Dòng sông Côn (Quảng Nam) đang cạn kiệt

* Vùng hạ lưu Quảng Nam thiếu nước trầm trọng

Các chuyên gia cảnh báo, sức ép về nguồn nước sẽ gia tăng cùng với tăng dân số, chế độ dinh dưỡng và phát triển đô thị. Biến đổi khí hậu cũng sẽ làm tăng thêm những căng thẳng này đồng thời kéo theo sự phân chia bất bình đẳng hơn về nguồn nước. Trong thời hạn 15 năm, 1/3 dân số thế giới có thể sẽ sinh sống trong những khu vực có nhiều biến động về thủy văn.

Vấn đề nước và vệ sinh môi trường (VSMT) đang là một thách thức lớn trên thế giới có tác động trực tiếp đến sức khỏe, môi trường, công cuộc xóa đói giảm nghèo, và cả bình đẳng giới.

Năm 2000, trong khuôn khổ Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, 193 nước đã cam kết giảm một nửa tỷ lệ người dân không được tiếp cận lâu dài với nước sạch và VSMT.

Đại diện Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) cho biết, nhận thấy tầm quan trọng của lĩnh vực này, Pháp đã đề xuất ghi nhận vấn đề nước sạch trong những nội dung ưu tiên của G8 tại Evian vào nằm 2003. Nhân dịp này, Pháp đã công bố tăng gấp đôi hỗ trợ của mình trong lĩnh vực nước sạch và xử lý nước thải. Mục tiêu này đã đạt được ngay từ năm 2007, chủ yếu nhờ tăng các khoản tài trợ của AFD.

Đối với giai đoạn 2010 - 2015, AFD dự kiến mỗi năm dành 600 triệu euro cho nước sạch và xử lý nước thải cho các nước đang phát triển và từ đó ấn định các mục tiêu về kết quả: Trung bình hàng năm tạo điều kiện cho 2,5 triệu người được tiếp cận với nước sạch và 1,5 triệu người tiếp cận với vệ sinh, xử lý nước thải.

Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định, việc cải thiện dịch vụ về nước và VSMT cũng như quản lý nguồn tài nguyên nước là một trong những thách thức lớn của Việt Nam, trong bối cảnh thay đổi khí hậu và các hình thành các thói quen sinh hoạt xã hội và kinh tế mới hiện nay gắn liền với sự phát triển nhanh chóng của đất nước - những yếu tố tác động mạnh đến cân bằng tự nhiên về nước.

Một báo cáo của cơ quan có trách nhiệm cho biết, Việt Nam đã có những tiến bộ rất lớn trong quá trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ: Năm 2010 có đến 83% người dân nông thôn được tiếp cận với nước sạch, so với 30% vào năm 1990. Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng nước tăng tại các khu đô thị, trong hoạt động công nghiệp và nông nghiệp đang phơi bày những thách thức mới đối với Việt Nam. Tác động của tình trạng biến đổi khí hậu cũng làm đảo lộn cân bằng vốn có.

Kể từ năm 1997, thông qua các công cụ hợp tác tài chính khác nhau, Pháp đã hỗ trợ cho Chính phủ Việt Nam triển khai 30 dự án trong lĩnh vực nước sạch và VSMT, với mức cam kết gần 350 triệu euro. AFD đã thực hiện 13 dự án trong lĩnh vực nước sạch và VSMT tại Việt Nam với số tiền cam kết lên tới hơn 270 triệu euro.

Cũng liên quan đến vấn đề nước sạch và VSMT, gần 1 tháng nay, vùng hạ lưu của tỉnh Quảng Nam thuộc các sông Thu Bồn, Vu Gia... bao gồm TP Hội An, các huyện: Điện Bàn, Duy Xuyên, Thăng Bình, Quế Sơn... bị thiếu nước trầm trọng.

Không chỉ thiếu hụt nguồn nước tưới tiêu cho đồng ruộng, mà thiếu cả nước sinh hoạt. Trong khi đó, mực nước mặn xâm nhập sâu vào các khu dân cư, nhất là các phường ven biển của TP Hội An, có nồng độ trên 10 phần nghìn, buộc người dân phải đi mua nước từ các địa phương khác cách 5 - 6km về dùng.

Nguyên nhân là do hàng chục công trình thủy điện lớn vùng thượng nguồn không xả nước về vùng hạ lưu, cộng với việc khai thác khoáng sản bừa bãi, trái phép, nên mới vào đầu mùa hè người dân đã lâm vào cảnh khát nước nghiêm trọng.

Ngày 14/5, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Nam đã có buổi làm việc với các chủ đầu tư công trình thủy điện trên địa bàn yêu cầu nhanh chóng xả nước để phục vụ đời sống của nhân dân và bảo đảm nguồn nước cung ứng sản xuất vụ lúa Hè - Thu.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Nam đề nghị các nhà máy thủy điện: Sông Tranh 2, A Vương 4, Sông Bung 4, Đắc Mi 4, Sông Côn 2... vận hành xả nước kịp thời xuống các sông lân cận, với lưu lượng nước từ 39 - 110m3/giây. Riêng việc Nhà máy Thủy điện Đắk Mi 4 chặn dòng đổ về sông Vu Gia, tỉnh Quảng Nam yêu cầu chủ đầu tư phải mở các công xả đáy ở đập tràn, với lưu lượng xả tối đa 25m3/giây.

Trung Nguyên - Ngọc Phó