Các gia đình làm nghề tại Yên Tiến trưng dụng diện tích kênh, mương quanh làng để ngâm tre nứa, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng

Ô nhiễm đến mức báo động

Do nghề thủ công mỹ nghệ tre, nứa chắp thời gian qua phát triển mạnh, hầu hết người dân của 19 thôn trong xã Yên Tiến đều tham gia làm nghề.

Dù năm 2010 và 2011, thị trường nhập khẩu mặt hàng này có suy giảm nhưng đến nay trên địa bàn xã vẫn có khoảng 30 doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ tre, nứa chắp sang các thị trường Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, Mỹ, EU… Trong tổng số gần 3.200 hộ (với trên 13.000 nhân khẩu) của Yên Tiến, có trên 2.000 hộ tham gia làm nghề thường xuyên, số còn lại làm nghề theo mùa vụ.

Ước tính, bình quân mỗi ngày tại Yên Tiến, người dân phải sử dụng từ 150 - 200 tấn tre, nứa làm nguyên liệu sản xuất. Mỗi năm, toàn xã sử dụng khoảng gần 70.000 tấn tre, nứa nguyên liệu. Để sản xuất ra thành phẩm, số nguyên liệu này đều phải ngâm trong nước từ 2 - 3 tháng.

Vì vậy, gần 7km kênh S40 và S48 cùng toàn bộ hệ thống ao hồ, kênh mương Yên Tiến đều được các hộ dân trưng dụng để ngâm tre, nứa từ nhiều năm nay, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Ông Dương Bá Lợi, thôn Tân Cầu, xã Yên Tiến bức xúc: “Từ nhiều năm nay, chúng tôi luôn phải ngửi mùi hôi thối bốc lên từ các ao hồ, kênh mương trong làng do ngâm tre, nứa. Vào mùa hè, những ngày nắng to thì mùi hôi thối xộc vào nhà nên lúc nào cũng phải đóng kín cửa. Hai con kênh tưới tiêu chính trong xã là S40 và S48 quanh năm đều có tre, nứa ngâm kín dòng chảy. Những ngày trời mưa, tất cả vùng mặt nước dần chuyển sang màu đen kịt, đặc quánh, bốc mùi hôi thối nồng nặc khắp làng trên, xóm dưới”.

Người dân chiếm dụng cả hành lang giao thông đường sắt làm nơi phơi tre nứa

Số liệu khảo sát năm 2007 của Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường Nam Định cho thấy: Tình trạng ô nhiễm môi trường (ONMT) ở làng nghề Yên Tiến đã đến mức báo động. Cụ thể: Hàm lượng COD trong nước vượt tiêu chuẩn Việt Nam cho phép từ 1,1 - 2,3 lần; thông số BOD5 vượt từ 1,24 - 1,68 lần; chất rắn lơ lửng vượt 1,07 lần; NH3 vượt từ 1,5 - 6,2 lần; colifrom vượt từ 1,96 - 3,3 lần... Bên cạnh đó, các chỉ số về bụi, tiếng ồn ở Yên Tiến cũng đều vượt quá mức cho phép.

Vài năm gần đây, do thị trường xuất khẩu khó khăn hơn, một số hộ trong xã chuyển hướng sang sản xuất đồ thờ. Môi trường làng nghề Yên Tiến lại tiếp nhận thêm một tác nhân gây ô nhiễm từ sơn PU với chất dung môi Acetol gây bệnh trực tiếp cho đường hô hấp.

Chưa hết, do hầu hết diện tích mặt nước đều bị người dân trưng dụng để ngâm tre nứa khiến nguồn nước mặt bị ô nhiễm nghiêm trọng và không thể sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác, kể cả tưới tiêu nông nghiệp; đồng thời ngấm cả xuống mạch nước ngầm. Vì vậy, phần lớn các giếng đào, giếng khoan của người dân Yên Tiến đều có màu sẫm, vẩn và có mùi tanh.

Trong khi đó, nguồn nước sạch từ Nhà máy Nước Ý Yên chỉ có thể đáp ứng được nhu cầu sử dụng của gần 50% số gia đình trong xã, số còn lại vẫn phải dùng nước mưa, nước giếng lọc để sinh hoạt.

Những hệ lụy và giải pháp

Mặc dù tình trạng ONMT ở làng nghề Yên Tiến đã đến mức báo động và kéo dài từ nhiều năm nay, nhưng các cơ quan chức năng vẫn chưa tìm ra được hướng giải quyết. Trong khi đó, đời sống của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Sỹ Đăng, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Yên Tiến cho biết: Do tác động của ONMT nên những năm gần đây, ở Yên Tiến, tỷ lệ người mắc các bệnh về hô hấp, tiêu hóa, bệnh ngoài da và bệnh mắt tăng cao. Đặc biệt, riêng năm 2011, xã có tới 11 người chết do ung thư.

Theo ông Phạm Văn Hưng, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Ý Yên: Trước đây, huyện đã hỗ trợ một phần kinh phí để nạo vét và khơi thông dòng chảy cho hệ thống kênh rạch ở quanh làng; đồng thời, đầu tư xây dựng 1 số hồ sinh thái để ngâm tre, nứa. Tuy nhiên, vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất ngày càng lớn của các hộ gia đình làm nghề.

Phòng Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu cho UBND huyện phối hợp với các đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền về ý thức bảo vệ môi trường đến từng hộ gia đình; lập đề án triển khai xây dựng những khu, điểm sản xuất công nghiệp xa khu dân cư để quy hoạch các hộ làm nghề vào sản xuất tập trung. Song, việc thực hiện còn gặp nhiều khó khăn về giải phóng mặt bằng, kinh phí xây dựng...

Thiết nghĩ, chính quyền cũng như các ban, ngành chức năng địa phương cần sớm triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu ONMT tại Yên Tiến.

Nguyễn Trường