Trưởng Công an xã Bùi Văn Dừn kiểm tra lại Sổ tạm trú chuẩn bị cấp cho các hộ dân khu “xóm Mới”. Ảnh: HB

Từ đất liên doanh… 

Ông Bùi Văn Dừn, Trưởng Công an xã Ân Nghĩa cho biết: Ngày 30/11/1996, hai ông: Phạm Đức Vượng, xã Vũ Lâm (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình), Phạm Bá Viên, xã Ngọc Lũ (huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam) và Ban Chỉ huy quân sự huyện Lạc Sơn, đã ký Bản Hợp đồng liên doanh trồng vườn cây ăn quả (nhãn lồng, vải thiều) trên diện tích 30ha, khu đất này giáp danh 2 xã là Ân Nghĩa và Tân Mỹ (Lạc Sơn). Đây là đất Quốc phòng, Bộ chủi huy Quân sự tỉnh Hòa Bình giao cho Ban CHQS huyện Lạc Sơn quản lý. Thời gian thực hiện hợp đồng là 30 năm (từ 1/1/1997 đến 2027).

Theo nội dung cam kết ghi trong bản hợp đồng: Chủ đầu tư liên doanh (ông Vượng và ông Viễn) được làm nhà ở, nhà trông coi, nhà chế biến sản phẩm (nhà cấp 4). Được làm đường phân lô thuận tiện cho việc thu hái đúng quy trình quy hoạch.

Sau khi ký hợp đồng, ông Vượng và ông Viên đã vận động được 32 hộ ở hai huyện Bình Lục (Hà Nam) và Lý Nhân (Nam Định) lên làm kinh tế theo như nội dung bản hợp đồng liên doanh. Đến nay (3/2017) đã tròn 20 năm, khu đất liên doanh đã thành rừng cây ăn quả. Ngoài ra 26/32 hộ còn chăn nuôi lợn, nhà nuôi ít cũng 100 con, nhà nhiều trên 200 con. Đời sống của 32 hộ ổn định, có của ăn của để, xây dựng được nhà kiên cố, bán kiên cố. Và, sinh con đẻ cái. Khu dân cư nheo nhóc 20 năm trước, nay đã thành khu dân cư trù phú, đông đúc với 167 nhân khẩu. Vì vậy, người dân địa phương gọi khu liên doanh là xóm Mới.

hững đứa trẻ sinh ra, lớn lên không nơi cư trú, không hộ khẩu. Ảnh: HB

Thực tế trong giấy Chứng minh thư nhân dân và Sổ tạm trú do Công an xã cấp cho người dân và hộ gia đình ở đây cũng đều ghi nơi cư trú là xóm Mới. Theo như ông Bùi Văn Dừn, Trưởng Công an xã Ân Nghĩa thì, ghi thế cho dễ gọi. Ông Dừn cho biết, năm 2007, xã đã cấp Bìa hộ khẩu thường trú cho các hộ, nhưng thấy không đúng luật nên tháng 8/2016 đã thu lại và làm Sổ tạm trú cho các hộ. Nay Ban Công an xã đã làm xong Sổ tạm trú và chuẩn bị giao cho các hộ.

Xem Sổ tạm trú, chúng tôi thấy danh mục Nơi cư trú vẫn ghi là xóm Mới, xã Ân Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Như vậy, vô tình, UBND xã Ân Nghĩa đã lập một xóm – xóm Mới, trên đất quốc phòng đang quản lý.
Thành xóm vô gia cư

Phó Chủ tịch UBND xã Ân Nghĩa Bùi Văn Huân cho biết: 32 hộ, 167 khẩu mà người dân tự gọi là xóm Mới, đang sống trên đất liên doanh (đất quốc phòng) là những người vô gia cư. Vô gia cư vì họ không có hộ khẩu tại địa phương. Sống không có chính quyền, không có tổ chức đoàn thể. Đây là vấn đề bức súc đối với chính quyền xã từ nhiều năm nay, nhưng chưa có hướng giải quyết.

Trưởng Công an xã Bùi Văn Dừn cho biết: Công tác quản lý an ninh ở khu dân cư liên doanh rất phức tạp, đã xảy ra tình trạng cờ bạc, xã không quản lý về đất nên dân xây nhà không xin phép. Năm 2015, mới chỉ nghe tin đồn có người ở Hà Nội lên thầu đất với Ban CHQS huyện để lập dự án, các hộ đã đua nhau mua lưới sắt, đổ cột bê tông làm hàng rào để giữ đất và lấy đền bù. Ban CHQS huyện Lạc Sơn đã yêu cầu các hộ tháo hàng rào, thu hồi toàn bộ lưới sắt, cột bê tông.

Vườn nhãn của gia đình ông Tùng trên đất liên doanh. Ảnh: HB

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Thanh Tùng, người được 32 hộ cử làm đại diện quan hệ với chính quyền xã Ân Nghĩa, than phiền: Ở quê đã cắt hộ khẩu, nhà cửa, vườn tược đã bán. Lên đây không được nhập khẩu, quyền lợi của gia đình, con cái cũng không có. Ở trên đất Ân Nghĩa mà con cái phải học nhừ ở xã Tân Mỹ; đẻ con không khai sinh được; con lớn đến tuổi làm nghĩa vụ quân sự cũng không được đăng ký. Đơn giản nhất là việc mua được xe máy nhưng không đăng ký được chính chủ. Vì không có hộ khẩu thường trú, tạm trú.

Mới đây, con gái ông Đào Kim Thường lấy chồng ở Cẩm Phả, Quảng Ninh, khi đơn vị con rể về thẩm tra lý lịch kết nạp Đảng cũng không biết làm việc với ai. Ở đây không có tổ chức Đảng. Đảng viên đã bỏ sinh hoạt hoặc xin ra khỏi Đảng. Bản thân ông Tùng là Cựu chiến binh, nguyên là sỹ quan pháo binh, đảng viên. Nay ông Tùng cũng không còn sinh hoạt Đảng. Chị em phụ nữ không có tổ chức Hội để sinh hoạt, thiếu niên, thanh niên không sinh hoạt đội, đoàn. Đúng là 167 con người ở khu liên doanh đang sống trong cảnh vô gia cư. 
. 
Làm việc với Ban CHQS huyện Lạc Sơn, đồng chí Quách Đạo Phi, Chỉ huy Trưởng Ban CHQS huyện cho biết: Trong Hợp đồng liên doanh ghi rõ. Và, ngay từ đầu triển khai thực hiện hợp đồng, đơn vị đã quán triệt, nhắc nhở bên liên doanh là các hộ không được phép làm nhà ở. Tuyệt đối không xây dựng nhà kiên cố, không được chuyển khẩu lên cư trú. Nay các hộ tự ý làm là trái với nội dung bản hợp đồng, các hộ phải chịu trách nhiệm.

Thực tế là các hộ dân khu liên doanh đã vi phạm hợp đồng liên doanh. Nhưng, nỗi lo lớn nhất của 32 hộ dân và chính quyền xã Ân Nghĩa là, 10 năm nữa hết thời hạn Hợp đồng liên doanh, Ban CHQS huyện Lạc Sơn sẽ thu hồi lại đất, người dân sẽ phải dỡ nhà cửa, chuồng trại chăn nuôi để trả lại đất cho cơ quan quân sự. Rồi họ sẽ đi về đâu, ở đâu?

Hồng Bài