(Thanh tra) - Ngày 13/12, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Tân Gianh đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia cho Đền Song Trung và Mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ. Sự kiện không chỉ là dấu mốc văn hóa trọng đại của tỉnh Quảng Trị mà còn là sự khẳng định giá trị vĩnh cửu của một thiên anh hùng ca "Trung thần hiếu tử", nơi khắc ghi công trạng hiển hách của cặp Thượng Tướng quân triều Lê Trung Hưng.
Buổi lễ có sự tham dự của Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Trần Đình Thành, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Phan Phong Phú, cùng lãnh đạo các sở, ngành liên quan và đông đảo bà con Nhân dân xã Tân Gianh, Quảng Trị.
Quyết định số 3233/QĐ-BVHTTDL của Bộ trưởng Bộ VHTTDL ký ngày 9/9/2025 đã đưa quần thể di tích Di tích lịch sử Đền Song Trung và Mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ chính thức gia nhập danh mục di sản quốc gia. Đây là phần thưởng cao quý, là sự ghi nhận của Nhà nước đối với những bậc tiền nhân có nhiều đóng góp lớn lao cho đất nước, được Nhân dân kính trọng và tôn thờ. Di tích gắn bó sâu sắc với lịch sử và truyền thống văn hóa của địa phương, trở thành biểu tượng của lòng trung nghĩa, tinh thần yêu nước và cốt cách văn hóa của vùng đất Tân Gianh.
Công trạng lẫy lừng của “song tướng”
Giá trị cốt lõi làm nên vị thế Quốc gia của di tích chính là những công lao to lớn, phi thường của hai vị tướng quân Hoàng Vĩnh Tộ và Hoàng Vĩnh Dụ. Công trạng của hai vị được khắc ghi cụ thể, đầy tự hào trong văn bia cổ tại Đền Song Trung.
Hoàng Vĩnh Tộ (Phúc Khê Hầu) – Khai Quốc Công Thần: Thượng Tướng quân Hoàng Vĩnh Tộ, người làng Phù Kinh xưa (nay là xã Tân Gianh), được lịch sử ghi nhận là một bậc thanh niên hào kiệt, sở hữu sức khỏe phi thường. Sinh ra trong thời kỳ đất nước phải gánh chịu nội chiến Mạc – Lê, khi triều đình nhà Lê phải tạm rút về Vạn Lại hành tại (Thanh Hóa), Hoàng Vĩnh Tộ đã “chống gậy xách áo đi theo đại quân” đến tận nơi, thể hiện lòng trung nghĩa tuyệt đối và chí lớn phò Lê diệt Mạc.
Với tài năng quân sự xuất chúng, ông đã trực tiếp "phất cờ chém tướng" (tiêu diệt tướng địch), lập nên chiến công oanh liệt. Trong suốt sự nghiệp cầm quân, ông đã hai lần lập được đại công (công lao to lớn), góp phần quan trọng vào công cuộc dẹp loạn, khôi phục quyền lực cho triều đình Lê Trung Hưng.
Để ghi nhận những đóng góp phi thường ấy, năm Thận Đức nguyên niên (1600), Thượng Tướng quân Hoàng Vĩnh Tộ được vinh phong tước vị cao quý: Hiệp Mưu Dương Vũ công thần, Đặc tiến Phụ quốc Thượng tướng quân Cẩm y vệ Thự vệ sự, ban tước Phúc Khê Hầu. Sau khi mất, ông còn được triều đình truy phong tước Phúc Khê Hầu Đại Vương tôn thần.
Thượng Tướng quân Hoàng Vĩnh Dụ (Hoằng Dũng Hầu), con trai trưởng của Hoàng Vĩnh Tộ, là người nối chí cha, tiếp tục viết nên trang sử hào hùng cho dòng họ Hoàng. Kế thừa truyền thống gia đình, Hoàng Vĩnh Dụ sớm gia nhập quân đội, tiếp tục sự nghiệp phò Lê. Khi kinh thành được khôi phục, ông được giao đeo phù hiệu, đốc trách quân Cảnh vệ của vua. Ông đã “tấn công mạnh mẽ đánh tan quân Mạc ở địa đầu đất Giao Thủy” (Nam Định), lập nên chiến công lớn lao, kỳ vĩ. Ông cùng với cha mình và các tướng lĩnh khác, đã có công lớn trong việc phò vua Lê Thế Tông trở lại kinh đô Thăng Long vào tháng 4 năm 1593.
Năm Vĩnh Tộ thứ 10 (1628), Hoàng Vĩnh Dụ được vinh phong: Dương vũ Uy dũng Tán trị Công thần Đặc tiến Phụ quốc Thượng tướng quân Điện tiền Đô hiệu điểm ty Tả hiệu điểm, ban tước Hoằng Dũng Hầu.
Việc hai cha con đều được vinh phong Thượng tướng quân là điều đặc biệt hiếm có trong lịch sử triều đại phong kiến Việt Nam. Đây là minh chứng hùng hồn cho truyền thống "Trung thần hiếu tử", thể hiện cống hiến vượt trội của dòng họ Hoàng đối với sự ổn định và phát triển của quốc gia.
Từ vinh dự quốc gia đến trách nhiệm bảo tồn
Đền Song Trung và khu mộ của hai vị tướng Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ là những di tích gắn bó sâu sắc với lịch sử và truyền thống văn hóa của địa phương. Trải qua bao biến cố, di tích vẫn vẹn nguyên giá trị, được Nhân dân bảo vệ, gìn giữ như biểu tượng của lòng thành kính và lòng trung nghĩa.
Việc xếp hạng cấp quốc gia là niềm vinh dự lớn lao, đồng thời là sự ghi nhận giá trị lịch sử – văn hóa to lớn của di sản quê hương.
Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Phan Phong Phú nhấn mạnh: “Đền Song Trung và Khu mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ là những di tích mang giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc. Nơi đây gắn liền với truyền thống yêu nước, công lao mở cõi và sự nghiệp xây dựng quê hương của dòng họ Hoàng cùng cư dân vùng đất Tân Gianh qua nhiều thế hệ. Tôi đề nghị cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể xã Tân Gianh và toàn thể Nhân dân tiếp tục thực hiện tốt công tác bảo tồn, tu bổ và tôn tạo di tích. Đồng thời, gắn công tác bảo tồn với khai thác, phát triển du lịch văn hóa – tâm linh, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương và giáo dục truyền thống "uống nước nhớ nguồn" cho thế hệ trẻ".
Bí thư Đảng ủy xã Tân Gianh đã nghiêm túc tiếp thu, lĩnh hội đầy đủ ý kiến phát biểu chỉ đạo sâu sắc của Phó Chủ tịch Phan Phong Phú, đồng thời ý thức sâu sắc rằng danh hiệu di tích quốc gia là vinh dự lớn lao, nhưng cũng là trách nhiệm nặng nề. Trong thời gian tới, toàn thể Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Tân Gianh xác định tập trung thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích theo đúng quy định của Luật Di sản văn hóa.
Địa phương cam kết huy động nguồn lực để đầu tư hoàn thiện cơ sở vật chất, hạ tầng xung quanh di tích, đồng thời xây dựng các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc địa phương, gắn với giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ. Đặc biệt, chính quyền sẽ phát huy vai trò của Nhân dân và dòng họ Hoàng trong việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích lịch sử và tăng cường tuyên truyền Nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ di tích.
Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia không chỉ thể hiện sự trân trọng của Nhà nước đối với di sản địa phương, mà còn mở ra cơ hội để Tân Gianh phát triển mạnh mẽ hơn về văn hóa – du lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội của xã ngày càng khởi sắc. Địa phương cam kết tích cực phát triển các hoạt động văn hóa, du lịch bền vững gắn với di tích, nhằm không chỉ bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế cho xã Tân Gianh.
Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia hôm nay không chỉ là sự kiện văn hóa quan trọng của xã nhà, mà còn là dịp để khẳng định niềm tự hào về truyền thống quê hương, khơi dậy ý thức trách nhiệm của mỗi người dân trong công cuộc xây dựng xã Tân Gianh ngày càng giàu đẹp, văn minh.
