Trước hết là chúng ta đã không “mật” được với bên ngoài, với kẻ địch. Nhưng, với công chúng đông đảo, cán bộ lão thành, có công với cách mạng… thì các cơ quan chức năng, có sự hỗ trợ của báo chí, chúng ta đã “mật hoá” thông tin, với nhiều văn bản rườm rà, chồng chéo. Cộng thêm với sự quan liêu, tắc trách của hệ thống hành chính bề bộn đã tạo nên sự nghi ngờ trong độc giả về sự thiếu chính xác của thông tin.

Dĩ nhiên khi thông tin bị nghi ngờ, có 2 khả năng xảy ra: Một là, thông tin chậm, thiếu chính xác; hai là, thông tin bị lấn át. Thông tin bị lấn át là do chậm, có khi bị quên lãng. Trong khi, sự nhanh nhẩu của chúng ta là “đưa theo”, “ăn theo” báo cáo thành tích, số liệu thống kê chưa được kiểm chứng; có khi là được “hoa tiêu”, nhưng rồi do nghiệp vụ cũng có, bản lĩnh lãnh đạo còn non cũng có dẫn đến “nhanh nhẩu đoảng” nên sai sót cả về số liệu, thời gian, có khi cả ảnh chụp cũng sai. Có sai, có sửa, báo chí nào cũng vậy. Tuy nhiên, thông tin nhàm chán chủ yếu là do chậm, lặp… Trong khi các báo chí bên ngoài, kể cả thông tin mạng, dư luận đồn thổi ai cũng đã biết, nhưng “nội bộ sự việc” thì việc công bố chính thức, hoặc in bài viết trao đổi, làm rõ, phỏng vấn có “sức nặng” của những tờ báo có uy tín vẫn chậm.

Vì sao vậy? Nguyên nhân chính vẫn là: Trả công chưa xứng đáng, nhuận bút thấp hoặc chưa thấy hết vai trò, sức nặng, tầm quan trọng của những bài báo cỡ này. Yếu tố cá nhân của các tác giả mất dần. Từ chỗ bị lấn át một lần, rồi nhiều lần; lấn át từ thời gian nhiều chiều... dẫn đến nhiều tờ báo chính thống mất dần chỗ đứng trong lòng bạn đọc… Báo ngành nhiều khi chưa được dân trong ngành mặn mà đón đọc. Họ bỏ dần các trận địa: Văn hoá, thể thao, phóng sự, thơ, truyện, ý kiến bạn đọc, kiến nghị của kiểm toán, giám sát, thanh tra, trao đổi ngắn, thông tin địa phương, hỏi - đáp nghiệp vụ… Tờ báo thành ra khô cứng, một chiều, bị đơn giản hoá dần, chất liệu ít dần, màu sắc, bài vở hầu như ít thay đổi, thiếu phong phú, cuốn hút, ít đa dạng…

Có người cho rằng: Xem một tờ báo biết được thông tin của 5, 10 tờ vì nguồn tin giống nhau, phần đông các tác giả bây giờ thiếu “giọng” riêng, thiếu chịu khó, thiếu kinh nghiệm; chỉ chát chít, “đạo mạng” là giỏi. Thành ra, mình viết mà không tâm huyết, không nôn nóng khi được in bài, không quên ăn quên ngủ vì vụ việc, không dám xả thân vì nghĩa cả, vì sự thật, vì tờ báo thì làm sao có sức lay động cuốn hút, làm sao có bạn đọc ngóng chờ, trông đợi? Nhiều phóng viên mất nốt thói quen tìm kiếm thông tin, khi tờ báo chuyển sang sống dựa vào quảng cáo. Họ chỉ chú ý đến vụ việc gay cấn và kẽ hở có thể để kiếm lợi trong khi rất cần sự tranh đấu, sự xả thân, quyết tâm đến tận cùng và bản lĩnh cho lẽ phải toàn thắng…

Vì thế, nhiều tờ báo đã “chết chìm” do dẫm đạp lên nhau “bênh” doanh nghiệp, công ty, tập đoàn trong cuộc chiến ngân hàng, tài chính, bất động sản, trong khi kết luận thanh tra kiến nghị thu hồi vì sai phạm… Sự thật bao giờ cũng chiến thắng. Nhiều tờ báo mất uy tín trong việc “ăn theo”, “nói lấy được”. Người đọc có kinh nghiệm bao giờ cũng có chọn lựa xác đáng khi đặt mua báo, vì ấn tượng nhiều bài viết và bút lực của tác giả mãi không thể quên! Báo Thanh tra cũng đã nhiều lần ghi được dấu ấn này.

Hoàng Trí