Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, người khởi xướng công cuộc đổi mới. Ảnh: Xuân Lâm/TTXVN

"Kiến trúc sư trưởng" của công cuộc đổi mới

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, tên thật là Nguyễn Văn Cúc, còn gọi là Mười Cúc, sinh ngày 1/7/1915 trong một gia đình công chức tại xã Giai Phạm, huyện Mỹ Văn, tỉnh Hưng Yên – một vùng đất giàu truyền thống văn hiến và yêu nước. Sớm giác ngộ cách mạng, năm 1929, đồng chí đã tham gia vào Học sinh đoàn do Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên lãnh đạo.

Ngay từ tuổi 15, ngọn lửa yêu nước đã bùng cháy mãnh liệt trong người thanh niên Nguyễn Văn Cúc. Khi đang rải truyền đơn chống đế quốc vào ngày 1/5/1930, đồng chí bị địch bắt, kết án tù chung thân và đày ra Côn Đảo. Năm 1936, do thắng lợi của Mặt trận Bình dân Pháp, đồng chí được trả tự do, được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, tham gia hoạt động trong công nhân lao động ở Hải Phòng, Hà Nội. Đồng chí đã xây dựng cơ sở đảng, thành lập nhiều chi bộ và Thành uỷ lâm thời Hải Phòng. Những năm tháng trong nhà tù đế quốc đã tôi luyện nên một người cộng sản Nguyễn Văn Linh với ý chí sắt đá và lòng trung thành tuyệt đối với lý tưởng của Đảng.

Trải qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã được Đảng phân công giữ nhiều vị trí quan trọng, đặc biệt là ở chiến trường miền Nam gian khổ và ác liệt. Đồng chí đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong việc chỉ đạo cuộc kháng chiến ở Nam Bộ, góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau ngày thống nhất, đất nước phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách từ hậu quả nặng nề của chiến tranh và sự trì trệ của mô hình kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp. Trong bối cảnh đó, với tư duy nhạy bén, sắc sảo và tầm nhìn xa trông rộng, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã sớm trăn trở, tìm tòi con đường phát triển mới cho đất nước.

Trên cương vị Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, đồng chí đã mạnh dạn thí điểm đổi mới quản lý kinh tế ở một số doanh nghiệp nhà nước, từng bước tháo gỡ khó khăn, khơi dậy tiềm năng sản xuất. Những kinh nghiệm thực tiễn quý báu này đã góp phần quan trọng vào việc hình thành đường lối đổi mới của Đảng sau này.

Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986), đồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Đây là thời khắc lịch sử, đánh dấu một bước ngoặt trọng đại của cách mạng Việt Nam. Với tinh thần "nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật", Đại hội VI đã khởi xướng công cuộc đổi mới toàn diện.

Trên cương vị người lãnh đạo cao nhất của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã cùng tập thể Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị kiên định, sáng tạo trong việc cụ thể hóa và lãnh đạo tổ chức thực hiện đường lối đổi mới. Một trong những dấu ấn đậm nét nhất là việc đồng chí trực tiếp khởi xướng và chắp bút cho chuyên mục "Những việc cần làm ngay" trên báo Nhân Dân với bút danh N.V.L. (có nghĩa là Nói và Làm). Theo nhà báo Hà Đăng, nguyên Tổng Biên tập báo Nhân Dân, bài báo đầu tiên được Tổng Bí thư viết tay và đích thân gửi đến tòa soạn vào chiều ngày 24/5/1987. Loạt bài viết đã tạo ra một luồng sinh khí mới trong xã hội, đấu tranh mạnh mẽ chống tiêu cực, quan liêu, trì trệ, thúc đẩy đổi mới tư duy và phong cách làm việc trong toàn Đảng, toàn dân.

Những quyết sách đột phá trong thời kỳ này như Nghị quyết 10-NQ/TW ngày 5/4/1988 của Bộ Chính trị về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp (thường được gọi là khoán 10) đã thực sự "cởi trói" cho nông dân, giải phóng mạnh mẽ sức sản xuất trong nông nghiệp, tạo ra động lực mới và đưa Việt Nam từ một nước thiếu lương thực trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Tấm gương đạo đức Cách mạng sáng ngời

Gần 70 năm hoạt động cách mạng, cuộc đời Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh là một tấm gương sáng ngời về phẩm chất của người cộng sản: Tận trung với nước, tận hiếu với dân, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Đồng chí là một người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, luôn giữ gìn lối sống khiêm tốn, giản dị, gần gũi với Nhân dân.

Những người từng có dịp tiếp xúc và làm việc với đồng chí đều có chung nhận xét về một nhà lãnh đạo có phong cách làm việc sâu sát, quyết đoán nhưng cũng rất chân thành và tình cảm. Bà Trương Mỹ Hoa, nguyên Phó Chủ tịch nước, từng chia sẻ về lời dặn của "chú Mười Cúc": "Đất nước mình dài rộng lắm. Cán bộ phải đi nhiều nơi mới hiểu được dân, như vợ hiểu chồng. Đảng ta lấy dân làm gốc. Nếu cái gốc mình không nắm được thì làm sao dựa được!". Câu nói ấy thể hiện sâu sắc tư tưởng trọng dân, tin dân, dựa vào dân của đồng chí.

Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, mà Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh là "kiến trúc sư trưởng", đã mang lại những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đất nước đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, kinh tế phát triển nhanh, đời sống Nhân dân được cải thiện rõ rệt, chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng - an ninh được giữ vững, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao.

Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh là dịp để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta ôn lại cuộc đời, sự nghiệp và những cống hiến vĩ đại của đồng chí. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu tại Lễ kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tại tỉnh Hưng Yên, di sản mà đồng chí để lại là vô cùng quý báu, là bài học về tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Tiếp bước con đường cách mạng vẻ vang mà các thế hệ đi trước, trong đó có Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, đã dày công vun đắp, thế hệ hôm nay nguyện đoàn kết một lòng, phát huy tinh thần đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.