Cùng với nói là làm, với các quy định cụ thể ở Nga: “Cấm các quan chức Chính phủ, nghị sĩ, thẩm phán gửi tiền ở ngân hàng nước ngoài”.

Tổng thống Nga cũng thẳng thắn: “Cách chức, thay đổi nhiều bộ trưởng cũng chẳng giải quyết được việc gì”!

Như vậy, Tổng thống Nga đã nói hộ quan điểm của nhiều nước đã và đang có tham nhũng nặng nề. “Tham nhũng tồn tại ở khắp mọi nơi”, nhiều như sâu bọ, khiến nhân dân bức xúc, vì nó đi ngược lại truyền thống yêu nước, chủ nghĩa nhân văn, đầy “ánh sáng”, tình người, ghét cường quyền, bạo ngược, lòng tham… Nếu tham nhũng ở một nước văn minh, phát triển như nước Nga mà “cao” và “đe dọa đến toàn xã hội” thì Tổng thống và người dân không lý gì lại ngồi khoanh tay nhìn? Vì sự sống còn của đất nước và mỗi gia đình, Chính phủ phải chiến đấu với tham nhũng, “phải diệt tham nhũng càng nhiều càng tốt”.

Vậy là, nước Nga đã coi tham nhũng không chỉ là một tệ nạn xã hội mà còn là một loại giặc, cực kỳ nghiêm trọng, nguy hiểm, phải tiêu diệt, phải huy động mọi người cùng làm, cùng tham gia… Cái khó là làm tận gốc. Nó là căn bệnh nan y! Phát hiện ở đâu có “ổ dịch” này là phải bao vây, tiêu diệt. Vấn đề cơ bản là các loại “thuốc phòng”, và công tác chuẩn bị, sẵn sàng chiến đấu… Còn người đứng đầu? Phải là người tốt! Đương nhiên! Nhưng bài học nhỡn tiền: Không phải là cứ “thay đổi”, tiêu diệt họ là hết “sâu tham nhũng”. Vì loại sâu này cũng như tất cả các loại sâu khác trong tự nhiên, nảy sinh và tồn tại với môi trường!

Kinh nghiệm chống tham nhũng, như vậy, với nhiều quốc gia phát triển cũng chưa có nhiều. Làm mạnh sẽ bị phản ứng dữ trong nội bộ quan chức. Có khi thiểu số không tham nhũng bị chết trước, dù là người tốt, người giỏi, tấm gương trong cũng khó còn trước đa số. Có khi quần chúng tốt nhiều nhưng vẫn sợ phe nhóm xấu trù, diệt, vì khả năng bảo vệ người tốt, người tiên phong chống tham nhũng chưa hữu hiệu, thiếu bài bản. Trong khi, nhân dân rất đồng tình ủng hộ việc chống tham nhũng, vì tham nhũng sinh ra nhiều loại tệ nạn khác, tham nhũng làm nghèo xã hội, làm mất lòng tin nhanh nhất của con người vào chế độ…

Để giải quyết quốc nạn này, nhiều quốc gia tiến bộ tập hợp với nhau, thể hiện quyết tâm, cam kết, cùng phổ biến nhân rộng kinh nghiệm, trước hết là từng nước phải làm có bài bản, từng bước một, tiến vững chắc, không gây xáo trộn, mục tiêu là bảo đảm sự ổn định chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng… Tránh tất cả các xu hướng cực đoan hoặc cải lương. Quốc gia nào cũng nên bắt đầu là phải kiểm soát tài sản, thu nhập, bằng việc kê khai tài sản, minh bạch chúng, cấm gửi tiền vào ngân hàng ngoại, tăng cường trả lương, thanh toán qua tài khoản, thẻ tín dụng, hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng tiền mặt, tập trung thanh tra, kiểm tra, giám sát.

Ở Việt Nam, Chính phủ đã giao cho ngành Thanh tra thêm công tác nặng nề khó khăn là phòng, chống tham nhũng. Về xây dựng văn bản, đã thực thi và hoàn chỉnh các văn bản theo yêu cầu, nhiệm vụ. Về đội ngũ, đã tăng cường, đã hun đúc, rèn luyện, phát biểu và tổng kết đã có nhiều ý kiến vang truyền như sấm… Tuy nhiên, tính quyết liệt và tiêu chí tập trung xử lý mạnh để răn đe, nhất là các vụ án điểm… vẫn còn quá nhiều hạn chế và bất cập. Bộ máy hành chính chưa thật đồng bộ và chuyên nghiệp. Việc kê khai tài sản, thu nhập để báo cáo, nhắc nhở vẫn rất hình thức chưa có chế tài để giám sát và xử lý. Đây cũng là yếu tố khiến đơn thư về khiếu nại hành chính tăng và các vụ án về kinh tế ngày càng nghiêm trọng.

Hoàng Trí