ anh chị em là việc riêng, tuy nhiên, nếu chúng ta bàn bạc và thống nhất, đối phương sẽ cảm thấy được tôn trọng. Mọi việc cũng nhờ đó mà tốt hơn.

Món quà bất ngờ và những bữa cuối tuần cùng gia đình sẽ tăng thêm hạnh phúc
Điều này thật là ý nghĩa nếu như vào những dịp sinh nhật, những ngày lễ, những ngày kỷ niệm riêng của hai người, những chuyến công tác xa nhà, vợ hoặc chồng chuẩn bị cho đối phương những món quà. Món quà thể hiện tình cảm yêu thương và sự quan tâm đặc biệt. Ai cũng có thể mua được, nhưng vào những ngày này, nếu như nhận được quà, người nhận sẽ thấy rằng, họ luôn được quan tâm, nhớ tới và sẽ có ý nghĩa với họ.

Thỉnh thoảng, hai vợ chồng nên có những bữa ăn ngoài vào cuối tuần hay một dịp nào đó. Đây là thời gian hai vợ chồng, con cái ăn cùng nhau mà người vợ không phải vất vả vào bếp, chúng ta có thời gian bên nhau, người vợ cảm thấy thay đổi không khí, tránh sự nhàm chán. Mặt khác, đây cũng là cách để gia đình hưởng thụ những món ăn yêu thích.

Làm tốt hai việc này sẽ là những món quà tinh thần đầy ý nghĩa củng cố cho hạnh phúc gia đình.

Lê Minh Thiện (Viện Khoa học Xã hội Việt Nam)